Канстанцін Бандарук: Адзінае на патрэбу

Перадаю ў рукі чытачоў яшчэ адзін сьціплы зборнік рэлігійных гутарак. Гэтак, як і ў папярэднім, азагалоўленым „Праўда вас вызваліць”, у ім сабраны некалькі дзясяткаў тэкстаў на самыя розныя тэмы, якія зьявіліся на працягу некалькіх гадоў. Гэта, па-першае, каментарыі на тэму 10-ці запаветаў, якія, на маю думку, заўсёды актуальныя, якія быццам-бы ведаем, але нагадваць іх трэба бясконца. Ёсьць гутаркі на тэмы евангельскіх нядзельных чытаньняў і, нарэшце, спроба адказаць на некаторыя спрэчныя або супярэчлівыя пытаньні, якія ўзьнікаюць перад вернікамі. Некаторыя гутаркі ў падобным варыянце прагучэлі з царкоўных амвонаў, іншыя — у эфіры беларускай службы Радыё Свабода. Ужо некалькі гадоў ня маю магчымасьці прамаўляць у храме, але суцяшэньне знаходжу ў словах Апостала: „Нішто ня можа нас адлучыць ад любові Божае, што ў Хрысьце Ісусе” ( Рым. 8, 39). Ніхто ня можа забараніць маліцца, чытаць, думаць, разважаць і нават гаварыць, калі толькі гэта ня ерась і ня шкоднае, і калі існуе ўнутраная патрэба падзяліцца сваімі думкамі. У мяне такая ўнутраная патрэба заўсёды была. „Ад паўнаты сэрца гавораць вусны” ( Мацьв. 12, 34). Калі зьяўляецца сумнеў адносна мэтазгоднасьці гэтай працы, прыгадваю павучэньне Апостала ягонаму вучню Цімафею: „Няхай ніхто не пагарджае маладосьцяй тваёй... прапаведуй Слова, настойвай у пару і не ў пару, дакарай, пагражай, умаляй з усякай доўгацярплівасьцяй і навучаньнем.... уваходзь у сябе і ў навуку, трывай у гэтым, бо гэтак робячы і сябе збавіш, і тых, хто слухаюць цябе” ( 2 Цім. 4, 2).

Кожны фрагмэнт Сьвятога Пісаньня вядомы і пракаментаваны.

Мы ведаем вялікую колькасьць евангельскіх сюжэтаў і фразаў, але варта да гэтага вяртацца, бо яно сапраўды „карыснае дзеля навукі, дзеля дакору, дзеля папраўленьня, дзеля ўзгадаваньня ў праведнасьці” ( 2 Цім. 3, 15). Гэтае „ўзгадаваньне”— працэс, які працягваецца ўсё жыцьцё.

Калі зьмешчаныя ў гэтай кніжцы думкі знойдуць станоўчы водгук прынамсі ў адным сэрцы, зборнік выканае сваё заданьне.

а. Канстанцін Бандарук

1. „Хай ня будзе ў цябе іншых багоў...”

Прыблізна тры тысячы трыста пяцьдзесят гадоў таму ў пустыні Сынай прагучэлі дзесяць запаветаў, гэтак званы „дэкалёг”, які лёг у аснову сучасных канстытуцыяў, законаў і маралі.

Запаветы, дадзеныя на Сынаі, часта называюць „Майсеевым законам”, аднак гэты назоў патрабуе вытлумачэньня. Майсей толькі аб’явіў у сынайскай пустыні вялікія словы дзесяці запаветаў, аднак скрыжалі і словы на іх былі Божыя, яны вечныя і непахісныя, дадзеныя Богам для ўсіх часоў і народаў. Яны былі дадзены Богам не ў зямлі Ханаанскай, якой авалодаў ізраільскі народ, але ў пустыні Сынайскай. Гэта значыць, што яны былі дадзены ня толькі ізраільскаму народу, але ўсім народам зямлі.

І так першы запавет гучыць: „Я — Госпад, Бог твой, які вывеў цябе зь зямлі Егіпецкай, з дому няволі. Хай ня будзе ў цябе іншых багоў перад абліччам Маім”. Гэты першы запавет зьяўляецца асновай усіх дзесяці запаветаў Сынаю. Калі ён будзе выкананы, будуць выкананы і ўсе астатнія. Першы запавет гаворыць аб тым, што ёсьць толькі Адзін Бог, жывы і сапраўдны, якому ўсе павінны пакланяцца і якога ўсе павінны кахаць „усім сэрацам і ўсёй душою” (Мацьв. 22, 37). Бог адзін, аднак людзі могуць ствараць сабе мноства багоў, аб чым сьведчыць гісторыя шматлікіх рэлігіяў.

У Рыме быў Пантэон, дзе былі сабраны ўсе „багі” народаў тагачаснага сьвету. Напалеон таксама меў намер пабудаваць у Парыжы храм для ўсіх рэлігійных культаў зямлі. Аднак Бог гаворыць: „Хай ня будзе ў цябе іншых багоў”.

Мільёны хрысьціян пакланяюцца ў нядзелі і сьвяты адзінаму, жывому Богу, аднак ва ўсе астатнія дні тыдня служаць „іншым багам”. „Дзе скарб ваш, там будзе і сэрца ваша” (Мацьв. 6, 21), — перасьцерагае Хрыстос. Гэта значыць, што любы скарб можа стацца нашым ідалам, якому мы пачнем пакланяцца і якога пачнем кахаць. Усякі скарб, да якога прывязваецца наша сэрца, стае паміж Богам і намі, і пачынае быць ідалам для нас. У нашым сэрцы не павінна быць месца для некалькіх „багоў”.

У старажытных рымлянаў быў ідал Вакх, якому пакланяліся аматары віна, але і зараз яго культ квітнее. Не адышоў у гісторыю і культ багіні любові і прыгажосьці Вэнэры. Сучасныя хрысьціяне пакланяюцца таму-ж „залатому цяльцу” (Вых. 32, 4). Для шмат каго „богам” зьяўляецца страўнік, перад чым папярэджваў Апостал Павал у Лісьце да піліпійцаў (3, 8-19).