Вольга Іпатава - Ліпеньскія навальніцы

«Хай будзе дачка прыгожай,
Чыстаю, як крынічка,
Хай знойдзе хлапца харошага
Малая мая сунічка».

Адвечныя матак замовы!
I я гавару тыя словы,
I аднаго баюся — адзін
Сіратой каб не вырас мой сын.

Я сама расла сіратой.
Тэлеграфны завулак. Гродна.
I дзяўчат гаманлівы строй,
Не адразу мне стаўшы родным.

Я там доўга была дзічком,
Сярод белых качак — сініцай.
Кволым, тоненькім кулачком
Ад напасцяў хацела адбіцца.

У салёных слязах, адна,
Дрыжучы, як стрэлкі на шкалах,
Колькі сонных начэй да відна
Маці я з небыцця гукала!

I, напэўна, ўжо з тых часоў,
Жывучы па дзетдомаўскай мерцы,
Боль надзей і гаркоту слоў
Адкладаю глыбока ў сэрцы.

*

Не маглі адагнаць нас ад вокнаў,
Хаця кожны ў даўцы войкаў.
Навіна сапраўды была дзіўнай:
Адшукалася маці у Дзімкі.

Кожны ведаў — у дзетдоме сакрэтаў няма,
Што прынесла яго нам на ганак зіма,
У шыбу грукнуўшы, знікла ўначы назаўжды,
I імгненна змяла завіруха сляды...

...Цыбаты хлапчук з падрапаным носам —
Сцеражыце, дзяўчаткі, хвосцікі-коскі!
Быў наш Дзімка занадта ў школе вядомы.
Гаварылі ўсе: «Ведама, хлопец з дзетдома!»

Толькі нехта падслухаў з нас нечакана,
Як, пакрыўджаны, ціха ўсхліпваў ён: «Мама!»

Мамы, мамы... Успомніць пра вас было грэшна.
— Гэй ты, румза! — крычалі сяброўкі з насмешкай
I ўсё ж па начах, у бяздоннай цішы,
Кожны гэтым грашыў.

Насмешнікі і задзіры,
Ішлі мы цераз гады
I марылі, як аб дзіве,
Што прыйдуць маці сюды.

Што сотні дарог яны пройдуць,
Паўстануць хоць з небыцця,
Толькі тая не вернецца,
Што кінула ноччу дзіця.

...А яна вось прыйшла да сябе яго зваць.
Дрыжучы, спрабавала пацалаваць.
Гаварыла — цяпер адна.
Той, даўнішні, цяпер пакінуў.

Гаварыла, што ў горкіх снах
Трызніла аб маленькім сыне.
Што хацелася шчасця тады,
У маладыя дурныя гады.

...Мы таілі дыханне за шклом,
Мы судзілі істотай адзінай
З бескампрамісным дзіцячым злом
За сябе, а потым за Дзімку.

Віншавалі яго і сябе
Мы пасля: «Вось як трэба трымацца!»
Толькі ён праз нядзелю збег,
Напісаўшы: «Еду да маці».

...Тою ноччу дзетдом не спаў.
Мы рашалі няўмольна і строга,
Што ніхто нам права не даў
У жыцці вырашаць за другога.

*

Ленка, можа, не ўспамінаць?
Толькі нельга не ўспомніць гэта:
Што зрабіла з маці тваёй вайна,
Чорным дротам спавітае гета?

Хто над ёй медынынай грашыў —
«Хіба людзі яўрэйкі розныя?»
Чорным дротам вайна на душы.
Чорным дротам яна па розуму.

Толькі сэрца ў яе не закуць.
I прыходзячы ў свядомасць,
Аднаго прасіла: «Дачку!»
I цябе забіралі з дзетдома.

На гадзіну ўсяго. Без паперкі.
I сачылі маўкліва дзеці,
Як вярталася ты з цукеркай,
Што яна даставала недзе;

I, напэўна, ужо тады
Цераз гурбаў жыццёвых снежнасць
Я панесла з сабой праз гады
Мацярынскай любові бязмежнаспь.

*

Я панесла з сабой у гады
Сум — тугі і няўмольны — па маці.
Прагу — быццам глытка вады —
Кволых цёплых ручак дзіцяці.

Каб аддаць яму я магла
Усё, па чым сама сумавала.
Каб хапала яму цяпла,
Бо ў мяне было яго мала.

Каб нашчадкі мае назаўжды —
Мае дзеці і дзеці сына —
Праз свае пранеслі гады
Слова маці, як «бацькаўшчына».

На зямлі сёння — слёзы і кроў.
Паўпланеты ў атамным зудзе.
Слову гэтаму біцца ў шторме вятроў.
Але хай яно вечна будзе!

Прагучыць над ціхім борам рэха,
У вадзе празрыстай задрыжыць.
Гэтай дзіўнай рыбіне-фарэлі
Толькі ў чыстых рэках можна жыць.

Не — каб тлустым ілам задаволенай,
Ёй малькоў даверлівых сячы.
У імклівай плыні сіне-звонкая
Ценямі на жоўтым дне імчыць.

Рыбакі здалёк яе заўважаць.
Я ж крычу — плыві яшчэ скарэй!
У вярхоўях Ласасянкі нашай
Незвычайная жыве фарэль...

Позняй восенню ў бары цішыня.
Толькі тонкія сініцы празвіняць.
Толькі спознены ліст ападзе
I самотай прашые дзень.

Саслабелае сонца ў траву
Хіліць жоўтую галаву.
I — нібы прадчуванне бяды —
Туманамі паўзуць халады...