Канстанцін Бандарук: Адзінае на патрэбу

Што гэта значыць „сьвяціць” адзін дзень у тыдні — у нашым выпадку нядзелю? У Новым Запавеце няма такіх дакладных указаньняў чаго нельга рабіць, як гэта было ў Старым Запавеце ў выпадку суботы. Вырашэньне гэтага пытаньня пакідаецца сумленьню кожнага чалавека, хаця напэўна нельга займацца тым, што безь ніякай шкоды можна выканаць у будні дзень. Затое ёсьць дакладнае павучэньне, што можна і што належыць рабіць. Перш за ўсё мы павінны быць „у духу”, як гэта было з Апосталам Яанам на востраве Патмос. Гэта значыць засяродзіць увагу на сваім духоўным нутры. Нядзеля павінна стаць днём прымірэньня і аднаўленьня лучнасьці з Богам. Сярод тыдня мы вельмі часта жывем нягодна, паводле чалавечых запаветаў. У „Гасподні Дзень” выпадае падзякаваць за ўсе дабрадзействы на працягу тыдня і папрасіць блаславенства на наступны тыдзень. Калі бяз важнай прычыны ў нядзелю не ідзем у храм, гэты дзень можна лічыць змарнаваным, але і наведваньне храму ня можа таксама ператварыцца ў фармальнасьць, зьнешні рытуал, які не паглыбляе нашае духоўнае жыцьцё. Гэты дзень дрэнна перажыты і пусты, калі абмяжуемся толькі бязьдзейнасьцяй заміж напоўніць яго добрымі ўчынкамі, напрыклад, наведаньнем хворага або вязьня, дапамогай каму-небудзь, суцяшэньнем, падбадзёраньнем...

Глыбокі сэнс чацьвёртага запавету пацьвярджаецца дасьведчаньнем чалавецтва. Раз у тыдзень адпачні ад сваіх штодзённых, прафэсійных і хатніх абавязкаў. Не бяры ў гэты дзень у рукі плуг, якім звычайна арэш, молат, якім куеш, іголку, якой звычайна шыеш вопратку для сваіх кліентаў, ні пяра, якім у будзённыя дні пішаш кніжкі для сваіх чытачоў. Гэты дзень правядзі інакш, чым усе астатнія дні тыдня. Дазволь адпачыць думкам і вачам, інакш чым звычайна паглядзі на сьвет, шырэй, радасьней, ня з гледзішча сваіх штодзённых мэтаў ды імкненьняў. Паспрабуй стаць вышэй за іх і не хвалявацца будзённымі клопатамі, няўдачамі і нястачамі. Іх не бывае больш, чымсьці ты ў змозе іх перанесьці... Каб выйсьці насустрач выклікам жыцьця, трэба набрацца сілаў, а гэтаму служыць „Дзень Гасподні”.

5. „Паважай айца твайго і маці тваю...”

У пятым запавеце Бог ставіць перад намі самых блізкіх нам людзей — нашых бацькоў і гаворыць, як мы павінны ставіцца да іх. „Паважай айца твайго і маці тваю, каб працягнуліся дні твае на зямлі”, — заяўляе Бог. Слова паважай, або шануй, надзвычай ёмкае. Тут гаворыцца ня толькі пра паслушэнства, якое дзеці абавязаны бацькам. Паважаць — гэта значыць любіць, дбаць пра іх, апекавацца падчас старасьці і хваробы, дзяліць зь імі радасьці і гора, маліцца пры жыцьці і з удзячнасьцяй успамінаць пасьля сьмерці. „Калі мы падумаем, колькі для нас зрабілі нашы бацькі, мы будзем паражаны невымернасьцяй даўгу”, — пісаў сьв. Амвросій Міланскі. Пісьменьнік Мікалай Астроўскі выказаў гэту думку наступным чынам: „Нават калі ты падрыхтуеш маці яечню на далоні, ты ўсё роўна будзеш перад ёю ў даўгу”. Бацьку і маці мы абавязаны найвялікшую каштоўнасьць — само жыцьцё, ня кажучы ўжо пра ўвесь карпатлівы працэс выхаваньня. Колькі сьлёзаў і непраспаных ночаў спрычыняе бацькам хвароба дзіцяці, затым першыя жыцьцёвыя праблемы і няўдачы. Не памятаць пра ўсё — гэта недаравальная няўдзячнасьць, аднак, на жаль, доўг перад бацькамі мы ўсьведамляем толькі пасьля іхнай сьмерці. На іхную магілу прыносім букеты кветак, але пры жыцьці шкадавалі адной кветкі або аднаго добрага слова... „Сын мой, — гаварыў Тавіт перад сьмерцяй свайму сыну Тавіі (Тавіт. 4, 3-4), — калі я памру, пахавай мяне і не пакідай сваю маці: паважай яе праз усе дні жыцьця твайго, рабі ўсё, што ёй мілае і не засмучай яе. Памятай, сын мой, што з тваёй прычыны яна шмат перажывала, калі яшчэ насіла цябе ў чэраве сваім. Калі і яна памрэ, пахавай побач са мною ў адной магіле”.

Для нас найбольш павучальным і аўтарытэтным павінен быць прыклад самога Ісуса Хрыста. „Ён пайшоў зь імі і прыйшоў у Назарэт і быў паслухмяны ім” — значыць, Язэпу і сваёй маці — гаворыцца ў Евангельлі (Лук. 2, 51). Сыноўнюю любоў Хрыстос выявіў у час найбольшых пакутаў на крыжы, калі даручыў Яану апекавацца сваёй маці. „Вось маці твая”, — сказаў Ён Апосталу і той узяў яе да сябе добра зразумеўшы, чаго ад яго патрабуецца. За нядбайнае стаўленьне да пятага запавету Хрыстос дакараў фарызэяў. „Хто зьневажае айца ці маці, няхай сьмерцяй памрэ. А вы кажаце: хто скажа айцу і маці: корван (значыць, дар), чым бы ты ад мяне карыстаўся, — таму дапускаеце ўжо нічога больш не рабіць для айца свайго ці для маці свае, адкідаючы слова Божае традыцыямі вашымі, якія вы ўстанавілі, ды робіце шмат чаго падобнага да гэтага” (Марк. 7, 10-13).