Manuela Gretkowska: My Zdies’ Emigranty

– Niech pani sobie wyobrazi, wagony tam jeżdżą jak w metrze, ale nie pod ziemią, a na ulicy. Jeżdżą po szynach, mają koła z metalu. Nad wagonami są druty elektryczne, i ten pojazd nazywa się – kloszard zrobił tajemniczą minę – tramwaj.

Mieszkamy tuż koło Moulin Rouge, metro Blanche, ulica Blanche. Stara paryska kamienica z podwórkiem studnią. Pierwsza noc minęła ciekawie. Najpierw pojawiło się coś na kształt burzy; kilka błyskawic, odrobina deszczu. Zrobiło się jeszcze parniej i duszno. Wszystkie okna otwarte, hałasy, śpiewy z innych mieszkań. Próbowaliśmy zasnąć, ale z któregoś z okien rozległy się rozpaczliwe, kobiece krzyki. Po chwili lamentowanie przeszło w głośne westchnienia: oh, oh, ah, ooh oui. Najwidoczniej jakaś para kochała się i sprawiało im to dużą przyjemność. Mniej ucieszeni byli lokatorzy wychylający się z okien i wrzeszczący, nie wiedząc dokładnie do kogo:

– Dość tego! Zamknij się!

Inni mieszkańcy wydawali się być zachwyceni, klaskali krzycząc:

– Brawo! Jeszcze! Vive l’amourï

Panienka z okna nad nami zaśmiewała się, wołając:

– Ja też tak chcę!

Nawoływania, śmiechy, trzaskania okiennicami, lamenty potrwały jeszcze trochę, zaczęło świtać i obudziliśmy się w rocznicę rewolucji francuskiej.

Mimo turystów Paryż, jak co roku, tego dnia jest pusty. Zamknięte okna, zwinięte rolety, nieczynne sklepy. Od placu Denfert Rochereau w stronę stacji Saint Jacques posuwa się ponuro milcząca manifestacja anarchistów. Starcy z rozwianym romantycznie włosem, potargani młodzieńcy, bardzo ładne dziewczyny. Ciszę przerywa regularny brzęk szkła. Anarchiści systematycznie, bez złości czy agresji, po prostu jakby wykonywali żmudny obowiązek, kasują łomami wszystkie znajdujące się na drodze ich marszu szyby wystawowe. Policja zniknęła, by nie przeszkadzać ludowi paryskiemu w świętowaniu rewolucji. Po dojściu do Saint Jacques anarchiści postanawiają zdobyć więzienie. Jest to rzeczywiście czyn bohaterski, przerastający odwagą i rozmachem zdobycie Bastylii. No bo i cóż takiego dokonał lud paryski 14 lipca 1789 roku? Oswobodził sześciu więźniów i to nie więźniów politycznych, a czterech pospolitych kryminalistów, jednego księdza i markiza.

Anarchiści nie zdobyli więzienia przy Saint Jacques, widocznie siły porządku Piątej Republiki okazały się silniejsze od régime’u monarchii.

Po raz setny chyba oprowadzam znajomych z Polski po Paryżu. Luwr, Montmartre, Plac Pigalle. Proszę wycieczki, jesteśmy w Paryżu, mieście położonym na siedmiu wzgórzach. Jeśli się przyjrzeć mapie Paryża, widać, że stolica Francji budowana była na planie krzyża. Jego oś pozioma, wschodnio-zachodnia pokrywa się mniej więcej z dzisiejszą linią metra łączącą Château Vincennes z Placem Gwiazdy. Sekwana płynąca przez Paryż ze wschodu na zachód, odchyla się od tej osi o kąt 26°. Liczba interesująca, bowiem 26 jest geometryczną wartością niewypowiadalnego Imienia Boga. Owo odchylenie biegu Sekwany było wykorzystane przez średniowiecznych masonów do wzbogacenia symboliki Notre-Dame, ale o tym opowiem, gdy będziemy zwiedzać Katedrę. Oś pionowa, północno-południowa odpowiada linii metra B.

Jak wszystkim wiadomo, Sekwana jest rzeką, więc płynie w niej woda. Z czym kojarzyła się ludziom średniowiecza woda? Woda życia, woda przemieniona przez Chrystusa w wino na uczcie w Kanie Galilejskiej. Skoro wody Sekwany tworzą poziomą oś miasta, oś pionowa mogłaby przypominać o cudownym przemienieniu wody w wino. Trudno byłoby stworzyć rzekę wina, ale w mieście koryto rzeki można porównać do ulicy zasilanej strumykiem uliczek i ścieżek. Dlatego też wytyczono ulicę prostopadłą do Sekwany, poświęconą bogu wina czyli Dionizosowi. We wczesnochrześcijańskim świecie ochrzczony Dionizos stał się Dionizym czy Denisem, którego ulica – Saint Denis nie cieszy się w dzisiejszym Paryżu dobrą sławą, bowiem mimo upływu wieków zachowała coś z atmosfery bachanaliów.

