Аляксандр Аляшкевіч - Гэта самотная зорка Венера

Было ўжо апоўначы, калi у вузкiх дзвярах пакоя раптам узнiкла змрочная хударлявая постаць князя. Служкi перасталі сцябаць маладое падатлiвае цела акрываўленымi бiзунамi, у пакоры схiлiлi свае потныя спiны перад гаспадаром.

– Што, маўчыць? – Прайшоў князь на сярэдзiну пакоя.

– Маўчыць, яснавяльможны пан, – хутка адказаў старэйшы стражнік.

– Развяжыце гэтага подлага халопа, падвядзiце блiжэй, каб я мог выразна бачыць яго, – пачуўся рэзкі загад.

Калi Яську развязалі i падвялi да стала, князь пагардлiва паглядзеў на ягоныя дзіравыя лахманы, праз якія было відаць акрываўленае цела, утаропiў свой вогненны позiрк у вочы хлопцу.

– Кажы праўду, што ў цябе было з паннай? – злосна запытаў ён. – Ты разумееш, аб чым я пытаюся?

Супраць чаканняў князя хлопец не адвёў свой позiрк убок, у яго стомленных вачах не было страху, а толькi боль i нейкае незразумелае перажыванне, – бы той нешта не зрабiў з таго, што павiнен быў зрабiць.

– Вы вельмi дрэнна думаеце, яснавяльможны князь, пра панну Ядвiгу. – прашапталі ласкава апухлыя губы.– Яна – сама дасканаласць, нябесная чысцiня i святло…

– Ты быў прыстаўленны да маладой панны, каб верна служыць i ахоўваць яе, а не для таго, каб разважаць пра ейную дасканаласць i чысцiню! – груба перапынiў хлопца князь. – Але я дарую табе твой ганебны ўчынак, калi падпiшаш гэта…

Ступiушы бліжэй да стала, князь грэблiва паклаў на яго тоўсты скураны кашэль i пажаўцелы лiст паперы.

– Гэта тваё пакаянне ў нядобрым учынку – адказ ад сваіх пачуццяў да панны, – злосна патлумачыў ён. – Я ведаю, панна навучыла цябе пiсаць. Падпiшы яго i атрымаешь волю. I яшчэ – вось гэтыя грошы, – кiўнуў князь у бок кашаля. – Тут iх столькi, што хопiць, каб купiць маёнтак з добрай зямлей i служкамi. Купiш яго i сам станеш панам, выбераш у жонкi дзяўчыну, якую пажадаеш. I я назаўсёды забудуся, халоп, пра твае адносіны да маладой панны.

Хлопец моўчкi апусцiў галаву, адмоўна захiтаў.

– Я прысягаў перад нябёсамi панне Ядвiзе быць верным усё жыццё…

Твар князя iмгненна налiўся злоснай чырваню.

– Халоп! Ды як ты смееш пярэчыць мне, святлейшаму князю?!. Пану, са словам якога лiчацца самыя знатныя роды Еўропы! Неадкладна пакараць! – Ён павярнуўся да стражы: – I біць гэтага няўдзячнага халопа датуль, пакуль не падпiша гэты лiст! – Князь гнеўна стукнуў кулаком па паперы на стале i пакiнуў патаемны пакой.

Стражнiкi тут жа падступiлiся да хлопца, зацягнулi яго ў кут. Злыя бiзуны раз за разам з д`яблавым свiстам апускалiся на Яську, пакуль той, бездыханны, не асунуўся на халодную падлогу… З вуснаў хлопца так i не вылецелi пажаданыя для яго катаў словы…

Панна ж Ядзвiга ўсё сядзела на настылай лаўцы ў парку – прамерзлая, спакутаваная, яна чакала любага. На ўсходзе небасхiл пачынала ўжо прабiваць сiняватае перадсвiтальнае марыва. Яна не адчувала восеньскага марозу, які балюча шчыпаў праз тонкую сукенку яе хударлявыя плечы. Вяртацца дамоў сэнсу ўжо не было. Ядвіга зразумела: бацька дазнаўся праз іх планы і Яську схапiла стража. А як ставiцца князь да тых, хто трапляе да яго ў нямiласць, панна ведала. Таму, яшчэ раз тужліва зiрнуўшы на бязлюдную сцяжыну, дзяўчына звярнула свой светлы позiрк у нябеснае покрыва. Яна вырашыла чакаць каханага, калi спатрэбiцца, нават цэлую вечнасць…

Такой яе i знайшлi княжацкiя слугi ранiцой у парку – застылую адзiнокую дзявочую фігуру, погляд летуценных воч якой быў звернуты да бясконцага туманнага зорнага шляху…

Атрад ліцвінскіх вояў маўкліва скакаў па вузкай лясной дарозе, якая вужакай віляла сярод высокіх стройных соснаў. На чале вершнікаў ехаў у серабрыстых латах статны русавалосы князь Светавар. Па–леткаваму загарэлы мужны твар знатнага ваяра быў, нягледючы на светлы сонечны дзень, панурым і задуменным. Колькі тыдняў таму ён са сваёй харугвай здзейсніў з Літвы вылазку ў землі Лівонскага ордэна ў адказ на леташні напад крыжакаў на Трокі – радавое гняздо князя. Ліцвіны абклалі крыжацкі бург у Куроніі, але неўзабаве на дапамогу варожаму гарнізону падышоў са сцягамі сам лівонскі магістр. Пасля жорсткага нераўнага бою князь Светавар вымушаны быў адступіць ад сцен варожай цытадэлі. З рэшткамі дружыны ён пятляў па лясных дарогах і сцяжынах. За імі неадступна ішлі па пятах крыжакі. Перакрываючы ліцвінам зваротную дарогу на радзіму, яны прыціскалі дзёрскіх вояў да неспакойных прахалодных водаў Варажскага мора, маючы намер давяршыць на ягоных стромкіх берагах іх канчатковы разгром.