Канстанцін Бандарук - Адзінае на патрэбу

У чым-жа заключаецца гэтая фальшывая любоў, якую трэба адкінуць?

Яна бывае розная, але заўсёды ставіць хвіліннае, частковае дабро над самую каханую асобу. Неаднойчы важнейшым за самога чалавека лічым яго выгаду, прыемнасьць, посьпех. Бывае, што верх бярэ жаданьне любой цаною ўсьцерагчыся ад непрыемнасьцяў і клопатаў. Аб фальшывай любові сьведчыць некрытычнае ўхваленьне ўсіх дзеяньняў каханага чалавека. Вельмі дрэнна, калі дзеля любові да некага мы крыўдзім іншага. Фальш любові яшчэ больш відавочны, калі заспакойваем дрэнныя спадзяваньні некага або самі прапануем маральна двухсэнсоўную дапамогу. Бывае, што кіруючыся нібыта любоўю, бацькі даюць сваім дзецям проста жахлівыя парады: „мэта апраўдвае сродкі”, любымі сродкамі адстойвай свае інтарэсы, расьпіхайся локцямі, дбай перш за ўсё пра сябе. Калі гэта выплывае зь любові, дык лепш, каб такой любові наагул не было! Таксама шкоднай бывае любоў, калі заміж выхоўваць дзіцё, бацькі яго расьпешчваюць. Шмат абортаў праведзеных было ў выніку злашчаснай „зычлівасьці” блізкіх і знаёмых, якія салідарна спрабавалі вызваліць жанчыну ад клопату...

Канчатковы лёс чалавека: збаўленьне або пракляцьце, зьвязаны з поўным адкрыцьцём усяго, што чалавек зьдзейсьніў падчас зямнога жыцья. Тады таксама поўнасьцю раскрыецца ў сваёй двудушнасьці ды брыдоце і фальшывая любоў. Тады і выявіцца, што гэта не любоў, але сумесь дурноты і эгаізму.

Вось такой любові Хрыстос загадвае супрацьпаставіцца, каб зрабіць месца для сапраўднай любові.

(Рым. 13, 12-14)

Адной з самых натуральных цягаў чалавека зьяўляецца імкненьне да прыемнасьці і шчасьця. Аднак у вернікаў узьнікаюць унутраныя нелады: ці ўсё дазволена, тым болей, што і Царква мала гаворыць пра гэта.

Чалавечыя прыемнасьці бываюць розныя. Аднаму прыемна, калі добра пра яго гавораць, іншаму — калі людзі яго баяцца. Адны з асалодай пераглядаюць ашчадную кніжку, а іншыя з такім-жа пачуцьцём выдаткоўваюць грошы. Адным прыемна добра паспаць і паесьці, а іншыя шчасьлівыя, калі перамагаюць у сабе такія схільнасьці.

Прыемнасьць можна акрэсьліць такім чынам: гэта перажываньне зьвязанае з валоданьнем нейкім дабром. У выніку: якое дабро, такая і прыемнасьць. Калі дабро ўмоўнае, дык умоўная будзе і прыемнасьць ад карыстаньня ім. Дабро цялеснае спараджае цялесную прыемнасьць, а духоўнае — духоўную. Калі дабро зьнявечанае, таксама і прыемнасьць будзе няпоўная. Інакш цешыцца са здадзенага экзамену студэнт, які завязаў партнёрскую гутарку з настаўнікам, а яшчэ інакш той, якому пастаўлена была ненайгоршая адзнака зь літасьці. Дабро можа быць таксама атручанае і тады аб прыемнасьці нельга сказаць, што яна здаровая. Дзеяньні, якія выплываюць з помсты, распусты, нянавісьці могуць прынесьці чалавеку толькі брудную прыемнасьць.

Усё, што ў чалавеку адкрыта на нешта ад яго вышэйшае, мае моц перанасычаць і ператвараць. Чалавечыя пачуцьці адкрыты на Бога і моц, якая плыве ад Бога. Калі кажам, што жывёлы маюць такія, як і чалавек, пачуцьці, дык гэта няпоўная праўда.

У жывёлаў — гэта фізычныя здольнасьці, а пачуцьці чалавека маюць духоўнае вымярэньне. Зрок ястраба больш праніклівы за чалавечы, але толькі чалавек можа сваімі вачыма прыкмеціць таго, хто патрабуе дапамогі, распазнаць блаславёную моц дабра і цёмныя сілы зла.

У чалавеку ўсё накіравана на пераўзыходжаньне сябе: фізіялягічныя патрэбы ня толькі біялягічныя, псыхічны стан выходзіць па за сфэру псыхікі. Нават розум, тая высакародная частка нашай чалавечнасьці, зьвернуты да нечага, што яго перавышае і таму чалавек не адмаўляецца ад пазнаваньня таямніцаў, якіх ніколі не пазнае.

Што адбываецца, калі авалодваючы пажаданымі каштоўнасьцямі спрабуем іх замкнуць у сабе, адгарадзіць ад вышэйшага?

Яны паступова выраджаюцца і гніюць, атручваючы самую каштоўнасьць. У гэтым сэнсе „атручанае” бывае дабро і „брудная” прыемнасьць. Асабліва брудная прыемнасьць, якая выплывае з распусты, бо сфэру сэксу пазбавілі вышэйшых пачуцьцяў. Бруднай можа быць жаданьне нажывы, як і радасьць зь яе дасягненьня, бо хаця мусім працаваць дзеля прыбытку, аднак нажыва не павінна быць канчатковай мэтай. Нават імкненьне да праўды і прыемнасьць даходжаньня да яе могуць быць скажоныя, калі шукаем праўды супраць некага, або калі частковую праўду спрабуем абагульняць і супрацьпастаўляць больш унівэрсальнай праўдзе.

Брудныя прыемнасьці хутка брыднуць і пакідаюць пачуцьцё самаагіды. „Усё гэта не дае задавальненьня”, — кажуць людзі, якім удалося нацешыцца тым, аб чым іншыя нават ня могуць марыць. Прыходзіцца паўтарыць банальную праўду, што роскаш, слава, улада і найбольш вытанчаныя забавы не кампенсуюць недахопу любові і ў далейшай пэрспектыве не заглушаюць пачуцьця бяссэнсіцы. Усё гэта зразумеў цар Саламон, калі сказаў, што „ўсё — марнасьць” (Экл. 1, 2). Простая ежа лепш смакуе сумленнаму чалавеку, чымсьці багатыя стравы перанасычанаму. Нашая здольнасьць адчуваньня прыемнасьці паходзіць ад Таго, Хто абдзяляе нас размаітым дабром, але яна будзе нас штурхаць да самазьнішчэньня, каб згубіць аб’ектыўную іерархію каштоўнасьцяў. Такія „заплату дастануць за няпраўду: бо шчасьцем лічаць яны штодзённыя роскашы; паганьбенцы і паскуднікі асалоду знаходзяць у сваіх ашуканствах”, — пісаў Апостал Пётр (2 Пятр. 2, 13).