Вольга Іпатава: Прадыслава

Аповесць

Пачатак жыццёвага шляху Вольгі Іпатавай быў не вельмі спрыяльным для развіцця яе прыроджанага мастацкага даравання. I хоць нарадзілася ян аў пераможным 1945 годзе, аднак дзяцінства яе пазначана асабістай трагедыяй — у чатырохгадовым узросце яна страціла маці. Марыя Якаўлеўна памерла зусім маладой і пахавана на старажытных могілках у Наваградку. Пазней у адным з вершаў Вольга напіша, што першым жыццёвым стартам былі ўсё ж для яе «маміны далоні», іх цеплыню і пяшчоту яна паспела адчуць і захавала ў сэрцы на доўгія гады. Жыццё ў бабулі, сям'і бацькі і мачыхі, у дзіцячым доме — гэта той асяродак, маральная атмасфера, у якіх праходзіла яе дзяцінства і юнацтва. Яна рана адчула сваю самастойнасць, навучылася разумець і пераадольваць цяжкасці, супярэчнасці паўсядзённага побыту і ўзаемаадносіны людзей, сама вымушана была прабіваць дарогу, што абумовіла ў далейшым шырыню агульнакультурных інтарэсаў, актыўную грамадзянскую пазіцыю. I сапраўды, не паскупілася жыццё на цяжкасці, перажыванні, абвастрыўшыя патрэбнасць хуткага духоўнага пасталення, што, у пэўнай ступені, дало штуршок і для творчасці.

З 11-гадовага ўзросту яна ўжо спрабуе выказваць сябе ў вершах, і год ад году адчувае, што паэтычнае слова ўсё больш становіцца сй неабходным і падуладным.

Друкавацца Вольга Іпатава пачала з 1959 года. Яе пісьменніцкім крэда заўсёды была праўда жыцця, праўда падзей, пачуццяў, чалавечых лёсаў, выказаная праз шчырае, сумленнае слова.

Гэта незалежнасць у жыцці, у паэзіі, свабода мыслення і выказвання, з якой пісьменніца стварала свой лёс, абумоўлены не толькі ранняй самастойнасцю, але і тым, што яе творчы шлях пачынаўся ў Гродзенскім літаратурным аб'яднанні, побач з такімі пісьменнікамі, як Васіль Быкаў, Аляксей Карпюк (з ім яна, тады яшчэ вучаніца сярэдняй школы, часта ездзіла на розныя канферэнцьп, чытала свае вершы), Міхась Васілёк, Данута Бічэль-Загнетава; непадалёку, у Зэльве, жыла Ларыса Гсніюш, таленавітая паэтэса, драматычныя перыпетыі жыцця якой былі добра вядомыя пачынаючаму аўтару. Да таго ж Вольга Іпатава шмат чытала, захаплялася класічнай літаратурай, увесь час знаходзілася ў цэнтры грамадскага жыцця старажытнага горада, з яго нацыянальна-вызйаленчымі традыцыямі, цікавай гісторыяй, а пасля заканчэння філалагічнага факультэта БДУ працавала на Гродзснскай студыі тэлебачання. Не меншую значнасць для яе творчага росту, пазнання жыцця мела і настаўніцкая праца на Віцебшчыне (60-ыя гады), і тое, што, пераехаўшы ў Мінск, яна адразу ўваходзіць у літаратурнае жыццё сталіцы, працус ў ЛіМе, «Чырвонай змене», затым едзе вучыцца ў аспірантуру Літінстытута імя М. Горкага ў Маскве, дзе актыўна друкуецца ў цэнтральным друку («Дружба народов», «Литературное обозрение»). Вярнуўшыся на Радзіму, у Мінск, яна працуе галоўным рэдактарам літаратурна-драматычных перадач Беларускага тэлебачання, у часопісе «Спадчына», а на пачатку 90-ых стварае газету «Культура». За гэты час яна шмат паездзіла па далёкім і блізкім замежжы, і ўпершыню, па цыклу яе тэлефільмаў, мы пазнаёміліся з жыццём землякоў, беларусаў-эмігрантаў у Амерыцы.

Актыўны ўдзел Вольгі Іпатавай у культурна-грамадскім, пісьменніцкім жыцці, працэсах нацыяналытага адраджэння, сустрэчы з многімі людзьмі выклікалі заканамернае жаданне расказаць, напісаць, выказаць свае ўражанні, думкі, меркаванні. «Я багацейшай з тых прыйшла дарог»,- скажа яна ў адным з вершаў. I пачынаюць з'яўляцца яе публіцыстычныя артыкулы, нарысы, дарожныя нататкі, інтэрв'ю, крытычныя водгукі, рэцэнзіі (на творы У. Галубка, В. Таўлая, В. Зуёнка, Г. Далідовіча, Г. Бураўкіна, Р. Барадуліна, П. Макаля, Н. Тулупавай, М. Дуксы, Г. Юрчанкі; яна піша разгорнутае даследаванне на раман-эпапую рускага пісьменніка А. Ананьева «Гады без вайны»). Усё гэта была рэакцыя чалавска, мастака, неабыякавага да таго, што адбываецца навокал. Ёй становіцца цесна ў вершах (хаця іх яна піша пастаянна), быццам не хапае шырыні, прастору для ўвасаблення жыццёва-шматгранных праблем, падзей далёкай і блізкай гісторыі. Па яе словах, прайшоў час выспявання, «тлумнасці летуценняў», настаў час глыбокага асэнсавання той «...нібыта цішыні», калі