Аляксей Карпюк - Карані

— Не.

— I раней?

— Маманты жылі да патопу.

— А што такое патоп?

— Шчэ не зразумееш, пачні табе казаць.

— А ты мне зразумей!

— Калісьці, надто даўно, дождж вельмі падаў. Ліў, як з цэбра, сорак дзён і сорак начэй. Так напісано ў Бібліі.

— А куды вада дзелася?

— Вышэй дамоў падняласа. Вышэй дрэў. Вышэй гор. А тады быдто бы ўсё-ўсенько патануло. I звяры, і птушкі, і маманты твае.

— А людзі патанулі?

— Вядомо.

— А калі гэто было?

— Я ж табе казаў — даўно.

— Не ўчора?

— I не пазаўчора! Куды раней!

— А чаму ты не ўтануў?

— ...

— Бо плаваць умеў і потым выплыў, праўда, дзед?

— Во-во!.. А-ай, які шчэ з цябе аршын з шапкай! Як ты шчэ сабе ўсё ўяўляеш просто. Тады шчэ і мяне не было! Не было і майго дзеда, і прадзеда! Дый усё гэто праўда ці не — невядомо! Усе людзі з тых часоў даўно не жывуць і няма каму нам расказаць, як там адбываласа па-праўдзе!

Лаўрэну раптам здалося — ён ужо разумее, чаму грызла аж так незадаволенасць.

Ну хто, скажыце, цяпер стане ўнукам усё гэта тлумачыць ды разжоўваць?!.

Уталкаваць малому такое — толькі яму пад сілу! Ён лепш за ўсіх зрабіць гэта зможа! Калі ў каго не хапае часу, то ў яго якраз — наадварот! Занятак яму па душы і часу — навалам!

Лаўрэн ужо намерыўся нявестцы так і аб'явіць. Але ўбачыў, як Кіра на кухні над злівам, ахутаная хмарай пары, адцэджвае пельмені. Малюнак уразіў Лаўрэна так, бытта на яго вачах рэзалі жывога чалавека.

Яшчэ большая агарнула трывога.

Пасля згатаваных пельменяў смачным булёнам можна накарміць яшчэ цэлую сям'ю, а гэтая булавешка такое дабро ў каналізацыйную трубу пускае! Ну, што яна вычаўпляе?! Ці ж не вар'яцтва гэта? Чаму ўсе яны, як змовіліся, гэтак грашаць і самі сабе шкодзяць, чаму не адумаюцца?!

Малако збяжыцца — гаксамо ў сарцір нясуць! А колькі хлеба і булак тут марнуецца! Ну, дарослыя, калі ўжо так адзеравянелі да ўсяго, то чорт іх бяры, хай сабе так і робяць. Але ж іхнія родныя дзеці глядзяць, якое марнатраўства бацька з маткай вычаўпляюць. Тое ж самае пачнуць вычаўпляць і яны, калі вырастуць. Бо як не ўталкуеш такому жэўжыку змалку, потым адкуль жа ўсё возьмецца ў яго?!

Толькі здаецца, што дзеці ўсе аднолькавыя...

Вясной і ралля здаецца ўсюды аднолькава гладкай і чорнай, а ў ёй ужо і парасткі могуць быць...

Потым парасткі і даюць дзе што — там пшаніцу, там гарох, там грэчку, а там буракі і моркву...

Таксама і ў малых ляжыць усё парасткамі. Яно бегае, забаўляецца, балбыча, а тое ляжыць сабе і чакае свайго часу...

Вясной, калі не знойдзеш пад зямлёю парасткаў, так і ўраджаю потым не адведаеш — чакай яго не чакай, выглядвай не выглядвай, а жніва не будзе...

I ў людзей закладваюць ураджаі з малога...

Чаго няма ў малога, таго не чакай у яго і не выглядвай, бы на ялавым полі ўраджаю, калі дзіця вырасце...

Лаўрэн спалохаўся за Ігара, Курачкіна, Блёскіна, Самойлу, Кіру, Святланку, сыноў, Франака ды ўсіх астатніх людзей. Яму ўжо надта захацелася ўсіх зараз папярэдзіць і абараніць перад страшнай небяспекай, што іх чакала. Старому дзядзьку Лаўрэну вельмі ўжо не цярпелася гэта зрабіць. I ён разумеў, што зрабіць гэта мусіць абавязкова, што яму ні каштавала б.

Таму пажылы чалавек сабраў усе свае сілы ды выказаў трывогу людзям і ўсяму свету страшэнным крыкам.

На самай справе то быў ніякі не крык. Проста — на сухім чарнобылі і на кусціках могілак, бліжніх і дальніх, ткаў свой адвечны зімні пошум вецер.

А па небе, як шалёныя, кудысьці імчалі ўсё тыя самыя — пакрамсаныя на кавалачкі ваты — хмаркі, і з канца ў канец зялёнадалінскага поля гэтаксама шмыгалі ў адным кірунку, як змовіўшыся, палосы святла. Завейка, пераўтвараючыся ўжо ў добрую мяцеліцу, усё з мацнейшымі парывамі, усё з большай злосцю, з галаснейшай лютасцю на адкрытай плошчы кідалася дробным і пякучым сняжком. Разам з яго крупінкамі клубістая завіруха пераносіла і мільярды травяных пушынак, што прытойваліся ды заміралі за якой-небудзь грудай, каб ранняй вясной пусціць карэньчыкі і бадылікі. Па іхніх тканках шчодра паплывуць сокі глебы.

Летам ад сонца і навальніц, якія без адпачынку пражыць і паліваць стануць пад бліскавіцы ды грамы перуноў, прырода дасць раслінкам буйную жыццядайную вільгаць, ад чаго ўсе яны раптам распусцяцца мільярдамі нявінных кветак і кветачак. Покуль кветкі тыя апладняць пчолы, чмялі і матылькі, покуль яны завяжуцца ў новыя зёрны, раней замільгаюць усе да нас бязмежным морам жаласлівых вачэй і дрыжачымі вуснамі памёршых, што жылі на гэтай грэшнай ды вечна пакутлівай зямлі, дзень і ноч на ёй працавалі, цярпліва ды ўпарта змагаліся, гадавалі дзяцей і ўнукаў, а потым ляглі ў яе на вечны спачын, каб кроў, цела, няздзейсненыя мары, нявыказаны боль і думкі іхнія запульсавалі ў бадылях і бадыліках новых.