Алесь Пальчэўскі - Ты не адзін

А Павел ужо тут.

— Стой! Рукі ўгору!

Парушальнік выканаў загад, падазрона акінуўшы позіркам Паўла з галавы да ног. Каб не даць ворагу апамятацца, рыбак мацней сціснуў у руцэ галку хлеба і грозна крыкнуў:

— Назад! Не аглядадца! Паспрабуеш у бок — адразу «французскую» ў плечы запушчу.

Не паспелі яны выйсці з балота на топкую дарогу, як там ужо чакалі іх двое коннікаў.

— Ледзьве пераняў. Хацеў у той лес драпануць, — паказаў Раманчык на высокі сасняк...

Скончыўшы пра Паўлаў подзвіг, начальнік заставы заўважыў:

— Вось таму і моцная наша граніца, што разам з пагранічнікамі яе ахоўвае ўвесь савецкі народ. I вы зможаце добра памагаць Радзіме, калі будзеце пільнымі. Затрымаць ворага вам не так лёгка, а паведаміць нам можаце. Толькі рабіць трэба асцярожна і разумна. Нам абы натрапіць на след ворага, а там ён не вырабіцца з нашых рук...

Гэтым часам хтосьці з вучняў, які выходзіў з залы, вярнуўся і ціха шапнуў:

— Пажар у Воўчым Бродзе.

У зале зашумелі. Тыя, што сядзелі бліжэй да дзвярэй, рынуліся на двор. Сакратар ячэйкі паспрабаваў супакойваць, але гэта не памагло. Следам за вучнямі ён выбег і сам.

Ад Світалаўкі да Воўчага Броду было кіламетраў сем. 3 таго калгаса ў ШКМ вучылася восем чалавек. Яны плакалі, стоячы на двары.

— Не хвалюйцеся, можа там нічога страшнага няма. Мы паедзем зараз туды і пабачым,— сказаў загадчык школы.— Саўгасная пажарная каманда памчалася ўжо.

— I мы паедзем, і мы паедзем... — загаманілі вучні.

— Не рабіце панікі, ідзіце па хатах і вучыце ўрокі, — загадаў Савасцюк.

Начальнік паспяшыў на заставу. Яго непакоіла прычына пажару. Месяца не прайшло, як арганізаваўся калгас, і вось на табе... Ці не падпаліў хто?

Зарыва на небе пашыралася і чырванела.

Густы туман

3 лесу на ўскрай хмызняку выйшлі двое. Яны доўга блукалі па балоце, абрасіліся і, мокрыя, стаялі ў нерашучасці. Іх разбірала злосць: паблізу брахалі сабакі, і нельга было распазнаць, што за паселішча ў густым тумане.

«Дзе мы знаходзімся? Куды ісці?» — трывожыла іх адно і тое ж пытанне. Так яны прастаялі некалькі хвілін, моўчкі ўзіраючыся ў той бок, адкуль даносіўся брэх. Нарэшце адзін не вытрымаў і шапнуў:

— Гэтак і да раніцы правандраваць можна. Ці не пайсці на сабачы брэх і даведацца хоць, дзе мы.

Другі нічога не адказаў. Зноў наступіла трывожная цішыня. Абодва адчувалі — няма іншага ратунку, як зайсці да каго-небудзь і спытацца пра мясцовасць. Аднак рызыкаваць ім не вельмі хацелася.

I ўсё ж высокі рашуча ступіў наперад і пашыбаваў па іржэўніку туды, дзе аж заходзіліся, брэшучы, сабакі. За ім, крадучыся, пайшоў другі.

— Каб на вас здыхата... Сну вам няма... — вылаяўся высокі на сабак. Мужчыны прайшлі яшчэ крыху і наткнуліся на плот. Спыніліся і ў тумане распазналі хату. Адшукалі ў плоце веснічкі, што выходзілі на агарод, адчынілі іх і хуценька падышлі да ганка.

— Сцяпан, Сцяпан... — пачуўся жаночы голас у хаце.

Напрацаваўшыся за дзень каля малатарні, гаспадар спаў непрабудным сном.

— Сцяпан, чуеш? — паўтарыла зноў жанчына.

— Ну, што табе трэба? — спытаў злосна мужчынскі голас.

— Паглядзі, можа зноў ваўкі каля хлява ходзяць.

— Адкуль ты гэта ўзяла?

— Чуеш, сабакі аж зямлю дзяруць. Гэта не так сабе. Я ўжо даўно не сплю і прыслухоўваюся.

— А ты лепш спала б сама і другім дала б адпачыць,— усё з тою ж злосцю адказаў Сцяпан. Неўзабаве ўсё ж заскрыпеў ложак, і ў хаце па чуліся крокі.

— Не грукай ты абіякамі, хлопца разбудзіш, — зноў азваўся жаночы голас.

— Не бойся ты за хлопца. Яго і гарматай не разбудзіш у такую пару,— не змяншаючы груку, пайшоў Сцяпан да парога.

— Вазьмі ў сенцах каля драбіны жалезныя вілы, мала што там...

На жончыну параду гаспадар нічога не адказаў і выйшаў за дзверы.

Чуваць было, як стукнула аб прабой засаўка, затым пачуўся скрып іржавых дзвярных слесакоў.

Незнаёмыя адышліся ў бок ад ганка.

Не выходзячы з сянец, Сцяпан высунуў у прыадчыненыя дзверы галаву і пачаў узірацца. Адзін з незнаёмых знарок кашлянуў.

— Хто тут? — спалохаўся Сцяпан, хуценька зачыніў дзверы і залажыў засаўку.

— Каморнікі, — пачуўся голас з двара. — Едзем у Сямёнаўку, ды заблудзіліся.

У далейшыя размовы Сцяпан не пусціўся. Ён зайшоў у хату і шапнуў жонцы:

— Якія табе ваўкі. Людзі стаяць каля ганка.

— Хто яны? Ты ж нешта гаварыў з імі?

— Кажуць — каморнікі. Едуць у Сямёнаўку, ды заблудзіліся.

— Спытай, чаго яны хочуць.

Сцяпан зняў абіякі і ціхенька, каб не грукаць па падлозе, падышоў да акна і спытаў: