Вольга Іпатава: Перакат

Так яна апынулася ў бернардынак. I, паляжаўшы, пакуль трохі не вярнуліся сілы, узялася дапамагаць па кляшторнай гаспадарцы: падмятала двор, да бляску чысціла кухонныя катлы, мыла ўзорыстую чугунную агароджу. I ўпершыню за ўвесь час адчула надзею і ціхі спакой чакання. А можа быць, усё ж удасца пратрымацца, пакуль турма не выпусціць Васіля?

Яна рэдка выходзіла за сцены кляштара, хіба толькі ў тыя дні, калі можна было хадзіць у турму. Сёстры дапамаглі ёй дабіцца спатканняў — усё ж дзіця было ў гэтых разлучаных людзей, усё ж яны маглі яшчэ стаць мужам і жонкай... Васіль выходзіў да яе з усмешкай, бадзёрачыся, а яна кожны раз, як амярцвеўшы, першыя хвіліпы ўглядалася, быццам не пазнаючы. Вось яшчэ адна маршчынка лягла ля вуснаў, а складкі каля рота пакутліва паглыбіліся, валасы, што адрасталі, страцілі свой попельны бляск, пад запалымі вачыма ляглі новыя цені... Яна клала галаву мужу на грудзі, і здавалася, што нават сэрца стукае глушэй, больш стомлена, як бы пасяляецца ў ім нешта спакутаванае.

— Зноўку біліся? — ціха пыталася яна.

— Куды дзенешся? — спрабаваў гаварыць весела Васіль.— Ты пра гэта не ўспаміпай, лепей пра сына раскажы.

I Алена ў кароткія тыя хвіліны ўсё гаварыла і гаварыла пра маленькага Васілька — якія ў яго ружовыя пальчыкі, як ён глядзіць, усміхаоцца.

— Не хачу я, каб ты была ў кляштары гэтым,— сказаў аднойчы Васіль.

— Чаму, міленькі?

— Таму што... Зрабілі з цябе парабчанку.

— Не, што ты! Там усе добрыя да мяне.

— «Добрыя, добрыя»... Я дам табе адрас таварыша майго. Пабудзь у іх пакуль.

Алена адмоўна паківала галавой. Не, ёй нікуды не хацелася з кляштара. Там, за тоўстымі яго сценамі, да яе прыходзіла пачуццё, што яна нечым выкупляе свой грэх. Адно тое, аб чым нават не марылася — што яе не толькі не выгналі адтуль, але прынялі — ужо ўзвышала яе ва ўласных вачах і вачах іншых. Там ёй ёсць работа, ёсць нейкі, хай часовы, прытулак. Алена не думала аб тым, што яе не выганяюць таму, што такую работніцу, як яна, яшчэ трэба было пашукаць. Да таго ж кляштар стаяў так блізка ад турмы, што Алене заўсёды здавалася, нібы яна кожную хвіліну адчувае, што з Васілём. А там... невядомасць палохала яе тым болей, чым болей яна спадзявалася на нейкую дапамогу, якую ёй абавязкова акажуць сёстры. Калі — яна не ведала, але верыла, што акажуць абавязкова. I Васіль, як здагадаўшыся пра ўсе гэтыя думкі, болей не стаў упрошваць, каб яна памяняла месца жыхарства. Яму верылася, што той тэрмін, які далі яму, скасуюць. Дзесяць год! Гэта было б неймаверна — дзесяць год сядзець у смярдзючай цеснай камеры, куды амаль не даходзіла дзённае святло. Як і ўсе людзі, ён спадзяваўся, што нешта адбудзецца такое, што пазбавіць яго ад такога пакарання — немагчымых, доўгіх гадоў зняволення!

Алена не прапускала ніводнага разу спатканняў. Нават тады, як гарэла агнявіцай, прастудзіўшыся ў халодны сіверны вечар, калі трэба было чысціць дарожкі, замеценыя снегам. Яна прыносіла Васілю перадачы — бедныя астаткі таго, што ўдавалася наскрэбці з яе абедаў — то кавалак сыру, то бутэльку малака, то некалькі цыбулін... Канвойны грэбліва пераварочваў прынесенае — адным пальцам, паспешліва, і ёй здавалася, што сам гэты доўгі худы палец так і дыхае пагардай... Яна вярталася ў кляштар разбітая і спустошаная, але варта было ўдыхнуць цёплы, крыху душны ад нейкіх пахкасцяў водар калідора, як у душу Алены сыходзіў спакой, і яна, уцякаючы ў думках ад усяго, што нагадвала ёй пра турму, пра тое, што бачылася ў вачах Васіля, зноў сплятала карункі шчаслівага будучага, якое, нягледзячы ні на што, павінна было іх чакаць. Часам, праходзячы па вуліцах, Алена бачыла, як ішлі, паднімаючы палкі з лозунгамі, людзі ў картузах і шэрых світках, як падалі яны пад ударамі гумак, якімі паліцэйскія разганялі дэманстрацыі. Сэрца яе жахалася. Яна баялася паліцэйскіх — сытыя, з гладкімі раўнадуншымі тварамі, яны дзелавіта рабілі сваю справу — калечылі людзей, гналі, як скаціну, па вуліцах, упіхвалі ў машыны, і ў гэтай іх дзелавітасці бачылася ёй нешта нечалавечае, як быццам ніколі не нараджалі іх мацяркі, а яны так і ўзнікалі аднекуль — высокія, відныя, паслухмяныя толькі. адной руцэ, што нябачна кіруе імі... Адзін толькі раз бачыла Алена, як двое моцных высокіх гарадскіх дзецюкоў напалі на паліцэйскага — таўклі яго нагамі, а ён віўся сярод пылу, як чарвяк, засланяўся рукамі, і на імгненні паказваліся блакітныя, амаль белыя ад жаху вочы немаладога ўжо чалавека. Гэта сапраўды былі чалавечыя вочы, і яна так уразілася гэтым — бачыць у паліцэйскім істоту,— што аж спынілася непадалёку як зачараваная. А неўзабаве недзе паблізу заверашчаў свісток, і хлопцы, пакінуўшы паліцэйскага, прыгінаючыся, пабеглі ў бок недалёкага рова, а той, яшчэ не падняўшыся, усё тузаўся ў пыле, збіраючы злотыя, што выпалі з кішэняў, і ўжо не страх, а нянавісць плавілася ў бялёсых вачах, ён хрыпла мацюкаўся, і пляваўся, і так аблаяў Алену, што яна пабегла прэч як аншараная.