Канстанцін Бандарук - Адзінае на патрэбу

Ці гэта значыць, што фальшывага прарока пазнаецца па яго пладах? Калі-б нават ён нястомна заклікаў да духоўнага адраджэньня і на яго вуснах ня моўкла слова „любоў”, дык усё роўна ён быў-бы фальшывым прарокам, бо плёнам яго дзейнасьці зьяўляюцца спрэчкі, падзелы і несправядлівыя абвінавачаньні.

Евангельскую мэтафару аб добрым і благім дрэве трэба супаставіць з урыўкам зь Лісту Апостала Паўла да галятаў: „Учынкі-ж цела вядомыя: гэта блуд, распуста, нячыстасьць, сваволя, пакланеньне ідалам, чарадзейства, варожасьць, спрэчкі, зайздрасьць, гнеў, сварлівасьць, нязгода, ерасі, нянавісьць, забойствы, п’янства, непрыстойнасьць і падобнае. Гэтае кажу вам наперад, як і раней казаў, што тыя, што гэтак робяць, Царства Божага не ўнасьледуюць. Плод-жа духа: любоў, радасьць, мір, доўгацярплівасьць, добрасьць, міласэрнасьць, вера, ціхасьць, устрымлівасьць” (5, 19-23).

Мэтафару аб благім дрэве, што прыносіць благі плён, толькі ў некаторым сэнсе можна аднесьці да бацькоў і дзяцей. Бо хаця духоўныя і маральныя пазыцыі канчаткова фармуюцца ўнутры кожнага з нас, аднак іншыя людзі — пераважна сям’я і асабліва ў дзяцінстве і юнацтве — могуць спрычыніцца да таго, што разьвіцьцё чалавека пойдзе ў тым, а не іншым напрамку. Нездарма гаворыцца, што дзіцё, бы кропля вады на стале, якую пальцам можна пацягнуць у любым напрамку. Вось гэтая думка, што бацькі ня здолелі добра паўплываць на духоўнае разьвіцьцё сваіх дзяцей зьяўляецца прычынай іх дакору сумленьня.

Суаднясеньне мэтафары дрэва і пладоў да бацькоў і дзяцей мае сэнс толькі ў тым выпадку, калі спрычыняецца да станоўчай перамены ў чалавеку. Калі ад слуханьня Слова Божага ў нас зьявяцца бясплённыя смуткі, дык дрэнна разумеем Сьвятое Пісаньне. Толькі ў прыродзе яблыня застаецца яблыняю, „зь цярноўніка не бывае вінаграду, а з асоту — фігі”. Чалавек аднак гэтым і адрозьніваецца ад дрэваў, што нават калі ён — благое дрэва і прыносіць благія плады, дык з дапамогай ласкі ён можа зьмяніцца ў добрае. Калі дзіцё — у некаторым сэнсе — зьяўляецца пладом сваіх бацькоў, дык яно гэтым адрозьніваецца ад яблыка, што канчатковая пастанова наконт духоўнай пазыцыі адбываецца ў ім самім. Можна нарадзіцца ад дрэнных бацькоў і быць добрым чалавекам, а можа быць і наадварот. Пабожны цар Ёсія быў унукам нягодніка Манасіі і сынам Амона, які не ўступаў свайму бацьку, а бунтаўнік Авесалом быў сынам пабожнага Давіда.

Толькі раз Хрыстос ужыў аргуманту, які можна было-б супаставіць з пагаворкай, што „яблык падае недалёка ад яблыні”. „Вы — сыны тых, што забівалі прарокаў” (Мацьв. 23, 31). Гэткім чынам Ён як быццам хацеў сказаць: „Асуджаеце сваіх продкаў, якія забівалі прарокаў, але на самай справе вы ня лепшыя. Апамятайцеся і не бярыце прыкладу са сваіх продкаў”. Вось таму трэба забыць пагаворку пра яблыню і яблык, бо яна жорсткая, нечалавечная і перш за ўсё непраўдзівая. Хіба, што зьмесьцім у ёй заклік да сапраўднай любові: да бацькоў, каб хаця-б дзеля сваіх дзяцей сталіся лепшыя і да дзяцей, каб ня бралі дрэннага прыкладу з бацькоў. Аднак у канчатковым выніку кожны адкажа перад Богам за сябе.

З вышэйсказанага не вынікае, што можна не пераймацца злом, якое зьдзяйсьняюць нашы блізкія. „Не хваліся бязбожнымі сынамі”, — гаворыцца ў Кнізе Сыраха (16, 1), бо бывае і такое, што бацькі заміж плакаць, ганарацца нягоднымі ўчынкамі сваіх дзяцей.

У той-жа кнізе зьмешчана шэраг напамінаў, каб дарослыя дзеці сваімі паводзінамі не прыносілі ганьбы сваім бацькам. „Ганьба для бацькі, калі мае дрэнна выхаванага сына, а калі дачку — яна прынясе яму толькі сорам” (Сыр. 22, 3; параўн.: 15, 20; 17, 25; 19, 13; 29, 3).

У Сьвятым Пісаньні ёсьць і такая фраза: „Ці-ж Яфрэм не дарагі Мне сын і выбранае дзіцё? і таму, калі толькі загавару пра яго, нутро Маё хвалюецца за яго і мушу яму аказаць міласэрнасьць” (Ерам. 31, 20). Таму не выпадае зьдзіўляцца, што дрэнныя дзеці спрычыняюць бацькам боль. Толькі нячулыя і бяздушныя бацькі могуць спакойна глядзець на тое, як іхныя дзеці сышлі на дрэнны шлях. Гэты боль павінен схіляць бацькоў да малітваў і духоўных ахвяраў у карысьць сваіх дзяцей. Толькі гэты боль не павінен пахіснуць веру і той унутраны супакой, які плыве з лучнасьці з Хрыстом.

Прыгадаю яшчэ прыклад Апостала Паўла, які ў маладосьці зрабіў мноства зла. Напрыканцы свайго жыцьця ён не вагаўся заявіць: „Я ўдзельнічаў у добрых выперадках, бег закончыў, веру ўсьцярог. Наастатак адкладзены і мне вянок справядлівасьці, які ў той дзень дасьць мне Госпад, справядлівы судзьдзя, і ня толькі мне, але і ўсім, што ўзьлюбілі Яго прыход” (2 Цім. 4, 7).