Аляксей Карпюк - Карані

Размаўляючы з людзьмі, Уладзік без патрэбы адкрываў у «Жыгулях» капот. Праверыў раз і другі агні павароту. Уключаў ды выключаў фары. Кожнаму земляку прапаноўваў паслугу — дармовы транспарт да самага Гродна альбо хоць — дадому.

Ніхто з запытаных старога ў апошнія дні не спатыкаў. Вядома, не магло іначай і быць — ён жа адправіўся на Усход. Горш, што ні адзін зялёнадалінец не пацікавіўся — чыя машына, колькі за яе «ўваліў» грошай, якая яна на хаду, бо каго цяпер такім дабром у прынёманскай вёсцы здзівіш.

Адным словам, вяртаючыся ў горад, Уладзік адчуваў нейкі нядосыт.

Яшчэ ён спахапіўся, што чамусьці паступова знікае і ўпэўненасць у тым, дзе бацька. У душу зноў закраўся ды рос холад трывогі. Агортвала дрэннае прадчуванне і нейкі страх.

Дома ішоў ён да шафы ватнімі нагамі — бы на расстрэл. Памалу зняў бляшанку і ў яе заглянуў. Грошы ляжалі на месцы.

Мажліва, было іх дастаткова ў бацькавай кішэні? — падумаў сын ды капнуў пальцамі глыбей.

У скрыначцы ад кілаграмовай порцыі кітайскага чаю са стракатымі малюнкамі з жыцця далёкай усходняй краіны знаходзіліся нявыкарыстаныя талоны ка праезд цягніком, а там, дзе няма чыгункі,— караблём.

Пад талонамі ляжаў і новенькі, бо ніколі бацька не насіў па кішэнях, пашпарт у бліскучым цэлафане...

— Усё-о, да Мікалая ён паехаць аніяк не мог! — трацячы апошнюю надзею, сказаў сабе амярцвелы сын ды ад трывожнага хвалявання аж прысеў на плюшавых сабачак.

От табе і на!

Тады — куды ж ён знік?!

Праз хвіліну Уладзік устрапянуўся і, бы той, хто тоне, хапаецца за саломінку, з новымі праменьчыкамі надзеі пачаў мацаць яшчэ па шафе.

За новенькай мандалінай яго пальцы натрапілі на Мікалаевы папкі. Адкрыўшы іх, пагартаў адну, другую і трэцюю, але там не было нічога вартага ўвагі. Уладзік успомніў, што ўсё намерваўся пачытаць, што там маладзейшы брат такое нашрайбаваў, і папкі паклаў на сервант, каб вечарам заняцца імі грунтоўна.

Зноў стаў шарыць па шафе.

Цяпер пальцы яго натрапілі на невялічкую кніжачку ў жоўтым каленкоры. Старанна абцёршы аб штаны лёгкі пыл, на тытульным лісце з недаўменнем прачытаў словы, напісаныя размашыстым незнаёмым почыркам:

«Свайму земляку з-пад Бераставіцы і Гродна — Лаўрэну Яфімавічу Маркевічу — для знаёмства і з павагай, аўтар зборніка...»

Надта ўражаны знаходкай, сын знайшоў у кніжцы закладку на старонцы з гістарычным нарысам пра Гродна і зразумеў адно — усё гэта звязана нейкім чынам з яго бацькам. Аднак вытлумачыць, што да чаго, мог бы толькі бацька сам.

Неўзабаве забегла нечага з работы на хвіліну дамоў Кіра. Узглянуўшы на мужа, яна адразу ўсё зразумела. Паведаміла і пра свае перажыванні.

Днём заглянула да яе кірпаценькая татарка — праверыць, ці яе пенсіянер атрымаў грошы. Даведаўшыся, што Лаўрэн так і не з'яўляўся, Аркадзеўна ўзняла гвалт і запатрабавала пенсію назад. У прадчуванні няшчасця, на гэты раз Кіра не рабіла мужу ніякай сцэны і нават яго не папракнула — расказала пра ўсё не менш устрывожана, чым Уладзік.

Мужа вестка даканала.

Уладзік узняў абодва кулакі, хвіліну патрымаў іх у паветры, а тады стукнуў сябе па галаве і застыў як акамянелы.

Жонка не вытрывала і пашкадавала.

— Чаго так ужэ ўбіваешса, Уладзік?! — дакранулася да яго пляча.— Што ўжэ будзе! А ты бяры сябе ў рукі — дзеці ж у нас!

2

Стары так і не даваў аб сабе аніякага знаку.

Не знаходзячы сабе месца, Уладзік адправіўся сам не свой на ра-боту. Рэйса якраз не меў, але захацелася перад сябрамі адвесці душу.

У пракуранай дзяжурцы застаў знаёмую дзелавітую атмасферу. Рослыя, мажныя і заклапочаныя мужчыны з пуцявымі лістамі ў руках тоўпіліся каля дыспетчара і душой ужо былі ў дарозе. Уладзік добра ведаў, што не месца і не час тут скардзіцца, але стрымацца не мог.

Павітаўшыся, заявіў:

— Хлопцы, а я сваго старого так і не знайшоў! I тут усіх перапытаў, і на вёску з'егдзіў, а — няма! Як скрозь зямлю праваліўса! Б-бляха, што цяпер мне рабіць — сам не ведадо!

Сказаў Уладзік ні да кога спецыяльна не звяртаючыся і нават не чакаў, што выкліча аж такую жывую рэакцыю. Бывалыя, вечна заклапочаныя шафёры раптам знерухомелі і падабрэлі. Некаторыя, каб выказацца грунтоўна, апусціліся нават на лаўкі.

— Бо не трэ было, скажу табе, Маркевіч, валачы бацьку з хутара! — папракнуў напарнік з лідскага «Інтурыста».— Прывозіў свайго і я, але — для спробы! Думаю, пажыве пару тыдняў, прытрэцца — і тады перавязу цалкам. I што ты думаеш? Дзён з пяць у мяне толькі і вытрываў!