Вольга Іпатава - Перакат

Дык хай адбываецца ўсё, што наканавана!

— Вагуміла Антонаўна! Вас клічуць. Антракт канчаецца!

Кліч здаецца далёкім, але ў рэшце рэшт насцігае мяне. Уваходжу ў тэатр, іду за памочніцай. Насустрач стратам. Насустрач маёй першай прэм'еры...

Трэці дзень ішлі дажджы, і дзяўчаткі, што кватаравалі ў Веры, прыходзілі запэцканыя вязкай карычневай глінай, з чырвонымі замерзлымі рукамі, якімі яны цэлы дзень корпаліся ў зямлі, выбіраючы бульбу. Веры дзяўчаткі падабаліся, асабліва адна са студэнтак, Галя — ціхая, нясмелая дзяўчына з доўгімі русымі косамі, у пушыстым світэры шчыльнай хатняй вязкі, які ладненька ляжаў на яе худзенькіх плячах. Другая, Аня, была байчэйшая, прыходзячы, рагатала, расказвала пра ўсё, што адбывалася на полі, прытым з гумарам, умеючы ўбачыць смешнае ці недарэчнае. Бабка Аўгіння палюбіла болей Аню — тая, павячэраўшы, сядала бліжэй да яе, з цікавасцю гледзячы, як белыя касмылі поўсці ператвараюцца ў тонкую, зграбную нітку. Вера, хаця жыла ў хаце ўдзвюх з цёткай, якую звыкла клікала бабуляй, трымала карову і авечак, робячы, як сама казала, сабе клопат. У вёсцы кароў ужо трымалі нямногія, бо ў саўгасе была ферма, а для ўласнай каровы даставаць і рыхтаваць сена было складана. Але Вера не ўяўляла сабе жыцця без сваёй Красулі, без яе ціхага мыкання на досвітку, без ласкавых дотыкаў шурпатым языком, нетаропкасці, з якою ішла карова ў хлеў, не чакаючы, пакуль яе туды загоняць. Вера ўвогуле любіла ўсё жывое — заядла, самаахвярна, як быццам усё жывое, што тыцкалася, мітусілася, корпалася каля хаты, мацней звязвала яе з жыццём, лягчэйшай рабіла адзіноту. Галя некалькі разоў прасілася разам з ёю ў хлеў, каб падаіць Красулю, і карова, на вялікае здзіўленне, падпусціла дзяўчыну да сябе і цярпліва стаяла ўвесь час, чакаючы, пакуль тонкія Галіны пальцы не вызваляць яе ад цяжкага, што напаўняла ўсё яе вялікае вымя, малака.

— Глянь, слухаецца цябе, дзеўка! — здзівілася Вера, і худы, пасечаны маршчынамі твар яе засвяціўся ўсмешкай.— Гарадская, а даіць адкуль умееш?

— У цёткі карова ёсць, вось і навучылася,— Галя ласкава пагладзіла карову, падняла вядро.

— А дзе ж твая цётка? — працягвала роспыт Вера. Ёй было прыемна гаварыць з дзяўчынай, і яна не спяшалася ў хату.

— На Алтаі, цёця Вера.

— Гля-я, ажно на Алтаі! А ці там таксама кароў трымаюць?

— Чаму ж не? Там лета яшчэ больш гарачае, чым у нас,—- Галя апусціла вядро, Красуля падышла да яе, ласкава тыцнулася пысай у спадніцу.

— Няўжо? — Вера дзівілася гэтаму, як цуду.— А дзе ж бацька з маткай?

Галя апусціла вочы, нагнулася, зняла з вядра доўгую саломінку.

— Маці няма, памерла ў мінулым годзе. А бацька... Вера падышла да дзяўчыны, перахапіла вядро.

— Ты, калі цяжка, не кажы. Я ж не вымагаю, дзе, што... Проста цікава.

— Ды не, вам я скажу! Ён... ён за бойку ў турме сядзіць. Калі мама памерла, яго і пасадзілі.

— У турме! — Вера са спачуваннем глядзела на Галю. Пэўна ж, не за так туды садзяць. Што ж ён нарабіў, гэты невядомы Галін бацька?

— Ды нічога асаблівага не зрабіў. Проста пасля смерці мамы стаў такі... ледзь што не так, раздражняецца. А пасля сябры не тое сказалі, вось ён і распачаў усё гэта. I міліцыі не паслухаўся...

— Мая ж ты дзяўчынка! — Вера хацела пагладзіць Галю па галаве, але пасаромелася. Дый рукі не прывыклі да таго — гладзіць кагосьці па галаве. Дзяцей сваіх не было, а чужыя, у сябровак, даўно выраслі. Дый яшчэ пабаялася Вера, што рукі яе шурпатыя, яшчэ зробіць дзяўчыне балюча... Але з таго дня яна заўсёды старалася то пакласці Галі лінші блінок на сняданне, то ўзбіць падушку ёй на ноч, калі дзяўчаты клаліся спаць на шырокім ложку, што днём быў застаўлены вялікімі пуховымі падушкамі. Вера ганарылася сваім ложкам. Спраўляла ўсё да яго так, як маці некалі, рыхтуючы ёй пасаг: коўдра была пуховая, падбітая малінавым атласам, падушкі таксама. Для іх ірвала пекалі пер'е не спяшаючыся, павольна, каб не трапілася дзе колкае, так, як выбіраюць ці вышываюць для вяселля. А як справіла ўсё, раптам расхацелася ёй чамусьці спаць на тым ложку, і клалася звычайпа з бабкай на печ, а ложак стаяў пышны, акуратны, але нейкі халодны. I цяпер Веры было прыемна, што студэнткі, кладучыся спаць, абавязкова скажуць пра ложак ці пярыны нешта прыемнае, што ныраюць у яго з асалодай, а раніцай, калі яна сама пачне перасцілаць ложак, у ім будзе захоўвацца духмянае, жывое цяпло, ад якога нават капронавыя покрывы на падушках, здаецца, згубілі сваю былую, нежылую пыхлівасць. Ну што ж, і рэчам, відаць, патрэбны захапленне, цеплыня, пяшчота, нават яны, рэчы, без таго старэюць, зношваюцца альбо робяцца нялюдскімі, як пазбаўленыя цеплыні людзі...