Канстанцін Бандарук - Адзінае на патрэбу

З дапамогай двух вялікіх мэтафараў Сьвятое Пісаньне спрабуе паказаць хрысьціянскае аблічча сьмерці. Можна яе прыраўняць да народзінаў. Існаваньне чалавека і космасу Хрыстос і Апостал Павал бачаць як „стан чаканьня” і непасрэдна прыраўноўваюць да цяжарнай жанчыны (параўн.: Яан. 16, 21; Рым. 8, 19). У той дзень закончыцца працяглае ажыцьцяўленьне „новага стварэньня” і народзіцца новы чалавек, прызначаны да вечнага жыцьця. Гэта нагадвае матылька, які паказваецца з кокану. Мы ўжо зьяўляемся гэтым новым стварэньнем — дзяцьмі Божымі, але як кажа сьв. Яан, толькі пазьней поўнасьцю выявіцца тое, кім мы ўжо зьяўляемся (1 Яан. 3, 2). Дзіцё, якое было схаванае ва ўлоньні маці, выходзіць на „сьвятло”.

Сьмерць можна таксама прыраўняць да хросту. „Хрышчэньнем павінен Я хрысьціцца”, — сказаў Ісус, намякаючы на Сваю сьмерць (Лук. 12, 50). Паняцьці хрост і сьмерць пераменна ўжывае Апостал Павал: „Пахаваныя зь Ім у хрышчэньні” (Кал. 2, 12); „Няўжо вы ня ведаеце, што ўсе мы, якія ахрысьціліся ў Хрыста, у сьмерць Яго ахрысьціліся?” (Рым. 6, 3). Гэтая сымболіка была больш зразумелая ў раньнехрысьціянскія часы, калі таго, хто прымаў хрышчэньне, вялі над раку або ў баптыстэрыю, што нагадвала невялікі басэйн. Ён здымаў вопратку і ўсе адзнакі свайго ранейшага статусу, акунаўся ў ваду і выходзіў зь яе апрануты ў белае адзеньне. Сьмерць, — кажа Апостал, — нешта накшталт гэтага. Скідаем марную вопратку цела, апускаемся ў зямлю, каб аднойчы ўстаць зь мёртвых апранутыя ў новае адзеньне адноўленага цела, атрыманае пасьля ўваскрэсеньня (параўн.: 1 Кар. 15, 42; 2 Кар. 5, 2). Адзеньне новае, аднак такое самае! Як кажа Тэртульян, „уваскрэсьне цела, кожнае цела, тое самае цела”. Блажэнны Аўгустын гаварыў, што „мы хочам быць шчасьлівымі з нашым целам, а не пагарджаць ім”. Дарэчы, Апостал Павал сьцьвярджае, што „знаходзячыся ў гэтай хаціне, уздыхаем пад цяжарам, зь якога ня хочам распрануцца, але адзецца, каб сьмяротнае жыцьцё было праглынена” (2 Кар. 5, 4). Няшмат вядома пра гэтае адзеньне. „Як уваскрэснуць мёртвыя?” — пыталі карынфяне (1 Кар. 15, 35). У адказ пачулі: „Які зямны, гэтакія і зямныя, і які нябесны, гэтакія і нябесныя”(1 Кар. 15, 48). Тое, што сталася з Хрыстом пасьля ўваскрэсеньня, станецца і з тымі, якія належаць Хрысту.

Такім чынам нашы думкі аб сьмерці накіраваны на ўваскрэсеньне. Бязь яго „дарэмная была-б вера наша” (1 Кар. 15, 14), а мы перад абліччам сьмерці не маглі-б зрабіць нічога іншага, як толькі сумаваць, „як усе тыя, што ня маюць надзеі” (1 Фесал. 4, 13). Некалі Іаў усклікаў: „Я ведаю, што Збавіцель мой жыве... пасьля таго, як скура гэтая зьнішчыцца, у целе сваім я буду бачыць Бога. Я ўбачу Яго сам; мае вочы ўбачаць, не чужыя” (Іаў. 19, 25-27).

Дзякуючы Хрысту, спадзяваньне перайшло ва ўпэўненасьць: з уласным целам, а не безь яго, убачым Бога.

(Мацьв. 7, 16-20)

У сьвятарскай практыцы ня раз выпадае сустрэцца з бацькамі няшчаснымі з прычыны сваіх дзяцей. „Такі быў цудоўны сынок, паслухмяны, ветлівы, добра вучыўся, — з плачам расказвае маці. — Зараз трапіў у дрэнную кампанію, п’е, не працуе, паднімае нават руку на нас, старых. А мы-ж сьвету за ім ня бачылі, дагаджалі, рабілі ўсё, што маглі, каб выйшаў у людзі. Можа мы самі вінаваты? Можа былі дрэннымі бацькамі? Не дагледзелі, дрэнна выхоўвалі. Кажуць, яблык не падае далёка ад яблыні”. Такое здаралася пачуць нават мне...

Што можна сказаць такім бацькам? Бывае, што ранейшыя правіны, занядбаньні, памылкі і грахі, на якія ўжо ня маем уплыву, бясконца аб сабе нагадваюць і выклікаюць дакор сумленьня. Аднак ня трэба бясплённа самабічавацца. Мінулае трэба з даверам уручыць Божаму суду. Зразумела, трэба выпраўляць тое, што яшчэ можна выправіць. Аднак нельга разважаць толькі мінулыя грахі, трэба добра пражыць сёньняшні дзень, цяпер выканаць дабро, якое Бог чакае ад нас. Перакананьне, што гэта бацькі безумоўна зьяўляюцца благімі дрэвамі, які выдалі дрэнныя плады — фальшывае і трэба ад яго адмовіцца. Хрыстос ужыў гэтую фармулёўку асьцерагаючы перад фальшывымі прарокамі (Мацьв. 7, 15-20). Дрэннымі пладамі чалавека не зьяўляюцца ня гэтулькі ягоныя дзеці, але яго ўчынкі, бо як-жа тады гаварыць пра чалавечую годнасьць і асабістую адказнасьць за сваё жыцьцё нашых дарослых дзяцей? Слова Божае гаворыць пра гэта адназначна: „У тыя дні ўжо ня будзем гаварыць: айцы елі кіслы вінаград, а ў нас на губах аскоміна, але кожны памрэ за свае ўласныя беззаконнасьці; хто будзе есьці кіслы вінаград, у таго і будзе на вуснах аскоміна” (Ерам. 31, 29). Прарок Езакііль гаварыў: „Памрэ толькі той, хто грашыць. Сын не панясе адказнасьці за віну бацькі, ні бацька за віну сына. Справядлівасьць справядлівага яму будзе залічана, а правіннасьць вінаватага зьвернецца супраць яго” (Езак.18, 20).