Сяргей Грахоўскі - Тры вымярэнні [Выбраная лірыка]

А чым заменіш неспакойны розум,
Што біўся да апошняе хвіліны,
Што ўрэзваўся ў глухую невядомасць,
Што мог бы неадкрытае адкрыць,

Што мог знайсці гаючую вакцыну
Ад страшнай неадольнае хваробы,
Што растапіў бы лёд у Запаляр'і,
Каб красавала i цвіла зямля?

А колькі фізікаў, паэтаў, астраномаў,
Няўрымслівых, лабастых, непакорных,
Сказаць галоўнай праўды не паспела.
I гэта ўсё — равеснікі мае.

Яны не прыйдуць болей на спатканне,
Яны нічога болей не адкрыюць,
I толькі маці доўгімі начамі
Ў трывожных снах усё калышуць ix.

Калышуць i спяваюць калыханкі,
То ў дальнюю дарогу выпраўляюць.
А дачакацца аніяк не могуць,
I ўсё глядзяць на захад i на ўсход.

I берагуць лісты i «пахаронкі»,
I кажуць: «Гэта ўсё, што асталося
Ад самых дарагіх i самых кроўных,
Што не прыйшлі з апошняе вайны».

Не!
Асталася нашая Радзіма,
Чырвоны сцягi ленінская праўда,
Што стала вечным компасам сумлення,
Што ў строй вярнула мёртвых i жывых.

Не!
Асталася дабрата людская,
Любоў i дружба, ласка i спагада.
I першыя сустрэчы, i каханне
Тых, што прыйшлі у свет пасля вайны.

Яны бягуць з ракеткамі на корты,
Гуляюць у футбол i пішуць вершы,
Даследуюць пратоны i нейтроны
I часта ў неба зорнае глядзяць.

А падрастуць, паходзяць з мазалямі, —
I поруч з намі стане пакаленне
Няўрымслівых, трывалых, неспакойных,
За ўсё адказных на зямлі людзей.

Я уяўляю змену пакаленняў
Жывою шматступенчатай ракетай:
Яшчэ адна ступень у поўнай сіле —
Наступная ўключаецца ступень

I працінае новыя вышыні,
Адвечныя знаходзіць таямніцы.
Што не паспела наша пакаленне,
Паспеюць дзеці нашыя зрабіць.

Яны, упартыя, цыбатыя, худыя,
Заўзятыя плыўцы i футбалісты —
Курчатавы, Гагарыны, Купалы
Спяшаюцца у дваццаць першы век.

Я ім зайздрошчу, i заўжды здаецца,
Што зноў іду з равеснікамі побач,
Вясёлымі i вечна маладымі,
I сам на дваццаць год памаладзеў.

1963 г.

ПАЧАТАК ДАРОГІ

Я ў кажушку, што колісь маці
У спадчыну пакінуў дзед,
Апошні раз прайшоў па хаце
I выйшаў першы раз у свет.

Мне маці ў торбачку паклала
Ручнік, кашулю з палатна,
Скрылёк пазычанага сала
I жменьку цёплага пшана.

I павучала, як умела:
— Глядзі ж, сыночак, не зблудзі,
Калі спытаць прыйдзецца, смела
У вочы кожнаму глядзі.

I не лянуйся, не ад працы
Твой бацька жыў кароткі век.
Пачнеш вучыцца i старацца,
Глядзіш — i выйдзе чалавек.

Тут рукі матчыны худыя,
Што учарнелі ад зямлі,
Здаецца, ўпершыню за шыю
Мяне так моцна абнялі.

Так пачыналася дарога
У новы дзень, у новы свет,
Хоць я тады зусім нічога
Яшчэ не ўмеў рабіць як след.

Майго умельства i навукі
Адным пасведчаннем былі
З вясны парэпаныя рукі
I на далонях мазалі.

Былі маёй пуцёўкай мары
Пра тысячы работ i спраў.
I на паўстанку Камунары
Я ўпершыню заначаваў.

I не пытаючы парады,
Ісці далей ці можа не,
Прасіў хлапцоў, каб у брыгаду
Уключылі зранку i мяне.

Мы секлі лес, часалі шпалы,
Калолі тоўстыя камлі,
I к дваццаці гадам нямала
Ужо зрабілі на зямлі.

I грузчыкам, i лесарубам,
I грабаром быў кожны з нас.
Ад смагі трэскаліся губы,
I сівер твары сек не раз.

Так пачыналася дарога
У новы дзень, у новы свет.
Я не цураўся анічога,
Каб на зямлі пакінуць след,

Каб шпалы сто гадоў звінелі
I словы, што ў радкі ляглі,
Ca мною разам не старэлі,
А каб мяне перажылі.

1963 г.

ЗЯМЛЯНІН Я

Няхай не зарубцоўваецца памяць,
Няхай i кроваточыць, i баліць,
I смагай неўтаймованаю паліць,
Якой ніхто не можа наталіць.

Жыву нібыта тысячу стагоддзяў:
Пры мне, здаецца, маманты раўлі,
Раслі лясы на захадзе i ўсходзе
I не было ні жыта, ні раллі,

Паўзлі пачвар раз'ятраныя пашчы,
Звісаў з хвашча пражэрлівы павук,
I ўпершыню мой валасаты прашчур
Падняўся i сагнуў рагаты сук.

Не слухаліся скручаныя пальцы,
Не выпрастацца згорбленай спіне,
I ўсё ж перамаглі неандэртальцы
У бойцы за сябе i за мяне.