Сяргей Грахоўскі - Сустрэча з самім сабою

Мікалай Іванавіч расклаў свае рэчы, памыўся і ў лёгкім спартыўным касцюме выйшаў на балкон. Ён хацеў зразумець, дзе ж стаіць гасцініца. Лес адышоў далёка за возера. Удалечыні трывожнай чырванню мільгалі габарытныя агні тэхналагічных калон і на коміне электрастанцыі. Гул горада сціхаў. Была поўнач, але спаць не хацелася. Відаць, ад узбужданасці і мноства ўражанняў. Адзінокая сасна развярэдзіла ўспаміны далёкага юнацтва, прыгадаліся першыя нясмелыя сустрэчы з Надзяй, твань на будаўнічай пляцоўцы, пудовыя боты ў гліне, салодкая стома, юнацкая дурнота і вялікія спадзяванні. Хіба ж можна было тады паверыць, што ў чыстым полі вырасце такі горад?! Гарады будуюць людзі, а новыя гарады ствараюць новых людзей. Вось і з яго, канапатага Колькі, языкатага свавольніка, тут загартаваўся і вырас чалавек, цяперашні Мікалай Іванавіч, спецыяліст высокага класа, адказны за лёс людзей, складанай тэхнікі і важнай работы.

Ён успомніў, што захапіў у падарунак музею горада даўні-даўні маладзёжны часопіс з нарысам пра іх брыгаду, пра Алёшу Акінчыца, пра яго і пра Надзю. Успаміналася ў ім і яго мама. Трэба будзе наведаць яе магілу ў горадзе. На месцы іх хацінкі, казалі, стаіць цяпер новая музычная школа. Гэта добра: мама ж так любіла музыку.

Мікалай Іванавіч дастаў з партфеля стары, пажоўклы і пацёрты часопіс, разгарнуў яго, каб тое-сёе асвяжыць у памяці для выступлення, і зачытаўся.

«У той год раздажджылася з вясны. Дождж ліў трэція суткі. Трэція, гэта калі лічыць ад нядзелі. А так усё лета хвошча без перадыху. І адкуль толькі бярэцца? «Дзірку, ці што, у небе прабілі?» — злуюцца брыгадзіры. А дождж ідзе і ідзе. Ну якая тут работа? Рубца сухога няма, боты з глею за халявы выцягваеш, гусенічныя трактары крэкчуць і коўзаюцца ў тлустай, як масла, гліне — і ні з месца.

А рабіць трэба: усё ж спланавана і разлічана на кожны дзень. Не запланаваны толькі дождж. О-о, нібыта павесялела: сярод нізкіх азызлых хмар паказалася блакітнае акенца, з яго пырснуў сонечны праменьчык і, як той пражэктар сярод ночы, пабег па мокрым прырэчным лузе, заліў ярка-зялёным святлом лазовыя кусты на тым беразе рачулкі. Яны адразу затрапяталі і засерабрыліся. Вецер прыгладзіў рэдзенькую атаву, яна заблішчала на сонцы. І раптам усё згасла, а блакітнае акенца зноў зацягнулі густыя хмары.

Забарабаніў спорны дождж. На вадзе паўскаквалі бурбалкі.

— Ну, цяпер надоўга! — плюнуў ад злосці перамазаны глінаю, мокры навылет Алёшка Акінчыц. Ён паставіў у гразь цяжкую сасновую стойку, прыпёр яе да пляча, сцягнуў азызлую брызентавую рукавіцу і чырвонымі пальцамі працёр запацелыя акуляры.

— Эй, прафесар, «снимите очки-велосипед» пара збірацца на абед,— выскаляецца Колька. Ён стаіць на рыштаванні, збітым вакол вялізнага блішчастага рэзервуара. На гнуткіх дошках Колька адбіў дробную чачотку, пацешна, як на малітву, склаў рукі і тоненькім фальцэтам заспяваў:

Эх ты, бог, эх ты, бог, што ты ботаеш[ 1 1 Ботаеш — (жарг.) гаворыш. ]

Ты на небе сядзіш, не работаеш.

Колька падставіў пад буйныя кроплі свой кірпаты вяснушкаваты тварык, ссунуў бровы, нібы і сапраўды кагосьці ўбачыў у нізкіх шэрых воблаках. І так смешна зрабілася Алёшку, што ён ледзьве ўтрымаў слізкую стойку. У гэтую хвіліну ён нават пазайздросціў свайму бесклапотнаму напарніку. Яму заўсёды весела, лёгка, усё зразумела і проста ў жыцці. Ён ніколі не сумуе, ні ў чым не сумняваецца і не пакутуе. Ды і сур'ёзным яго ніколі не бачыў Алёшка.

Колькі яму можа быць? Пэўна, не больш дзевятнаццаці, а ўжо жыццё пацерла, па міліцыях пабадзяўся, цяпер прыбіўся да іх брыгады. Хоць і не вельмі гарачы на рабоце, але з ім у такую непагадзь весялей, а брыгадзе — яшчэ адзін бал: перавыхаванне даручылі, пераковачкай займаемся. Гэта значыць, з Колькі пыл выбіваем, каб чалавекам стаў.

А ён, руды, канапаты, усё разумее і толькі пасміхаецца: «Што,— кажа,— па Макаранку працуеце? На давер'е, думаеце, клюну? Ініцыятыву і свядомасць развіваеце? Давайце, давайце, я згодзен. Вучыце. На чацвёрку выцягну, а пяцёрак не абяцаю. З пяцёрачнікаў падхалімы выходзяць. Ух — не люблю».

Колька стаіць на самым версе рыштавання. Адсюль яму відаць наваколле на некалькі кіламетраў. Ён бачыць аплеценыя сталёваю арматураю калоны крэкінга, бетонныя эстакады, павуцінне труб і сотні каржакаватых блішчастых рэзервуараў. Усё падабаецца Кольку: брыгада дружная і заработкі добрыя. Што ні кажы, а дзевяноста рублёў нідзе не валяюцца. Адно пагана: дажджы і гразь. «Эх, каб тут была хоць невялічкая страха»,— думае ён, пазіраючы на нізкія хмары, што варочаюцца, асядаюць і паўзуць над самаю галавою.