Алесь Пальчэўскі - Ты не адзін

— Там? У лапы пагранічнікаў пасылаеш? — страсянуў за каўнер Місюк. — Цяпер я павяду цябе. Ідзі наперад. Пойдзем да Вайтовіча. Я чуў пра твае штучкі.

Усяго мог чакаць хлапчук, толькі не гэтага. Страх апанаваў яго. Ён ірвануўся, але ўчэпістая Місюкова рука ўтрымала за каўнер.

— Заб’ю, калі будзеш уцякаць.

«Каб павесці іх на той пост, дзе затрымалі былі пагранічнікі мяне? Можа яны і цяпер там?» — падумаў Грыша, але тут жа спахапіўся: — Яны не палезуць у балота, пабаяцца». Прыгадалася, як учора расказваў начальнік пра таго парушальніка граніцы, што ледзь не захлынуўся ў дрыгве, уцякаючы ад рыбака. I страшэнна захацелася хлапчуку, каб і гэтых злачынцаў злавіць такім спосабам. Толькі дрыгвы тут няма, ды і цёмна.

Зусім паблізу затупацелі коні. Місюк і Сушчыцкі кінуліся ўбок да лазовага куста, пацягнуўшы за сабою Грышу. Каб даць пагранічнікам трывожны сігнал, хлапчук хацеў крыкнуць, але Місюк на першым гуку «А...» закрыў Грышу далоняй рот.

— Навошта ён табе? — сыкнуў Сушчыцкі.

— Гэта ж цэлы скарб для дэфензівы і Вайтовіча.

— Патрэбен табе Вайтовіч, як у мосце дзірка. Сваю галаву ратуй. Прыкончым гадзяня і ўсё, — дастаў Сушчыцкі нож з-за халявы.

— Паспеем прыкончыць, — адштурхнуў яго Місюк.

Тупат набліжаўся, адзін з коней моцна зафыркаў. Пагранічнік паляпаў каня па шыі і нешта шапнуў. Да чаго карцела Грышу крыкнуць...

Ні Грыша, ні Місюк з Сушчыцкім не ўяўлялі нават сабе, што за пяць крокаў ад іх ляжалі двое пагранічнікаў. Яны чакалі толькі, каб пад’ехалі бліжэй коннікі і пад конскі тупат накінуцца на Місюка і Сушчыцкага.

Разам з коннікамі набліжаліся паўзком да злачынцаў і пагранічнікі. I толькі Свірын з салдатамі параўняўся з кустом, як тыя пагранічнікі, што паўзлі па зямлі, усхапіліся і гукнулі:

— На падмогу!

Сушчыцкі хацеў абараніцца нажом, але не паспеў — пагранічнік спрытна зваліў таго. 3 Місюком справіўся другі паставы. На дапамогу саскочылі коннікі.

Падаючы, Сушчыцкі падабраў пад сябе Грышу і, раз’юшаны, усадзіў яму нож. Ад страшэннага болю Грыша нема закрычаў і страціў прытомнасць.

— Ну, што тут? — падбег Свірын.

— Абодва затрыманы, таварыш начальнік. Хлапчук паранены.

— Сарокін, мігам імчыце Грышу на заставу, зрабіце перавязку і ў бальніцу, — скамандаваў начальнік і сам панёс хлапчука да коннага пагранічніка.

Сяброўская цеплыня

Ад. Світалаўкі да бальніцы было кіламетраў шэсць. Туды пасля перавязкі і прывезлі пагранічнікі Грышу. Дзяжурны доктар агледзеў хлапчука і сказаў, што рана не смяртэльная, але паляжаць некаторы час давядзецца.

Ужо добра развіднела, як вярнуліся пагранічнікі з бальніцы. Адзін з іх павёў распрагаць коней, а другі пайшоў дакладваць начальніку.

Свірын выслухаў усе падрабязнасці, падзякаваў пагранічніку за службу і выправіў адпачываць. Сам прайшоўся па пакоі, зірнуў у акно. На двары па-ранейшаму усё засцілаў туман.

«Ці не схадзіць да загадчыка школы? — падумаў Свірын. — Напэўна, ён устаў, а калі не ўстаў, дык і разбудзіць можна. Гэта ж надзвычайнае здарэнне і для нас і для школы».

Начальнік заставы апрануўся і выйшаў, ціхенька зачыніўшы за сабою дзверы. Свежая асенняя раніца надала яму бадзёрасці.

Савасцюк яшчэ адпачываў, калі Свірын пастукаў у дзверы. Быў якраз выхадны, і спяшацца не было пільнай патрэбы. Загадчык школы надзвычай здзівіўся, пачуўшы пра ўсё, што адбылося з яго вучнем.

— А мы спім і нічога не ведаем... Ну, а як жа хлапчук адчувае сябе? Што сказалі дактары? — занепакоіўся загадчык. — Чаму ж вы нам не далі знаць, мы самі адвезлі б?..

— Усё, што можна было зрабіць, — зроблена, Ігнат Міхайлавіч. За хлапчука не хвалюйцеся. Я зайшоў сказаць вам пра здарэнне і заадно прапанаваць з’ездзіць разам наведаць нашага героя.

— Вельмі ўдзячны вам, Мікалай Іванавіч, за клопаты, — захваляваўся загадчык школы. — Безумоўна, трэба з’ездзіць праведаць. Хлапчук адзін, ні бацькоў, ні родных не мае тут, і ў такі час асабліва дорага яму чуласць людзей. Толькі ці варта вам турбаваць сябе? Мы можам з’ездзіць з завучам ці з сакратаром камсамольскай ячэйкі, а то і ўтраіх... Праведаем... А вам адпачыць трэба.

— Ну, добра, едзьце ўтраіх, а я пазней конна з’езджу. У мяне ўсё роўна там справа ёсць да свайго начальства,— згадзіўся Свірын.

Начальнік пайшоў да сябе на заставу, а загадчык, выйшаўшы следам за ім, скіраваў да завуча.