Вольга Іпатава: Перакат

Сястры Вераніцы нядаўна споўпілася дваццаць восем. У цемры, у бязрадасны шэры поўдзень яе высокая ўладная постаць, хударлявасць, чорная сукня давалі ёй выгляд старэйшы; у ружовым святле раніцы белая, з ледзь прыкметнымі вяснушкамі скура, цяжкія залацістыя валасы, капрызныя абрысы вуснаў нагадвалі царэўну, што хаваецца пад агіднай жабінай скурай. Жанчына гэтая, у свеце Феліцыя Прыбыловіч, была дачкой дробнага служачага пошты ў мястэчку, што ляжала ўсяго ў нейкай гадзіне язды ад Гародні. Франак Прыбыловіч, са збяднелай шляхты, меў у мястэчку благую рэпутацыю: яго патрапаную нялоўкую постаць добра ведалі ў карчомцы, а ў хаце ягонай, замест памёршай жонкі, гаспадарыла вывертлівая местачковая дзеўка, разбэшчаная і сквапная, і пад вечар, калі Франак ішоў у карчму, да вокнаў хаты ўпотай краліся сыны мясцовых багацеяў. Панна Феліцыя падчас сваіх прыездаў мела такі халодны прыём, што рана зразумела: у мястэчку ёй не знайсці прыстойнага мужа. У Гародні ж, дзе яна нязменна была першай вучаніцай прыватнай школы, усё не знаходзілася рыцара, пра якога марыць кожная дзяўчына яшчэ з падлеткавага ўзросту. Феліцыя рана зразумела: прычынай таго, што дзявочая яе прыгажосць не знаходзіць збыту, была беднасць. А ёй хацелася ўладарыць, хацелася асядлаць жыццё і гарцаваць па-над абставінамі на нейкім казачным жарабку, што ўзвіваецца пад аблокі. Цвяроза ўсё ўзважыўшы, яна пайшла ў манастыр. I чым далей, тым болей не шкадавала аб гэтым: мірскія ўцехі, якія страціла, былі нічым у параўнанні з тым, што адкрывалася перад ёю ў манастыры — з уладным яе характарам, воляй і ўменнем трымаць сябе ў жалезных рамках неабходнасці. Да таго ж яна ўмела пільна прыслухоўвацца да акружаючага, і халодны, цвярозы розум палітыка падказаў ёй лінію паводзін, якія маглі прынесці поспех. Старая ігумення была надта добрай, надта старалася яна літаральна выконваць запаведзі. Не тое патрэбна было зараз — сястра Вераніка думала пра гэта, гледзячы на юную маці. Меч патрэбен для іх, вось гэтых... быдла, што ўсё болей заяўляла пра сябе, бунтавала па-за сценамі, як грозная, сляпая сіла... Пачуўшы пытанпе, яна схамянулася.

— Думаю, што дзіця, якое мы прынялі, гэта — сын д'ябла, камуніста. I мы зрабілі, каб адным з іх было болей.

— Але ж мы ратавалі нямоглых...— прамармытала паслушніца. Сястра Вераніка рэзка перабіла яе:

— Не пра нямоглых, пра госпада думаць павінны!

— Канешне, канешне! — не зразумеўшы, заківала паслушніца, і зноў яе перабілі:

— Веру падрываюць з кожным днем! У турму ідуць, на смерць, а для чаго? Каб д'ябал да ўлады прыйшоў! Так?

Паслушніца зноў заківала, порахрысцілася. У манастыры ўпарта хадзілі чуткі, што сястра Вераніка заменіць неўзабаве старую настаяцельніцу. Чуткі гэтыя мацнелі і раслі ад таго, што сястра Вераніка некалькі раз, не баючыся, спрачалася з начальніцай і адзін раз нават вымаўляла ёй, прычым тая, махаючы рукамі, першай пакінула поле бою. Спрэчка ішла аб тым, ці павінен дапамагаць манастыр тым, чые мужы сядзелі ў турмах ці былі пад падазрэннем дэфензівы. Старая настаяцельніца лічыла, што павінны. Што з таго, калі муж першай сапрана з тых спявачак, што прыходзілі ў касцёл, вось ужо паўгода як быў арыштаваны? Хаця пані Касцюк насіла перадачы, але ж яна малілася за ято, дзеці яе таксама прыходзілі ў касцёл, і можа, сям'я зможа хаця ў будучым паўздзейнічаць на бяспутнага? Але сястра Вераніка гнеўна гаварыла аб тым, што пустазелле трэба выпальваць агнём, што трэба вышвырнуць з хору не толькі Касцюк, але і пані Зіневічаву, таму што тая дазволіла сыну займацца падрыўной дзейнасцю. I нягледзячы на тое, што сын памёр — быў забіты, як казала сама Зіневічава; ад прастуднай хваробы, як пісалася ў даведцы турэмнага доктара,— усё роўна сэрца гэтай жанчыны бунтуе, самі слёзы яе — пратэст... У манастыры таксама хадзілі чуткі аб нейкім высокім заступніку, дзякуючы якому і павышаліся шанцы сястры Веранікі... Вось чаму манашкі ўсё болей схіляліся на яе бок. Маладой гэтай жанчыне пачалі паступова аказваць ушанаванні, як і самой настаяцельніцы. I зараз яна ненавідна глядзела на Алену Барткевіч, якая, ужо ажываючы пасля перанесеных пакут, прагна цягнулася да немаўляці. Усмешка ўжо трапятала на яе твары, яшчэ шэрым і змучаным, але вочы ззялі і вусны раскрываліся насустрач чырвонаму гарачаму цельцу.

— Хлопчык... Васілёк...— яна схапіла нованароджанага, чыё цельца было ўжо спавіта белым палатном, і шчаслівы погляд яе сутыкнуўся з поглядам сястры Веранікі. Маладая маці ўздрыгнула; усмешка на яе твары згасла, і яна, зноўку пашарэўшы тварам, адвярнулася, асцярожна паклаўшы хлопчыка на жорсткую коўдру.