Сяргей Грахоўскі - Тры вымярэнні [Выбраная лірыка]

Я зноў гляджу ў бяздонныя глыбіні
I хлопчыка маленькага гукаю...
У шарачку, у лапціках лазовых
Ён ажывае ў памяці маёй.

I я пазнаць у ім сябе спрабую,
Гляджу зусім староннім чалавекам,
Як ён у спёку барануе ляды,
Дужэе, i сталее, i расце.

Як ён ідзе мурожнымі лугамі,
Пад белымі аблокамі, з касою.
Як на узлессі спелыя суніцы
Губамі ловіць, лежачы ў траве.

То возіць дровы ён у завіруху
I падае ў сыпучыя сумёты,
Дрыжыць ад лютай сцюжы заінелы,
Аж слёзы прымярзаюць да шчакі.

А ўвечары гудзе агонь у печы,
Цвыркун тугу да раніцы пілуе,
Шуміць завея па замшэлых сценах
I вокны замятае да брывей.

Мігае кнот у трохлінейнай лямпе,
У цёплай хаце рошчынаю пахне,
Сухімі смалякамі, сырадоем
I снегам, што ў парозе растае.

Пяе паціху каля печы маці,
А чорны цень ад прасніцы здаецца
То лесуном, то казачнікам-дзедам
З кудлатаю густою барадой.

Такім жыве у памяці дзяцінства.
Няхай такім яно i астаецца
Да самае апошняе хвіліны
I да апошняй кропкі у жыцці.

Ідзе хлапчук асеннімі шляхамі
У свет прасторны i адкрыты насцеж.
А што ён знойдзе, што ён можа страціць?
Kaго сустрэне? Пасябруе з кім?

Ніхто ж не чуў, што ён жыве на свеце,
Ніхто яго нікуды не чакае,
Ніхто у хату першы не запросіць,
А ён ідзе ў адкрыты насцеж свет.

Бо ўсюды ёсць прытулак чалавеку,
У сэрцы, за сталом i пад страхою,
I хлеб i соль дзяліць умеюць людзі
З далёкімі i з блізкімі людзьмі...

Ляцяць лісты па вуліцах Бабруйска,
Галосіць сівер у пустых завулках,
Я ўпершыню іду на біржу працы
I станаўлюся ў доўгую чаргу.

Яшчэ апошні ў горадзе рамізнік,
Па сумяшчэнню мабыць, кожны ранак
Пілсудскага i Чэмберлена лае
i прадае газету «Камуніст».

Дзяўчаты у юнгштурмаўках i ботах,
У паркалёвых хустачках чырвоных
Бягуць на сход, на маладзёжны дыспут,
I я за імі назіркам хаджу.

Ды нечакана сэрца засмылела
Па роднай хаце, па асеннім полі
З гусінымі чародамі ў тумане,
З трывожным крыкам позніх журавоў.

Падумалася з болем i надзеяй:
Адны ляцяць, другія астаюцца
I вышыню ніколі не пабачаць,
Не заляцяць за першы небасхіл.

А мне тады здаваўся вышынёю
Зашклёны дах у беладрэўным цэху,
Пракопчаны густым сталярным клеем,
Прапахлы пілавіннем i смалой.

Я не шукаў тут лёгкае работы...
З жалезнаю аднакалёснай тачкай
Мы абагнулі тры разы экватар,
Хоць i не выйшлі з цэхавых варот,

Мы цэлы лес за зіму перавезлі,
Набраклы шкіпінарам i жывіцай,
З чырвонымі празрыстымі сучкамі
I меткамі гарачае пілы.

Нам не ігралі урачыстых маршаў,
Не выдавалі граматаў i прэмій.
Ніхто пра ix ніколі i не думаў,
Ніхто сябе героем не лічыў.

А я хлапцам, бязвусым i бясслёзным,
Што мерзлі ў сцюжу першай пяцігодкі,
Дзяўчатам у пацёртых целагрэйках
Паставіў бы найлепшы манумент.

Цяпер адны спраўляюць юбілеі,
Другіх скасіла смерць пад Ленінградам,
Над Мінскам, пад Варшаваю, Берлінам,
A іншых — на дарогах Калымы.

Але жывуць у памяці заўсёды
Вясёлыя, гарачыя, худыя
Рамантыкі, паэты, алтымісты —
Далёкія равеснікі мае.

Я клічу вас, я запрашаю ў госці —
Прыходзьце да мяне хоць кожны вечар,
Хай будзе цесна, дымна, як калісьці, —
Нам з вамі ёсць пра што пагаварыць.

Вы, мабыць, не паверыце адразу,
Што мы кіруем электронным мозгам,
Што з Марса далятаюць пазыўныя,
A касманаўты — нашы землякі,

Што каля Мінска — атамны рэактар,
Што б'ецца сэрца у руках хірурга,
Што без пасадкі рэактыўны лайнер
Пералятае з лета у зіму.

Вы чуеце, як на далёкай Кубе
Чытаюць па складах: «Масква» i «Ленін»
Як на зямлі на ўсіх вядомых мовах
Даўно пяюць «Інтэрнацыянал»?

Вы чуеце?
А мне паверыць цяжка,
Што вас няма сягоння побач з намі,
Што вы даўно замоўклі назаўсёды,
Што кожны толькі ў памяці жыве.

Здаецца мне, што бачу вашы спіны,
Прысыпаныя першым мяккім снегам,
Здаецца, вы бяжыце на работу
I не было вам часу пасівець...

Мы ведаем, што замянілі паўшых
На маршы, за канвеерам i ў полі.
А чым заменіш трапяткія сэрцы,
Што так любілі родную зямлю?