Аляксей Карпюк - Карані

У Зялёную Даліну адправіўся Лаўрэн пасля абеду, бо вяртацца ж не збіраўся, а для Марыі было, у рэшце рэшт, усё роўна калі да яе завітае — ноччу, раніцой, днём, вечарам. Білет дастаў на гэты раз таксама без месца, але цяпер ніхто, як на тое, над старым чалавекам не зжаліўся — усю дарогу давялося стаяць. Дарога — кароткая, аднак на месца прыбыў стомлены.

Зімовы дзень — зусім малы.

Калі Лаўрэн ля свайго хутара злазіў з «Ікаруса», браўся ўжо вечар, вакол — ні душы; чалавек спецыяльна выбраў такую пару дня, каб менш спатыкацца з людзьмі. Адчуўшы мёрзлы грунт пад нагамі, ён крыху патаптаўся на месцы, бо раптам агарнулі сумненні — усё ж такі ці правільна робіць? Сваячніца, напэўна, вельмі ўзрадуецца, але ж там яшчэ гэты самы Франак, як зірнуць хлопцу ў вочы? Хутчэй за ўсё, Нінчынага пляменніка дома зноў не застане. Аднак жа рана ці позна вернецца...

Каб ні з кім не спатыкацца, каб мець час спакойна яшчэ раз сабе аб усім паразважаць, прыкінуць так і гэтак, да сваячкі павалокся цераз поле напрасткі.

Нават і не заўважыў, калі апынуўся каля могілак.

Стаяў марозік. Мяла лёгкая завейка. З-за рухомых хмарак выглядваў якісьці злосны і пякучы маладзік. Усё паказвала на тое, што вецер неўзабаве ўзмацнее. Але да халадоў чалавек быў цярплівы і трывалы.

Калі ўзнік перад Лаўрэнам валун, яго так і пацягнула даць нагам адпачынак на знаёмым, бы свая кішэнь, камені, абкружаным сухімі бадылямі чарнобылю. Валун вельмі ўжо настыў, таму Лаўрэн намацаў, дзе гусцейшая шчотачка моху, прысеў на яе ды задумаўся. Ісці да Марысі ці не ісці?

Ранейшая ўпэўненасць ужо некуды падзявалася — пераступіць парог да Шмігельскіх няпрошанаму цяпер Лаўрэну штосьці перашка-джала: гэта ў горадзе здавалася так усё вельмі проста зрабіць. Але ж і ў горад вяртацца не мог ужо аніяк.

Калі не да Марысі, тады — куды?

От фокус: і ў роднай мясціне, як таму лядашчаму злачынцу, якому ўдалося ўцячы з турмы, няма куды прытуліцца. Бытта зямлю гэтую не праскразіў пот бацькоў яго і дзядоў, бытта і не перасыпана яго тут рукамі кожная грудачка зямлі, не стаптана ўдоўж і ўпоперак яго нагамі кожная лагчынка і загон.

Мы ўжо ніколі не даведаемся, як дзядзьку тады агарнула хваля бяссільнага адчаю, горла зноў сціснуў абруч крыўды і зноў забіла яму дыханне.

А час ішоў.

Калі б мог тады чалавек апісаць стан сваёй душы і цела, выглядала б усё прыблізна гэтак.

Лаўрэну надта нылі адзеравянелыя ногі. Чаму ж ім было не дзеравянець: мароз не грэе, як чарната — не адбельвае. Магільная халадзіна дабіралася да яго знізу і цераз мох. Сваё цела стары чалавек неўзабаве стаў адчуваць, бы чужое, а самога пачала разбіраць тупая абыякавасць. Хіліла да сну.

Паступова яго ўжо агарнула нават якаясьці салодкая млявасць. Зрабілася ўсё роўна ад таго, што дубянее, а знаёмыя з дзяцінства сілуэты дрэў, будынкаў і родны подых ветрыку ды пошум тых самых кустоў скрозь санлівую апатыю навеялі зноў шчымлівыя ўспаміны — гэты ўдзел жывых і адна з апошніх радасцей чалавека на парозе развітання з жыццём. Яно раптам бліснула ўдалечыні светлымі, вясёлымі, цёплымі і жаданымі праменьчыкамі.

Паступова ён і паддаўся гэтым хваравітым і салодкім успамінам якогасьці лунаціка, забыўшыся ўжо цалкам, дзе ён і што з ім адбываецца.

На момант Лаўрэн спахапіўся, што так і сядзіць на тым самым валуне. Цела яго адзеравянела зусім. Завейка ўсё мацнела, і нізка над зямлёй цяклі ўжэ рэдкія белыя струменьчыкі, а сняжынкі за шыяй пяклі агнём. Ён машынальна падняў каўнер, але гэтага было мала. Каб дарэшты не акалець, трэба было ўзняцца ды валачыся далей — хацелася яму гэтага ці не хацелася, бо магла здарыцца бяда.

Толькі валачыся не было куды.

Пошум ветрыку прыкалыхаў Лаўрэна зноў.

Яму ўжо надта засвярбелі натруджаныя ногі. Свярбелі так, што хоць ты крыкам крычы. Цярпець больш аніяк не мог. Ён загаліў калашыну зрэбных кальсон абедзвюх ног, пачаў смачна чухаць лыткі і аж млець ад асалоды. Ох, як зрабілася прыемна! А тут аднекуль выскачыў жэўжык Блёскін, а за ім — Курачкіна, Самойла і Шалкевіч. Піянеры прысталі да яго:

— Вы нямецкі сцяг з вайны прынеслі?

— Не...

— А пісталет?

— Дзядзя-а, а майго дзеда па вайне не ба-ачылі?

— З чым ты, маляўка, прыстаеш да чалавека?!.

— Бо — ку-урыца бязмозглая, а не Ку-урачкіна!

— Не цябе пытаюся, дурань, адыдзі!

— Сама дурная!

— Адыдзі, бо Ліпе Вацлаваўне скажу!

— Ну і кажы-ы!

— Дзядзя, а нямецкі сцяг...

Але піянераў неўзабаве не стала.

Дзесьці побач лямантавала ўжо невідочная Кіра: