Канстанцін Бандарук: Адзінае на патрэбу

У Бібліі яшчэ гаворыцца, што забойствам зьяўляецца таксама разбурэньне жыцьця, якое прыводзіць да заўчаснай сьмерці. „Вы дом Божы... хто разбурыць дом Божы, таго пакарае Бог”, — чытаем у Першым лісьце да карынфянаў (3, 16-17). Жыцьцё разбураюць паступова, але няўхільна, алькаголь, наркотыкі, тытунь, а нават абжорства і злоўжываньне лякарствамі. Да ранейшай сьмерці можа прывесьці таксама зьняважлівае стаўленьне да лекараў і мэдыцыны як, напрыклад, адмаўленьне некаторымі сэктантамі ад пераліваньня крыві.

Слова Божае прыраўноўвае да забойства і нянавісьць. „Кожны, хто ненавідзіць брата свайго, ёсьць забойца” (1 Яан. 3, 15). Нянавісьць — гэта моцнае пачуцьцё варожасьці, зьвязанае з жаданьнем усяго найгоршага, значыць і сьмерці таму, каго мы ненавідзім. Таму кожны, хто ненавідзіць, зьяўляецца патэнцыяльным забойцам.

Ёсьць яшчэ адна зброя, якая нясе ў сабе сьмерць. Аб гэтай зброі мы чытаем у Лісьце Якуба: „Язык ніхто ўтаймаваць ня можа... гэта неўтаймавальнае ліха, поўнае сьмяротнай атруты” (3, 8). Словам можна таксама забіць. Аб такім забойстве Хрыстос гаворыць у Нагорнай казані, прыраўноўваючы да забойства гнеў і зласлоўе (Мацьв. 5, 21-22). Такія грахі языка, як паклёп, здольныя глыбока раніць сэрца чалавека. Паклёп сапраўды зьнішчае чалавека, адымае ў яго аўтарытэт, годнасьць і добрае імя. Ён з чыстага анёла можа зрабіць найгоршага распусьніка.

Не зьнішчай нічыйго жыцьця. Без выразнай патрэбы, абароны або голаду не забівай жывёлаў і ня нішч расьлінаў. Ад чалавека, які табе шкодзіць, адыдзі, але не адплачвай яму помстай. Калі ён шкодзіць многім людзям, трэба яго пазбыцца, каб далей ня шкодзіў, ізаляваць ад грамадзтва, але ня нішчыць, не дакучаць і не забіваць. Часам аплачваецца пацярпець і сваёй цярплівасьцяй усьведаміць яму зло, якое спрычыняе. Пакараньне абгрунтаванае толькі абаронай перад злачынцам. Зьняволены правапарушальнік ня будзе шкодзіць, а абкладзены штрафам або кляймом пакаранага чалавека пераканаецца, што паводзіў сябе дрэнна. Сам ня шкодзь нікому, не падвяргай небясьпецы нічыйго здароўя і жыцьця для сваёй нажывы. Сам можаш прысьвяціць сябе прагрэсу або шчасьцю будучых пакаленьняў, але нельга гэтага рабіць за кошт некага, хто добраахвотна на такое самаахвярніцтва не пагаджаецца. Змагайся з такімі зьявамі, калі адны жывуць раскошна за кошт пакутаў іншых. Зло перамагай аднак дабром, а ня іншым злом. Хочучы зьмяніць іншых не ўжывай гвалту, бо гвалт спрычыняе зло. Не зьнішчай таксама прыкрым, непрыязным словам нічыйго духоўнага жыцьця, бо і словам можна пакрыўдзіць, а нават забіць.

7. „Не пралюбадзейнічай”

„Не пралюбадзейнічай”, — гучыць сёмы запавет. У Старым Запавеце чужаложніцтва лічылася не асабістай справай дваіх людзей, але сапраўдным злачынствам. Калі нехта аганьбаваў дзяўчыну, дык павінен быў жаніцца зь ёю, ніколі не разводзячыся, і да таго заплаціць бацьку дзяўчыны 50 сікляў серабра (Другапр. 22,28). Калі пасьля шлюбу выявіцца, што жанчына нецнатлівая, дык належала яе забіць камянямі (Другапр. 22, 20). Калі мужчына аганьбаваў заручаную дзяўчыну і яна не супраціўлялася, дык абое падлягалі сьмяротнаму пакараньню (Другапр. 22, 23). У выпадку даказанай пралюбадзейнасьці з замужняю абоіх належала забіць камянямі (Лев. 20, 10; Другапр. 22, 22). Варта адзначыць, што за гэтае злачынства больш строга каралі жанчын, паколькі ізраільцяне — акрамя жонкі — маглі мець наложніц. З часам пакараньне сьмерцяй практыкавалася штораз радзей і замянялася разводам (Мацьв. 1, 19; Яан. 8, 5).

Хрыстос у Нагорнай казані пашырыў сёмы запавет. Ён гаворыць, што акрамя фізычнага пралюбадзеяньня ёсьць і духоўнае, утоенае ў сэрцы і думках. Ісус гаворыць, што ў Яго вачах нячыстыя думкі гэтак-жа грэшныя, як і нячыстыя дзеяньні. „Усякі, хто глядзіць на жанчыну з блуднымі думкамі, ужо блудзіць зь ёю ў сэрцы сваім” (Мацьв. 5, 28).

Сёмы запавет ставіць перад сабою тры асноўны мэты. Першая — усьцерагчы сям’ю ад развалу ў выніку чужаложніцтва. Сужэнства — гэта не часовы саюз, але саюз да сьмерці. Слова Божае ведае толькі дзьве прычыны разарваньня шлюбу: сьмерць, якая разлучае мужа і жонку назаўсёды, і грэх чужаложніцтва. Мы не адказны за сьмерць і ня можам яе пазьбегнуць, але можам пазьбегнуць пралюбадзеяньня.

Другая мэта запавету — прадухіліць грэх незаконнага сужыцьця. Яно зьяўляецца крадзежам пасьляшлюбных прывілеяў і правоў без сужэнскіх абавязкаў і адказнасьці. Гэта крыўда, спрычыненая чалавеку, які ператвараецца толькі ў прадмет пажадлівасьці без уліку яго духоўнай сфэры.