Васіль Петручук - Клавуня, гэта я, твой Вася

Ведаюць усе на свеце ды яшчэ і паў Амерыкі, што восенню мінулага года я быў у санаторыі ў горадзе Калабжэг. Кажучы праўду, дык я туды паехаў не з мэтай навуковых даследаў, а лячыць нервы і рэўматызм. Аднак давялося забаўляцца і ў вучонага. Людзей з'ядае прага ведаў і яны шукаюць кагосьці, хто ў данай галіне быў бы вучоны, ды засыпаюць беднага рознымі пытаннямі. Так давялося і мне. Толькі адкуль людзі адразу пазнаюць, хто кім з'яўляецца?... Ішоў я аднойчы па пляжу і нагнуўся, каб паглядзець на марскія хвалі, якія, нібы пакорныя сабакі, паўзлі да маіх ног. Думаў: якая прыгожая наша прырода... З гэтай думкі вырваў мяне нейкі мужчынскі голас. Я аглянуўся. Стаяў за мною чалавек і па-шлёнску пытаў: "Скажыце, як яны гнёзды ўюць?" Пры тым тыкаў ён пальцам у небе, паказваючы на кружыўшыя над нашымі галавамі чайкі. "А — кажу, — чайкі, ды яны ўюць гнёзды на вадзе". "Як гэта на вадзе, — пытае шлёнзак — гэта ж немагчыма, бо яйцо згіне або разаб'ецца аб лодку". "Не, — адказваю яму, прыняўшы позу знаўцы, — не зусім на вадзе, а пад вадою". "Пад вадою? Што вы гаворыце?" "А от так, — кажу, — пад вадою. Самка нясе яйкі, а самец плавае разам з тым яйкам па моры і сцеражэ яго, каб ніхто не ўкраў. Робіць гэта чатыры дні, пакуль самка не нанясе чатыры штукі. Потым абое, значыць, ён і яна, бяруць вяровачкі, сплеценыя з травы, вяжуць тыя яйкі разам і апускаюць на прыбярэжнае дно проста ў мора, там чайка сядае і выседжвае новае пакаленне". "А доўга яна сядзіць?"

"Пакуль не высядзіць, гэта значыць, чатыры тыдні". "Галодная?" "А ці мала ў моры яды?" " А хто ёй прыносіць яду?" "Сама зловіць, калі тая будзе праплываць каля самага клюва", — сказаў я і падумаў: " Усё дарам хоча ведаць". "Цуды прыроды", — заявіў мой цікаўны сусед і, махнуўшы галавой, пайшоў сваёй дарогай, гледзячы в марскую даль. Не ведаю, можа гэта дзякуючы маёй "вучонасці" ўсе курортнікі адгэтуль пры сустрэчы са мной знімалі шапкі, а на заканчэнне турнуса аб'явілі мяне самым сімпатычным курортнікам і ўзнагародзілі кніжкай.

Ох, як добра быць вучоным!

1976 г.

Вось ён: 4/5 слова "склеп", плюс 3/4 слова "ружа" на рускай мове.

Выдумаў я гэты рэбус са злосці, калі ішоў па лесвіцы на сёмы паверх і трымаў у руках пяць кілаграмаў бульбы. А было так.

У адзін прыгожы дзень нам з жонкаю — па няшчаснай прывычцы — захацелася зварыць свежы абед. Усё ўжо да яго жонка падрыхтавала, значыць: лаўровы лісток, англійскае зелле, ваду, соль, ячменную кашу і нават скваркі. Не мела толькі ў хаце бульбы. І быў бы гэты суп без бульбы, каб я не павярнуўся пад рукі. Бо мая жонка надта не любіць паказвацца з пакупкамі суседзям, а асабліва аднаму бландзіну, якому хоча паказаць, што можа дзейнічаць смела, бо я ў яе пад пантофлем. Толькі ўбег я ў хату, а жонка кажа: "Дзе ты цэлымі днямі валочышся і нават бульбы на абед не купіў? То ж рана мы пастанавілі, ты стоўбе, што сёння будзем варыць абед! Бяры сетку і пры да пані Яцэвічовай па бульбу!" Я рады, што дастаў толькі выгавар, схапіў сетку, ды уніз па лесвіцы в падскоках да пані Яцэвічовай. Забег і купіў: кілаграм буракоў, кілаграм цыбулі, кілаграм морквы і, абвёўшы позіркам паліцы кіёска, сказаў прадаўшчыцы, што бадай ужо ўсё. Пані Яцэвічова ведае мяне добра і параіла: "Падумайце лепш, можа жонка прасіла яшчэ што? У мяне вельмі смачная бульба".

"Не, дзякую" — сказаў я і папёр дамоў. У нас часта ліфт сапсованы і трэба выручацца нагамі. Пакуль улез я на свой паверх, сэрца было ў горле, ногі пад пузем, а, увайшоўшы ў хату, пачуў жонку на галаве. "За што ж ты мяне лупцуеш? — гавару. — Я ж ужо на працягу паўгадзіны другі раз пнуся на сёмы паверх... Мне ж не дваццаць".

Жонку яшчэ горшая злосць агарнула, бо пачала мяне акладаць сеткаю з гароднінаю, якую на сваю бяду прынёс, ды пытацца, дзе падзеў бульбу.

Выгнала ў магазін яшчэ раз, і тады я выдумаў рэбус, які даю вам, даражэнькія, разгадаць.

Толькі ніяк уцяміць не магу, што так падзейнічала на мой, так сказаць інтэлект: цыбуля з буракамі і моркваю ці сапсаваны ліфт? І яшчэ аднаго не ведаю, што сёння жонка зробіць са мною за малако. Казала мне зварыць макарон, бо малако яна сама закіпяціла перад выхадам на працу. Па яе загаду я макарон зварыў у белым гаршку і паставіў ля сіняга гаршка, у якім было гатовае малако. Пакуль дастаў з вешалкі ручнічок, які вісіць над плітою, забыў, у якім малако, а ў якім макарон. На дадатак забыў, што забыў. Дык замест макарону адцадзіў малако. Нават глянуўшы ў злеў, падумаў, што вось нейкая белая вада цячэ з макаронаў, але думаю, гэтаж з белае мукі. "Адцадзіў" і так пад крышкай пакінуў.