Аляксей Карпюк - Карані

I во — маеш.

Нінка калісьці падтаквала яму, слухаючы, як чытае каляндар, але да канца дзён сваіх не магла пераадолець у сабе вясковага забабону — такая дакладна і сястра.

Ці толькі ў гэтым падобныя?

Знахароў Нінка заўсёды высмейвала, а перад смерцю і яна папрасіла прывезці рэмуцеўскую бабу Агату ды загадала сябе акрапіць свянцонай вадой перад смерцю.

Альбо ўзяць таго валуна каля могілак.

Дзед калісьці, адлупіўшы кавалак на крыж, потым яшчэ штосьці намерыўся рабіць і павыдзёўбваў у камені цэлы радок дзірачак для клінкоў. Потым штосьці яму перашкодзіла. Дзіркі паступова зацяг-нула машком. Вясковых баб часам бытта хто спецыяльна падбух-торваў. Яны з панікай пускалі пагалоску, што ноччу па валуне хадзіла сама мацер божая. Тады, дурніцы, хапалі малых, ляцелі да валуна ды маліліся, маліліся і вішчэлі. З імі разам бегла, вядома, і Нінка. Веча-рам жонцы тлумачыў, якія і ад чаго на камені гэтыя «слядочкі».

Жонка падтаквала яму, шчэ і смяялася з дурных баб, але ў нас-тупны раз паўтаралася ўсё тое самае зноў. Потым ужо прызнавалася: у сляды ніколі не верыла, але заўсёды іх баялася і не магла з сабой нічога зрабіць. Лаўрэн ёй толькі спачуваў.

— Самотнаму чалавеку кепско, факт. Хлопец твой цёнгле ў дарозе, бы мае сыны, і карысць для цябе, Марыя, з яго малая. Бо, вядомо, сын — не дачка. Нінка мая, памятаю, таксамо часто пра гэто гаварыла, але так дачкі і не дачакаласа. Тады на нівестак стала надзею ўскладваць. I што думаеш? Хлопцы завялі тых жанок, нівестак у яе стало аж тры, а ўсё адно радасці не мела. Пасля чакала надто, каб унучка пабольшала ды стала памагальніцай. I тут...

Швагерка перабіла:

— О-ой, Лаўрэ-эн, каму-каму, а табе, самаму блізкаму чалавеку, як на той споведзі ў цэркві перад бацюшкай усё выкладу, нічого не ўтаіўшы, толькі паслухай! Розныя бываюць сыны, дзевер! Цябе — унь як шануюць, дагаджаюць ды мілуюць, а мой? Ад яго абэйсця са мной і ногі выцягнуць можно!

— Чаму ты так на яго...

— О-ой, каб ты адно ўсю праўду ведаў! Каб ты пажыў тут хоць з тыдзень які!.. Ладно, хай сябе хоць бы глядзеў! Прызнацца табе, якія грошы зарабляе, то ты нігды веры не дасі! Нават і падумаць страх! Куды большыя, чым мы калісь з сястрой, царство ёй нябеснае, за буракі выганялі! Бо калхоз наш багаты, то надто добро цяпер людзям плаціць — мой у масле, дурань, мог бы купацца! О-о, каб нам такія калісь палучкі — адразу разбагацелі б! Глянь — пусцюткая ў яго шафа! Ні касцюма, ні марынаркі! Вісяць толькі абцёпканыя ды латаныя-пералата ныя джынсы і куртка, што хлопцы твае падарылі. А чаму? Бо ўсё мае ашчадны, а не багаты — дзіравы мех нігды не напоўніш! Гэты дрыцкін атрымаў, напрыклад, у зэшлым тыдні зар-плату і мэнт-мэнт — грошыка цяпер за душой у яго не знойдзеш, ве-даю напэўно, бо ў мяне хацеў паўсотні выцыганіць! Марнатравец — і толькі! Часамі, здаецца, хапіла б кія ды адвалкавала б, але ж — без ног!

— Мо пагавары з ім...

— Во-во! Гаварыць з ім — што ў печку крычаць! Грошы ўяго кішэнях трымаюцца акурат што ў рэшаце — вада! А ты ашчэ мне кажаш — пагавары. З чортам гавары, а ён — брык дагары! Адно і глядзіць, каб матануць да тае Басі ў сталоўку на чарку з рознымі гунцвотамі! А гэтыя бутэлькі дарма не дае нават Бася, хоць, заўважаю, і віды на яго якіясь строіць!

— У-унь што-о!..

— А ты думаў, напэўно, я цану сабе набіваю і цябе разжалабіць хачу! Не-е, Лаўрэн, я — шчыро! Цэлую бяду з ім маю! У-ух, які кепскі! Усё камбінуе, некаму штось дастае, штось выбівае! Усім абяцае, а людзі прыходзяць да мацеры ды патрабуюць, ды скардзяцца — цярпі мне ўсё гэто! А няўважлівы такі да роднай маці, бзіклівы і брыдкі — да агіды! Падумай! Раптам па яго якісь мамэнт надыдзе, пачне са мной сварыцца і палено з плотам змяшае, а душу маю, дальбо, да самай крыві абдзярэ! Альбо наставіць чагось свае лупы, цэлы дзень злуе, і тады слова не акажыса! Нігды не пагаворыш з ім, бы з чалавекам, не папытаешса пра што-небудзь, паганы — страх! Толькі што ж ты зробіш — мушу цярпець, бо не чужы, сваё ж дзіця адзінае! Калі быў малы, надто ж мы з Вацакам яму патуралі. Нядармо кажуць — дасі дзіцяці патолю, а сабе — нядолю! Кабета ўздыхнула:

— Найгорш, Лаўрэне, нікому пра гэто не раскажаш — сваго ж смецця на чужы сметнік не выносяць. Аднаму табе і адкрываю душу, бо ты — дзевер, а яму — родны дзядзько: сваяк не заплача, то хоць скрывіцца, і чалавеку ўжэ лягчэй. Ляжу тут на чыстай пасцелі, вылежваюса, час маючы, і не раз, не два разважаю — як майму хлопцу дапамагчы і што мне рабіць з ім, адзінокай слабой бабе? Здаецца, каб палепшаў, ушчыкнула б яму сваго сэрца!