Jeżeli ulica Saint Denis kojarzyć by się miała z winem, to musiała powstać prostopadle do niej, by zachować plan krzyża, ulica przypominająca, że w czasie Ostatniej Wieczerzy Chrystus nie tylko pił z uczniami wino, ale i łamał się z nimi chlebem. I tak powstała ulica, może nie dosłownie chleba, lecz patrona piekarzy – ulica Saint Honore.

Poziome ramiona krzyża, na planie którego założono Paryż, wyznaczają miejsca, w których 2 lutego i 11 listopada wschodzi Słońce, a 8 maja i 6 sierpnia zachodzi. W te dni obchodzi się święto Ofiarowania Chrystusa w Świątyni, świętego Marcina ewangelizatora Galów, święto Michała Archanioła, święto Przemienienia.

Siedem wzgórz, 26 stopniowy kąt pomiędzy Sekwaną a wschodnio-zachodnią orientacją miasta, 11 listopada 1918, 8 maja 1945, 6 sierpnia – dzień zdobycia przez Joannę d’Arc Orleanu, wszystkie te fakty świadczą o tym, że Paryż był predestynowany do bycia stolicą Francji.

Oprowadzając wycieczkę po najnowocześniejszej dzielnicy Paryża – La Défense, opowiadam o ukaraniu pychy ludzi nie zważających na świętą geografię Paryża i usiłujących wznosić wieże „sięgające szczytem nieba” poza granicami miasta, jeszcze dalej na zachód niż tam, gdzie sięga Kraina Zmarłych czyli Pola Elizejskie. La Défense okazała się przedsięwzięciem chybionym, gdyż już po pierwszym roku budowy stało się jasne, że nigdy nie dorówna Manhattanowi, na wzór którego ją projektowano, z prostego powodu – nie wzięto pod uwagę, że La Défense położona jest na bagnach.

Według tradycji świętej geografii figury królów i świętych powinny być skierowane twarzą w kierunku wschodzącego Słońca. W wschodnią stronę spoglądają ze swych kolumn święty Ludwik i Filip August na Placu Nation. Natomiast Geniusz Wolności (będący w rzeczywistości uskrzydlonym Hermesem), górujący nad Placem Bastylii, patrzy na zachód. Zachód w świętej geografii oznacza kierunek upadku i dekadencji, od occitere – upadać. Hermès pojawia się także na początku historii Paryża. Na wzgórzu Hermesa czyli dzisiejszym Montmartrze dekapitowano świętego Denisa, a według legendy święty został zgładzony mieczem dokładnie pod figurą Hermesa.

Kończąc zwiedzanie Paryża na Placu Concorde, wspominam o monarchii francuskiej trwającej 1312 lat (wliczając w to okres Restauracji). W roku 1312 Filip piękny zniszczył Zakon Templariuszy, zakon, którego ostatni mistrz umierając na stosie przeklął królów francuskich.

Wracam do domu zatłoczonym metrem. Wspinając się po schodach usłyszałam odgłosy imprezy w pełnym rozkwicie. Drzwi otworzył mi Jacques, zapraszając serdecznie do środka. Przy stole zastawionym wyłącznie butelkami szampana siedział Michał z nową, japońską narzeczoną. Od czasu, gdy przestał się czuć Polakiem a następnie Europejczykiem, zagustował w urodzie Dalekiego Wschodu. Cezary nalał mi lampkę szampana i wzniósł dość ogólny toast – Na zdrowie!

Próbowałam się dowiedzieć, z jakiej okazji mamy imprezę.

– Wielkie święto – zapewniał mnie Jacques.

– Ale jakie święto? – chciałam wiedzieć dokładnie.

– Jak jeszcze wypijesz, to ci powiemy – obiecał Cezary.

Przełknęłam kolejną lampkę szampana o zapachu drożdży.

– Nie mogę, szampan jest ohydny.

Michał oburzył się – Bluźnierstwo! Słowianom szampan zawsze nie smakował, a co gorsza szkodził. Taki Idiota Dostojewskiego na przykład, książę, ale słowiański książę, dostawał po francuskim szampanie ataku epilepsji, a ja piję szampanskoje butelkami i nic mi nie jest – pochwalił się Michał. Cezary widząc, że więcej nie wypiję, postanowił wyjawić tajemniczą przyczynę imprezy. Wstał, postukał kieliszkiem w stół – Panowie, cisza, silencium Jacques. Niech biedna kobieta pozna całą prawdę. Dzwonił twój profesor.