Вольга Іпатава - Перакат

Чаму ж, калі нам добра было, мы цяпер на БАМ едзем? А нам і там будзе добра. Усюды добра, калі разам — у полі, у лесе, у вагоне. Але што праўда, то праўда — не думалі нікуды ехаць, тым болей што нядаўна з арміі прыйшоў. Ірка, як паложана, мяне чакала, і хлопцы казалі — ні з кім яе не бачылі, пават па танцы не хадзіла, толькі ў сваім клубе ў самадзейнасці з нейкім Грышкам дуэты спявала. Але тут мая разведка добра працавала — піводнага разу Грышка яе з канцэрта не праводзіў, яна ўсё з сяброўкамі ды сяброўкамі. Дык вось, прыехаў я і думаю — хопіць ёй чакаць, трэба жаніцца. Будзем жыць, дзе захоча, а лепей за ўсё — у нас бы. Хата стаіць на набярэжнай вуліцы, машын і транснарту няма, таму што горад на другім беразе, а тут, на гэтым, толькі замкі ды царква старадаўняя. Мы, можна сказаць, у музеі жывём, таму што парк, які за нашай вуліцай, таксама старадаўні, гістарычны. Ціха ў нас, бацька, праўда, цяпер амаль увесь час у хаце, перайшоў з далёкіх рэйсаў па аўтобус, але ж мы можам бакавы пакойчык заняць, каб не перашкаджаць яму...

Так я разважаў, але не так атрымалася.

Калі прыйшоў я дадому і заявіў, што падаў заяву, мама, якая каля печы вязала, толькі пабляднела і змоўчала. Бацька ж усхадзіўся:

— Што значыць — заяву? А жыць чым? А вяселле? На якія шышы рабіць усё будзеш?

— Я ж зарабляю. На вяселле хопіць, у сяброў, калі што якое, пазычу,— адказваю ціха, у вочы яму аддана пазіраю.

— А мы ўжо ні пры чым? Сам, як на скрут галавы, ляціш?

— То вы ж самі кажаце — на якія шышы...— запярэчыў я.

— Маўчаць! — грукнуў ён кулаком на стале.— Як не знайшоў лепшай, то хоць тут паслухайся бацькоў. Трэба ўсё цяперака вырашыць, падбіць бабкі, што і як, а то на дурніцу.ўсе ласыя!

Ірку яны ведалі. Бацька зіркаў на яе спадылба, але тое, што яна многае ведае, што маці інтэлігентка, яму падабалася. А тут, на табе— «не знайшоў лепшай...». Мама ж казала, што лепшай нявесткі ёй і не трэба. Дужа ўпадабала яна Ірку, усё пра яе распытвала — што ды як. Відаць жа, і бацька ўсё гэта ведаў, але думаў, што, можа, пакуль яшчэ мука перамелецца — ну, нашыя адносіны з Іркай,— і возьме ён за нявестку туго, каго хоча — Піліпаву Марыю, што ад прабабкі з Амерыкі нейкую спадчыну атрымала. Смяяўся я і са спадчыны і з Марыі — у пашы часы выбіраць сабе нявесту па грошах! Ды бацька апошнім часам Піліпа ўсё ў госці запрашаў, у нядзелю яны, бывала, вечна пад бярозай, што ля плота, сядзяць ды доўгія размовы вядуць.

«То давайце вырашаць,— кажу я.— Як скажаце, так і будзе».

Ведаў я добра — прымусам бацька не будзе мяне гнаць, супраць Іркі наўрад ці што скажа. Пра Марыю мы з ім неяк гаварылі, адмовіўся я, ды і ведае бацька — характар у мяне такі ж, як у яго. Не захоча ён, каб каса на камень наляцела. Ён і праўда памякчэў, надабрэў.

— То-та ж,— буркнуў.— А то сваім розумам... Глянуў на маці.

— Рыхтуй бутэльку. Заўтра да свацці і пойдзем.

— Як — да свацці?

— А гэтак! — абрубіў бацька.— Не з табой жа вырашаць, як і што для вяселля патрэбна!

...I праўда — назаўтра паехалі мы ўтраіх да Алены Стэфанаўны, Ірчынай маці.

Жыве яна пакуль што ў камуналцы — ціхая надта жанчына. Даўно б атрымала асобную кватэру, але прыжылася да суседзяў, і перасталі тыя яе мучыць, як бывала раней,— вось і жыве сабе патроху, а Ірка з ёю. Бацька, як зайшоў у іхні пакойчык, дык ажно сцепануўся, перасмыкнуў плячамі, і, можа, ад таго канарэйка, што ля акна ў клетцы месціцца, затрапятала, забілася, так што Алена Стэфанаўна замест таго, каб да бацькоў падысці, кінулася яе супакойваць. Пасля павярнулася да нас, пачырванелая, і рукой на крэслы паказала:

— Прашу.

I гэтае «прашу», бачу, надта продку майму не спадабалася. Прабурчаў ён «дзякуй» і змрочна сеў на канапу, таму што на тых крэселках, засцеленых нейкімі нянаскімі покрывамі, было б яму цесна. Мама таксама, як прышытая, ля яго села, дык ён адно глянуў — яна тут жа на крэселка адсунулася. А Ірка, уся ружовая, ля акна. I я нешта разгубіўся — тырчу ў дзвярах, быццам месца сабе не зпайду.

— Пачастуемся зараз чаем, мы піражкі спяклі,— кажа Алена Стэфанаўна.

— Піражкі? — бацька паварушыў плячамі, выцягнуў з кішэні бутэльку «Маскоўскай».— Такую справу чаем не зап'еш.

— Гарэлка? — Ірчына маці зноў разгубілася, кажа: — А ў мяне нічога да яе не падрыхтавана. Сухое вось ёсць, дык да яго сыр падыдзе...

— Што ж ты, маці, каўбаскі якой не ўзяла? Сыр! Гэта не закусь! — бацька звяртаецца да мамы, а сам вокам на мяне — зірк! — і ў воку тым пагарда, як быццам ён да дзікуноў трапіў. А Алена Стэфанаўна на яго глядзіць, як на дзіва марское.