Барыс Мікуліч - Зорка

Прысвячаецца П.П.

І

Спачатку яны любаваліся тым, як на азёрнай роўнядзі неба гарэлі дзівосныя лілеі. На тонкіх белых галінах вырасталі яны - малочна-белыя, светла-зялёныя, ружовыя, якраз як выхапленыя з казак. Кветкі адцвіталі імгненна, асыпаючыся іскрамі пялёсткаў; цені ад дрэў, чорнае мярэжыва іх, то ляцелі ўгору, то плылі ўніз. Ноч, светла-сіняя азёрная роўнасць, асвятлялася палымнеючымі кветкамі. Сцішылася жыццё вялікага горада - ён, як і людзі, загледзеўся на гэта дзівоснае відовішча. Нарэшце адгрымеў апошні выбух салюта, і зноў зашумеў святочна горад.

- Букет такіх кветак я пастаўлю на акно твайго пакоя, - сказаў Жэня Коган, крышку стылізавана і напышліва.

- Ты спаліш пакой разам са мною! - адказала Лена і засмяялася.

«Яе смех гучыць так, - падумаў Жэня, - як павінны былі б гучаць гэтыя іскры, асыпаючыся, каб толькі чалавечае вуха магло ўлавіць іхнюю музыку...»

- Пойдзем у тэатр, - сказаў Толя Сіўко, нясмела беручы Валю пад локаць.

Праз хвіліну пад рукаўчыкам шаўковай сукенкі запульсавала гарачынь.

Пад электрычнымі шарамі і чорным лісцем дрэў яны, дзесяцікласнікі, прайшлі да тэатра. Дзяўчаты ў белых сукенках, хлопцы ў белых кашулях, стромкія, трохі напружаныя, падкрэслена сур'ёзныя. Яны прайшлі паміж спацыруючых людзей, як стайка белых гусянят праплывае паміж аеру. Перад уваходам у драўляны тэатр, ярка размаляваны мастакамі, яны пачулі дрогкі галасок электрычнага званка і заспяшаліся ў залу. Пярэднія месцы велізарнага летняга тэатра былі ўсе заняты, шэсць месц можна было адшукаць толькі ў канцы. Лавы тут былі высокія, ногі не даставалі падлогі. Размясціўшыся, прыяцелі колькі хвілін трымаліся салідна, але нагам было нудна вісець бяздзейна, і яны неўзабаве пачалі імі пагойдваць.

- Хоць далёка, але з камфортам! - сказаў Паша Гуль, выцягваючы ўгору свой кірпаты, абрамлены буйнымі каштанавымі кольцамі валасоў, твар. Хлопец быў невялікага росту, але моцны, каржакаваты, яго постаць апраўдвала прозвішча.

- Паша, сядай на спінку! - пажартавала чарнавокая Соня.

Малінавая заслона пайшла ў бакі. Жэня Коган, прадчуваючы асалоду, заплюшчыў вочы і прытуліўся да Лены. Перад заплюшчанымі вачыма, на чорным экране, яшчэ гарэлі для Жэні малочна-белыя, светла-зялёныя, ружовыя лілеі феерверка.

- Лена, ужо? - ціха спытаўся ён.

Лена маўчала, як і ўсе людзі ў зале, і перад тым, як расплюшчыць вочы і паглядзець на эстраду, Жэня пачуў імя паэта...

Сярэдняга росту, у шэрым расшпіленым пінжаку, з шапкай прамых, але няўрымслівых цёмна-русых валос, паэт стаяў на эстрадзе і глядзеў у залу. Твар быў юны, хлапечы, такім яго рабіла авальная лінія падбародка. Твар гэты быў бы звычайным, радавым, калі б не жывыя вочы, налітыя і цеплынёй, і бляскам, і добрай усмешкай. Жэня, які любіў нечаканыя параўнанні, падумаў, што паэтавы вочы - паверхня крыніцы, пад якой няспынна б'е струмень пачуццяў. Паэт пачаў чытаць.

Ён чытаў пра ноч, якую назваў іспанскай, пра ноч у партызанскім лесе, дзе прыпыніліся і беларусы і іспанцы, што на залітых крывёю беларускіх землях баранілі ад фашысцкай навалы сваю радзіму, сваю Іспанію... Ён чытаў пра тое, як у лютую пару ваеннай нягоды маладосці захацелася песні, весялосці і любові... У імклівым танцы завіхурылася ноч. І ўжо не было верша, а была суцэльная музыка, быў чысты рытм, і шасцёрцы маладых прыяцеляў здалося, што яны не ў тэатры, што па-ранейшаму гарыць феерверк салюта, што доўжыцца фантастычная ноч вайны, юнацтва, героікі і кахання... Прыбой воплескаў парушыў трохі гэтую ілюзію, але зусім яна не знікла. Паша Гуль стаяў на лаве і штосілы біў у далоні і басам, нечаканым для яго росту, крычаў: «Яшчэ! Яшчэ! Брава!» А Валін голас услед, як срабрыстая скрыпічная нота, ляцеў да эстрады, і можа на яго азываўся паэт добрай усмешкай. І, саступаючы патрабаванням, ён прачытаў маленькі верш, трохі сухаваты ў параўнанні з паэмай, але ён усхваляваў слухачоў таксама, толькі ўсхваляванасць гэтая была адменнай. Паэма слухалася, як навала танцавальных рытмаў, верш - як стрэл снайпера.

- «І дзвесце салдацкіх запыленых ботаў прайшлі па яго спіне», - цвярдзіў Жэня, ведучы Лену па апусцелых алеях саду. Воддаль ішла парачка, услед трэцяя. Паша Гуль азваўся рэхам:

- «Прайшлі па маёй спіне».

- Не «па маёй», а «па яго», - паправіў Жэня.

- Не дважды два - пяць, а дважды два - чатыры! - засмяялася Валя, імітуючы голас выкладчыка матэматыкі.

- А вы думаеце, што гэта важна? - спытаўся Паша, прыпыняючыся каля ракі. - Я думаю, што, калі ён злосна сказаў: «Уставай, пяхота!», ён не думаў пра тое, ці будзе страшна, ці будзе балюча. Там было іменна: 2x2=5!.