Канстанцін Бандарук: Адзінае на патрэбу

Гаворачы без непатрэбнага пафасу, праваслаўная вера — гэта нешта большае чымсьці ўкаранелая ў культуру сыстэма рэлігійных памкненьняў чалавека. Наагул, хрысьціянская вера — гэта Ісус Хрыстос, Спрадвечны Сын Божы, Які праз Сваю чалавечнасьць і сьмерць на Крыжы стаўся Збавіцелем усіх людзей. Ён — Збавіцель ня толькі народаў, якія стварылі хрысьціянскую культуру, але сапраўды Ён выкупіў усе народы і ўсіх людзей. Мы проста перакананыя ў гэтым! Гэта тычыцца нават чалавека, які кажа: „Няма Бога акрамя Аляха і Магамэт — прарок ягоны”. Вось таму навіна аб той любові, якую Ўсемагутны Айцец выявіў праз Сына, павінна быць занесена ўсяму сьвету і ўсім народам, зразумела, толькі без агню і мяча. Наагул нават высакародных рэчаў ня трэба нікому навязваць: іх можна толькі прапанаваць! Айцец Аляксандар Яльчанінаў у свой час пісаў: „Усё ясьней становіцца мне, што Праваслаўе — гэта стыхія абсалютнай свабоды. Гэта боязь перад уставамі і правіламі, боязь нейкім чынам абмежаваць сябе, боязь паставіць слова, думку, дэклярацыю перад або цалкам бяз факту, гэта агіда да прапаганды або гвалту хаця-б чыста ідэйнага або псыхалягічнага характару, боязь перад усякім пераконваньнем, вера толькі ў самую наяўнасьць рэлігійнага жыцьця і перакананьне, што ўсё астатняе прыйдзе само”. Гэта праўда, што каталіцызм дае нам неблагі прыклад „закілзаньня”, падпарадкаваньня сьвету. „Сьвет павінен жыць паводле касьцельных правілаў, сьвет слуга Касьцёлу” — гэта асноўная думка каталіцызму, зь якой аднак наша Праваслаўная Царква пагаджаецца толькі часткова. Мы, праваслаўныя, проста кажам „прыйдзі і паглядзі”. Паглядзі, хто мы, як жывем, і тады або далучайся да нас, або не. Выбар належыць да цябе, але зрабі добры выбар! Для праваслаўных вернікаў гэта адначасова заданьне, каб мець чым пахваліцца. Калі нехта, дэкляруючы сябе праваслаўным, жыве бы паганец, ён шкодзіць іміджу Праваслаўнай Царквы. У такім выпадку лепш было-б, калі-б ён афіцыйна выпісаўся з Царквы і задумаўся над тым, ці наагул верыць у Хрыста.

Калі некаму пашчасьціла, што ўжо ў маленстве яго акружала атмасфэра Дабравесьця, хай будзе ўдзячны Богу за гэтую ласку і хай перадае Дабравесьце далей. У жыцьці так складаецца, што ў дзяцінстве адны атрымоўваюць больш, а іншыя — менш. Джон Сцюарт Міль ужо ў дзяцінстве навучыўся ад свайго бацькі некалькіх моваў уключна з лацінскай і грэцкай, а нехта іншы ня мае такой магчымасьці, нават ва ўнівэрсытэце. Некаторыя былі ня толькі ахрышчаны ў маленстве, але мелі магчымасьць грунтоўна пазнаць сваю веру. Іншыя дайшлі да гэтага напрыканцы жыцьця, пасьля карпатлівых пошукаў праўды. Аднак галоўнае тое, што таго самага дасягнулі і адны, і другія.

Уявім сабе нарэшце сытуацыю, напрыклад, будыста, які з малаком маці высмактаў гарачую прывязанасьць да веры сваіх бацькоў. Праўдападобна, калі да яго дойдзе вестка пра Ісуса Хрыста, ён успрыме яе. Гэтаму, аднак, трэба спрыяць. Галоўнае, каб чалавек пазнаў хрысьціянства, бо наагул пачынаем разумець і любіць тое, што ведаем. У Сьвятым Пісаньні сказана: „Адкуль будуць ведаць, калі ніхто не навучыў іх?” Менавіта трэба сьпярша навучыць і гэта заданьне Царквы ды кожнага паасобнага верніка, каб той скарб, якім яны валодаюць, стаўся ўласнасцю і іншых. Зачараваны прыгажосьцю нашай веры нэафіт не адкіне таксама і таго духоўнага багацьця, якое было яму прышчэпленае з маленства. Наша Царква ня хоча, каб ён адмаўляўся ад гэтага. Ён проста без прымусу будзе правяраць сваё мінулае ў сьвятле Евангельля. Тады, мабыць, выявіцца, што ён ня толькі зможа захаваць сваю спадчыну, але нават атрымаць яе быццам-бы нанава, бо ў сьвятле Хрыста традыцыі ягоных бацькоў ачысьцяцца і паглыбляцца, прыдбаюць новую каштоўнасьць.