Сяргей Грахоўскі - Сустрэча з самім сабою

* * *

Перад самым канцом работы да брыгадзіра прыбег пажылы чалавек і пачаў упрошваць разгрузіць чатыры вагоны шчэбеню.

— Дзве гадзінкі — вашых нет,— угаворваў ён.— А то прастой запішуць, акты складай, штрафы плаці, а вам раз плюнуць, і вашых нет. Ды і шчэбень (ён правёў далонню па шыі) во як патрэбен.

Брыгадзір згадзіўся.

Рухавы чалавек, што так упрошваў брыгадзіра, выскачыў на дарогу, спыніў самазвал, усю брыгаду Красікава пасадзіў у мокры халодны кузаў, сам прыляпіўся недзе каля шафёра, і... паехалі.

— Я так і думаў, што кіношка сёння пойдзе бортам,— абураўся Колька.— Тар-р-ракан гэты вусаты! Апрача нашай брыгады, нікога больш не ведае. Ішакоў знайшоў!

— А якое кіно сёння? — спытаў хтосьці з хлопцаў.

— Каляровы ў дзвюх серыях: «Разгрузка шчэбеню»,— выпаліў Колька.

У тупіку каля складаў, прыцярушаных цэментавым пылам, стаялі скрэмзаныя крэйдаю вагоны.

— Начальнічак, а плаціць колькі будзеш за каробачку? — не стрымаўся ўсё той жа языкаваты Колька.

— Ёсць дзяржаўная расцэнка,— нехаця буркнуў дзесятнік.

— Ты не цямні, баця, кажы праўду.

Пакуль Колька часаў языком, Юрка з Алёшам адсоўвалі цяжкія вагонныя дзверы, хлопцы падцягвалі трапы, пад колы падкладалі калодкі, здымалі целагрэйкі і хавалі іх пад вагоны, каб не замачыў дождж.

— Гэта ж не ваенная тайна. Ну, скажы, баця.

— Сціхні ты, Маневіч, без цябе разбяромся,— сунімаў яго брыгадзір.

Надзі было сорамна за гэтага настырнага хлапчука, за яго жаргон, за непачцівасць да старога чалавека.

— Сем дваццаць за вагон, і адчапіся, смала,— злосна кінуў дзесятнік.

— Фю-і-і-ць,— свіснуў Колька.— Дык ты да раніцы, баця, можаш адхваціць 28 рублёў і яшчэ 80 капеек. Перабіваць не будзем. Разгружай сам, а ў нас няма дурных. Праўда, хлопцы? — ён прытупнуў і заспяваў: «Субота, субота, харошы вечарок».

— Ніяк не пайму, Красікаў, цырк ці вар'яцкі дом у тваёй хвалёнай брыгадзе.

Брыгадзір маўчаў.

Хлопцы ўсцягвалі трапы, разбіралі насілкі, разыходзіліся па вагонах. Колька стаяў збоку адзін. Ён падміргваў то Алёшку, то Юрку, нібы гаварыў: «Давайце папалохаем старога». Але ніхто на яго не зважаў.

Ужо тарахцелі па шчэбню шуфлі, угіналіся трапы, калі хлопцы праходзілі па іх з цяжкімі насілкамі. Толькі Надзі не было пары. Яна ўзяла вялікую саўковую лапату і спрабавала ёю дакінуць шчэбень да вялікай кучы. Калі вярталіся хлопцы паражняком, яна хуценька загружала іхнія насілкі. Страшэнна ныла спіна, на далонях ускочылі і палопаліся вадзяныя пухіры. Яны прыліпалі да цубкіх брызентавых рукавіц, а калі аддзіраліся ад іх, здавалася, з рук злазіць скура.

Вечарэла. Паміж нізкіх цёмна-сініх хмар прабілася малінавая палоска, потым выкацілася вялікае барвовае сонца і павісла над далёкім задзвінскім борам. Ад вагонаў, ад слупоў электралініі, ад штабеляў дошак пацягнуліся доўгія цені. Праз шчыліны ў вагон прабівалася чырвонае святло, і твары хлопцаў заружавелі, нібы ад полымя кавальскага горна. За стосам мяхоў з цэментам мільгануў нечы цень. Гэта Колька. Яго кепачка. Значыць, ён бачыць, што Надзя засталася без напарніка, што пустуе яго месца. Не разгружае і не едзе дахаты.

Потым Колька павольна ўвайшоў у вагон. Відаць, яму было няёмка туляцца за мяхамі і сорамна адступаць. Але ён здаўся. Павольна ўвайшоў у вагон, узяў насілкі і пачаў у іх насыпаць шчэбень.

— Панеслі,— сказаў ён Надзі такім тонам, нібы яны ўжо аднеслі не адну сотню насілак. Яна ўзялася за доўгія ручкі і пайшла ўслед за Колькам.

— Прыдумалі машыны, што кніжкі перакладаюць, у космас лётаем, аўтаматыка і кібернетыка кругом, а шчэбень насілкамі цягаем. Гэта яшчэ маліна. А цэмент, вось гэта разгрузачка. Родная мама не пазнае. Лёгкія бетоннымі плітамі робяцца. Дзве гадзіны разгружаеш, а месяц растворам плюешся. Любата! А што б падвесці шланг — і пампуй з вагона ў бункер.

Цэмент жа, як вада. Зручна, выгадна і надзейна, як у ашчадкасе.

— Ты б падаў рацыяналізатарскую прапанову. Гэта ж сапраўды здорава,— ажывілася Надзя.

— Ха-ха-ха! Колька Маневіч рацыяналізатар, першая прэмія, партрэт у газетцы: «Раўняйцеся на перадавіка вытворчасці!» Цырк, дый толькі.

— Што ж тут смешнага?

— Давай пайшлі. Пасля разбяромся.

Неяк адразу насунулася асенняя ноч. У вагонах запалілі ліхтары. Ад іх на сцены і на столь падалі вялізныя зламаныя цені. Мітуслівымі агеньчыкамі паблісквалі Алёшкавы акуляры, ды было чуваць, як грукаюць у апусцелых вагонах насілкі. Постаці знікалі ў чорнай прорве ночы. Высока ў небе дрыжалі блакітныя зоры, але ад іх не станавілася ні святлей, ні цяплей.