Аляксандр Аляшкевіч - Гэта самотная зорка Венера

Счакала, пакуль сынава машына схаваецца за паваротам, вярнулася ў хату, акінуўшы яе, бы тую сіраціну, жалобным позіркам, скрушна глянула ў акно на хмарнае неба, што пачынала ўжо налівацца чарнатой на ўсходзе. Яе агортвалі самотныя думкі. Не, не прыме яна прапанову сына – не паедзе ў гэты інтэрнат для старых. Навошта жыць сярод незнаёмых чужых людзей без усялякай справы? Няхай сын, калі яму так патрэбны грошы, прадае дом. А яна знойдзе дзе–небудзь сабе прытулак… Вось толькі шкада было развітвацца з тым кутком, дзе прайшло ўсё яе гаротнае жыццё. Міхайлаўна, азірнуўшыся на пакой, ражком белай хустачкі выцерла на вачах слёзы. І, узняўшыся з табурэта, прыбрала посуд са стала ўжо не свайго, а чужога дома…

Раніцай, перахрысціўшы асірацелую хату, яна з невялічкім клункам за спінай пакінула назаўсёды родны падворак…

Больш у вёсцы пра Міхайлаўну нічога не чулі, толькі аднойчы сярод вяскоўцаў прайшла чутка, што падобную на яе жанчыну нібыта бачылі ў адным далёкім жаночым манастыры. Стоячы на каленях перад абразком Маці Боскай, сівая манашка з раніцы і да вечара бесперапынна малілася – прасіла ў нябеснай заступніцы здароўя і дабрабыту для свайго заблукалага дзесьці ў свеце сына…

Чырвонае вока сонца ўжо схiлiлася на пажухлым восеньскім даляглядзе, адкiдваючы ружовую пасму–цень на сiняватыя азёрныя хвалі, што неспакойна ўздыхалi пляскамі перад велiчным замкам, які, бы той непрыступны бастыён, узнiмаўся на пакатым узвышшы.

Панна Ядвiга, прапынiўшы белую кабылу, спрытна саскочыла з потнай спіны жывёлы на жоўтую пляму сцяжыны. Яська перахапiў у панны ляйчыну, i яны паволi пад прыцiшанае ржанне за спiнамi стомленных коней рушылі ўздоўж векавых дрэваў, што падступалі да замка з ўсходу. Парывiсты паўночны вецер шапацеў сухiм пажоўклым лiсцем. Зрываючы яго з магутных дрэваў, ён вiхурай уздымаў лёгкія залатыя манеты ўгору, потым акуратна апускаў iх унiз, слаў тонкай коўдрай на сцяжыну. Панна Ядвiга зашпiлiла каўнер свайго прыталенага кажушка. Было прахалодна. Ноччу, падобна, надарацца замаразкi. Параўняўшыся з дзяўчынай, Яська пакасiў вочы на ейную статную фігуру. Прыгожы бялюткi твар панны Ядвiгi сёння быў задуменным, у вялікіх выразных вачах адбівалася занепакоенпсць. Амаль усю вячэрняю прагулку панна ехала па пералеску моўчкi. Яна час ад часу нервова падганяла кабылу ў трывожную рысь – яе яўна штосьцi турбавала. Яська быў насцярожаны. Калi маладая панна надта рэзка скакала ў гушчар зялёных прысадаў, ён моўчкi падсцёўбваў свайго Русака, даганяў і асаджваў нервовы парыў белай кабылiцы. Спытацца ў Ядвігі аб прычыне дрэннага настрою хлопец адважыўся толькi зараз, калi яны наблiжаліся да радавога гнязда маладой панны. Ён вельмi моцна кахаў панну Ядвiгу, i ўжо больш за год тая адказвала яму ўзаемным пачуццем, але Яська нават на хвiлiну не забываўся, што ён – толькi просты сялянскi хлопец, служка князя, а панна – знакамiтага на ўсю Еўропу роду…

– Цябе нешта турбуе мая панна? – пацiкавiўся хлопец.

Страпянуўшыся, Ядвiга прыцiшыла хаду.

– Бацька даведаўся штосьці пра нашы адносiны, – сумна ўздыхнула яна.

– Ён табе нешта казаў пра гэта? – насцярожыўся Яська, мiжволi тузануўшы ляйчынамi.

– Не, нiчога не казаў, але…

Дзяучына ўспомнiла, калі раніцай бацька– князь нечакана зайшоў у яе пакоi, яўна чымсьцi ўзрушаны. Ён убачыў у люстэрку яе пышныя валасы, якiя яна расчэсвала вялiкiм грэбенем, смачны сiняк на паўаголенай дзявочай руцэ – учора на вячэрняй выездцы яна няўдала саскочыла з каня. Густыя бровы князя насупiлiся.

– Бачу, малады слуга не вельмi наглядае за сваёй паннай! Трэба замянiць яго на старэйшага i больш вопытнага. I наогул, трэба маладой панне падумаць ужо пра шлюб. Досыць ёй быць без надзейнага мужчынскага пляча…

Павярнуўшыся, князь тут жа выйшаў з пакояў, але тыя ягоныя словы пра маладогу слугу, яшчэ доўга трывожным водгукам адзываліся ў дзявочым сэрцы. I яшчэ гэты ўспамiн пра надзейнае мужчынскае плячо… Ад прыслугi панна Ядвiга ўжо чула, што бацька паслаў ганцоў да аднаго яснавяльможнага пана ў Польшу для перамоў аб iхнiм шлюбе… Няўжо ён збiраецца выдаць яе замуж, нават не запытаўшыся ёйнай згоды?

– Князь збiраецца хутка выдаць мяне замуж за аднаго яснавяльможнага пана, – сумна прамовiла пана Ядзвiга i, азiрнуушыся на бязлюдны парк, наблiзiлася да хлопца, схіліла ў самоце галаву да яго грудзей.– Ах, Яська, чуе мае сэрцайка бяду.

– Што б не здарылася, буду кахаць цябе ўсё жыццё, чуеш, мая панначка?– Хлопец ласкава абняў хударлявыя дзявочыя плечыкi.