Аляксей Карпюк - Карані

— Да дзеда. Цукерку хацу.

— Не ідзі!

— Цаму?

— Ён — спіць! Здалёк яго прывезлі і нельга чапаць!

— А я хацу!

— Разумееш, нельга, бо — хворы! I ў яго ўжэ ні адной цукерачкі няма!

— Адкуль ты ведаеш?

— Я правярала!

— А дзве — ёсць!

— Ы-ы-ых, не разумее, гэты аршын з шапкай! Няма — ні дзве, ні тры, ні сто, ні тысячу!

— Хацу сам паглядзець!

— А калі нельга?

— А я хацу-у, ён і мой дзед!

— Давай лепш табе загадку загадаю!

— Загадай, як хочаш...

— Ну, слухай! Круглае, як сонца. Гарыць пад ім донца. Зарумяніцца бачок — скок на ручнічок! Што гэта?

— А што?

— Ты, ты кажы!

— Не ўмею разгадваць! Сама мне разгадай!

— Гэта — блін! Ы-ы-ых, нічога ты ні разу не разгадаеш, аршын з шапкай!

— А цаму — аршын?

— «Цаму», «цаму»! Дзед на цябе так кажа! Мурза ты, лепш ідзі і памыйса!

— Я мы-ыўся раз узэ!..

I ўжо чуецца голас Кіры:

— Света, на капейкі, злётай у магазін ды купі свежанькага малака, бо няма чым вас пакарміць!

— Ма-ам, цяпер чарга каля касы, а я шчэ вершыка не вывучыла! Ніна Мікалаеўна двойку паставіць. Ой! — Слава миру па земле! Слава хлебу...

— А ты адразу да касіркі звярніся! Скажы, у школу познішся, і яна адпусціць цябе, калі будзе там чарга! I ўсе цёці і дзядзі ў чарзе цябе прапусцяць!

— Хэ?!.

— Што шчэ?

— Хэ-хэ?!. Прапусцяць!.. А што я — наш дзядуля, што без чаргі стану браць?! Што я — ветэран і на Вялікай Айчыннай вайне ваявала?! Што, я з немцамі білася, і цяпер без чаргі мне ўсё можна і ў касах, і без білета ў тралейбусах ездзіць?

— Не мудры, бо атрымаеш!

— Ма-ам, я не мудру-у, я пра-аўду кажу!..

— Што я табе сказала? Ану — марш!

Чаму яна так на малую? Добрая дзеўчынка расце! Ой, якая файная і разумненькая, каб яна была здаровая! Шкада, не бачыць яе Нінка! I ніколі, бедная, не ўбачыць ужэ...

Нінка ўбегла ўся запыхапая:

— Лаўрэн, ты сабе тут разлёгса, як той пан Вішпінг, і вылежу-ваешса, а якіясь адстаўнікі халерныя на «Масквічы» прыехалі з Гродна стрэльбы прабаваць і нашаго бусла застрэлілі! Там ляжыць, на балоце!

— Дзе-е?! Хто-о?! — не пазнаў ён свайго голасу ад раптоўнага хвалявання.

— Пад грэбляй!..

З хлапечай лёгкасцю і праз сцены вылецеў ён, не адчуваючы ног, на залітую па-летняму яркім сонцам зялёнадалінскую вуліцу, стаў азірацца.

Каля балота два мардатыя дзецюкі спрабавалі завезці легкавую машыну. Каля іх застылі ад жаху пастушкі. Пад альшынкай каля старыцы бялела горба пер'я і костачак. Да «Масквіча» з косамі ды граблямі ляцелі адусюль зялёнадалінскія мужчыны. Бабы стаялі на вуліцы і вішчэлі:

— Лавіце і-іх! Не выпускайце паскуднікаў!

— Зара яны ўцяку-уць!

— Як нам цяпер без бу-усла, людко-ове?!

— Высакосны ж год ідзе, а яны — унь што ро-обяць, па такой птушцы страляюць!

— Гэто — канец свету, дальбо!..

Мужчыны даляталі ўжо да чужакоў, калі тым, нарэшце, удалося матор запусціць, і машына рванула з месца ў бок Эйсмантаў. Мірон насадкай касы ўсё ж такі паспеў з усяе сілы шарахнуць браканьерам па заднім шкле, і яно з хрустам разляцелася на дробныя кавалачкі, усцілаючы грэблю квадратовымі градзінкамі.

— Эх, Лаўрэ-эн, калі б не ўцяклі-і! — ледзь не заплакаў з роспачы Кавалец.

Адстаўнік-маёр з вожыкам на галаве супакоіў Мірона:

— Нічога, нічога, ты не хвалюйся! Нікуды яны не дзенуцца, я знайду іх!

— На хвост солі цяпер ім насыплеш!

— Нумар машыны паспеў запісаць на сігарэтнай пачцы во-о, глядзі! Ту-ут яны цяпер, паскуднікі, у мяне! У гэтай кішэні цяпер сядзяць!

Мірон накінуўся на адстаўніка:

— Аляксей Аляксандравіч, ну і што, калі вы запісалі? Гэто ж — Савоська, прайдзісвет і падзёншчык, што старшынёй у нас калісь быў і качак у пойме выстраляў! А другі — швагер яго! Велькая карысць з запісанаго нумара — выкруціцца падзёншчык гэты і абібок! У яго вяздзе — блат, іх распладзіласа цяпер, як калісь — прусакоў на стрэхах!

— А хто нам бу-усла ве-ерне?

— Ігар, хто так гострыць аловак! Дай пакажу, як трэ-бо! — пачуў Лаўрэн свой голас.

— Я са-ам! — упарціўся ўнук.

— Ты ж не ўме-еш! Э-э, дай нажа!

— А от — умею!

— Ну, хто так, скажы...

— А я ўжэ ве-едаю, дзеду, ве-едаю! Трэ толькі цяпер лоб зморшчыць, праўда?

— Што ты выдумляеш, аршын з шапкай!

Але Ігар раптам палез да яго з пытаннямі:

— Дзеду, а кудой у гэтаго коніка бензін заліваюць?

— Дурань яловы. Коней аўсом кормяць, а не бензінам.

— А што такое авёс?

— Той самы геркулес.

— А маманты ў заапарку бываюць?

— Не.

— А цаму-у?

— Бо іх даўно няма.

— I ўчора ўжэ не было?