Сяргей Грахоўскі - Сустрэча з самім сабою

Гразь пад нагамі падшэрхла і пацвярдзела. Лягчэй дыхалася і хадзілася. Па дарозе перад грузавікамі паўзлі доўгія снапы святла, а за імі, нібы даганяючы, беглі чырвоныя агеньчыкі. З цемрадзі выпаўзаў вялікі светлы аўтобус. Ён здаваўся ўтульным і цёплым.

— Ну, як у вас? — зазірнуў у вагон змакрэлы брыгадзір. Валасы выбіліся з-пад кепкі і прыліплі да светлай палоскі лба.— Можа, памагнуць?

— Спасібачкі, заканчваем. Па руб восемдзесят адхапілі, і вашых нет.

— Твая работа і тры капейкі не варта. «Прафілоніў» за штабелем, ды яшчэ руб восемдзесят.

— А ўнутраная барацьба, брыгадзір? Пакуль вырашыў «быць або не быць», Надзя ўкалвала за мяне. Ёй і пішы дзве нормы. З першага дня — ударніца.

Сымон Пятровіч памахаў высока паднятым ліхтаром. Брыгада сабралася каля апошняга вагона. Хлопцы закурылі і, пабліскваючы ў змроку цыгаркамі, пайшлі па шпалах на дарогу. Праз кюветы, па калюжынах, праз бетонныя бэлькі, раскіданыя тут і там, брыгада прыйшла на аўтобусны прыпынак. Яго пазналі толькі па чорным сілуэце слупа. Хлопцы засланілі Надзю ад ветру. Яны моўчкі курылі. Маўчаў і Колька.

У аўтобусе Надзя ледзь не задрамала. Здалося, што яна ляціць у нейкую зорную бездань: чырвоныя, сінія, жоўтыя агеньчыкі мільгалі паміж соснамі і ляцелі ёй насустрач. Толькі за павароткаю здагадалася, што гэта агні гарадка. Нават не верылася, што яна тут жыве, што ў інтэрнацкім пакоі яе чакае чысценькі ложак, цікаюць ходзікі, што там светла і цёпла.

Агні набліжаліся. Яны станавіліся вялікімі вокнамі з фіранкамі і фікусамі, з незнаёмымі сілуэтамі на шыбах, з адкрытымі форткамі, з абрыўкамі музыкі, што вырывалася ў асеннюю ноч. Надзя пазайздросціла людзям, што жывуць у гэтых дамах: у іх ёсць семі, блізкія, а яе ніхто не чакае, ніхто не ведае, ніхто не спытае, як прайшоў яе першы працоўны дзень.

Аўтобус спыніўся супроць універмага. Вітрыны здаваліся вялізнымі акварыумамі, у якіх плаваюць капелюшы і чаравікі, веласіпеды і стракатыя сукенкі. Тут з аўтобуса высыпалася ўся брыгада Красікава. Хлопцы паспешна развітваліся і разбягаліся ў розныя бакі пасёлка: кожнаму хацелася хутчэй скінуць мокрую спяцоўку і пасядзець у сухім цяпле.

Надзя ў інтэрнат бегла адна. Яна апусціла галаву, схавала ў кішэні рукі. Пальцы з непрывычкі набраклі, смылелі і нылі ад стомы і першых мазалёў. У новым, толькі што заселеным доме было асабліва светла і шумна. Гармонікі стараліся заглушыць адзін аднаго, «Падмаскоўныя вечары» перапляталіся з «Агурочкамі», а на чацвёртым паверсе ўжо «Шумеў камыш». Відаць, увесь дом спраўляў наваселле.

Надзя прайшла паўквартала і пачула, што нехта яе даганяе. Зрабілася страшнавата, але яна азірнулася.

— Надзя, пачакай, гэта я... Хвіліначку.

Яна не спынілася, а толькі прыцішыла крок.

— Ты мяне можаш лаяць, колькі хочаш. Ведаю, што па глупству затрымліваю, але, апрача цябе, мне няма з кім параіцца. Ты ж у шмотках сячэш?

— У чым, у чым? — перапытала Надзя.— Наогул, цябе, Мікалай, без перакладчыка не зразумееш.

— Ну, як табе растлумачыць? Адным словам, у бабскім абмундзіраванні ты ж разбіраешся. Мне трэба купіць нейкую добрую рэч, а што, і сам не ведаю.

— Нічога не разумею, Коля. Кажы толкам, навошта табе жаночыя рэчы?

— Хоць бы адну добрую. Толькі паміж намі. Заўтра ў мамы маёй дзень нараджэння. Разумееш?

— Разумею.

— Мы яго заўсёды адзначаем удваіх, чаем з пячэннем або тортам, але ніхто ніколі ей нічога не дарыў.

— Колькі гадоў тваёй маме?

— Сорак адзін.

— А якая яна?

— Вельмі харошая,— зусім па-дзіцячы адказаў Колька.

— Мамы ўсе харошыя. Але каб купляць завочна, трэба ведаць, якія ў яе валасы, высокая яна ці нізкая, поўная ці худая, нават які колер вачэй, трэба ведаць, ну і размер, канечне.

— Адбіткі пальцаў не трэба? — змрочна пажартаваў Колька.— Ну дык як, паможаш? І дай слова — нікому ні гу-гу. Заўтра ў дванаццаць каля магазіна. Добра?

— Калі так, прыйду. Пакуль! — Надзя павярнулася, прабегла яшчэ некалькі крокаў і знікла ў доўгім калідоры інтэрната.

Колька пастаяў каля ганка, пакуль не рыпнулі за Надзяю дзверы. Праз хвіліну загарэлася яшчэ адно акно. Колька падышоў да яго.

— Ага, значыць, у восьмым пакоі.

* * *

Назаўтра яны сустрэліся каля магазіна. Здалёк Надзя ледзь пазнала Кольку. На ім было моднае кароценькае паліто, чорны касцюмчык і белая хрусткая кашуля. Старанна прычасаныя валасы здаваліся не рудымі, а проста светлымі. Ну, хто яго цяпер пазнае?

Чакаў ён, відаць, даўно, хадзіў каля дзвярэй, курыў і паглядаў на ўсе бакі. А ўбачыў — пабег насустрач. Сёння ён увесь быў нейкі далікатны і стрыманы. Яны хадзілі ад прылаўка да прылаўка, пераходзілі з аддзела ў аддзел, разглядалі нейлонавыя блузкі і шарсцяныя кофтачкі, модныя туфелькі і імпартныя сумкі. А Надзя так нічога і не выбрала. «Гэта не модна», «гэта не практычна», «вельмі ж маркая», «для сталай жанчыны — легкадумна», «абутак, не памераўшы, купляць нельга».