Рыгор Барадулін - Амплітуда смеласці [I лірыка, і гумар.]

А пакуль ля вёскі Есяніцы
Самі ў рыфму просяцца суніцы,
А яны салодкія з рукі.
Болей аніколі не спыніцца
Ля дарогі
На папас такі.
На слупах вясёлыя сарокі
Навяшчуюць іншым
Шлях далёкі...

У канверце прыляцеў лісток
3 дрэва,
Што спакой трымала кронай.
Ліст прыйшоў
Ад цішыні зялёнай,
Дотыку твайго збярогшы ток.

Каб нанова
Успамін апёк
Той вясной,
Дзе яблыні чакалі
Адцвітаць,
А ласка летняй хвалі
Біла з забароненых заток.

Змоўца-змрок
Сачыў, каб хто не ўрок.
Вечар быў
Таемным паштальёнам.
Нагадаць аб полымі зялёным
У канверце прыляцеў лісток...

Хоць абмацвала сцены трава-татарва,
Ды, бяскрыжая, славай мроіла —
Перайшла ў партызанскую веру царква,
Стала грознай майстэрняй зброевай.

Не да ўсёдаравання — дух помсты святы!
Расставаліся з дамавінамі,
Уставалі святыя з глухой нематы —
Сталі ўсе вайсковапавіннымі.

I паўстала царква супраць чорных крыжоў,
Як даўней, зрабілася крэпасцю.
Каб згарэлай вінтоўцы прыклад падышоў,
Бог сачыў — з ёй у бой заўтра трэба ісці.

Судны дзень уцалелай рукой Міхаіл
Пратрубіў — архангел у роспачы:
Не відзён небасхіл, як паўсталі з магіл,
Помста кожнаму маткай хроснаю.

Пакідалі анёлы суседні касцёл —
Хай пустуе спічастаю пуняю! —
I ляцелі ў царкву, атрымаўшы дазвол
У райвыканкоме на унію.

Барацьбе прысягала на вернасць царква
Ад падземных ходаў да макавак.
Іскры веры ў святло ў горана з рукава
Партызанскіх сірот аплаквалі.

Рызамі — гімнасцёркі, рыззё, пінжакі.
Трызніць двор вясельнымі бомамі.
3 Вулы робяць налёты штодня хіжакі
3 падарункамі неба — з бомбамі.

Як з анёламі ўпоплеч мой крэўнік Пятрок
Працаваў, і цяпер прыгадвае.
Ну, а цёзка, з бяроз не сарваўшы лісток,
Па лясах блакадзіў з брыгадамі.

Подзвіг збройнай рукой бласлаўляла царква,
Узвышалася над Ушачаю.
...I дагэтуль яшчэ не астыла жарства,
Дзе гула майстэрня гарачая...

Лясы прымоўклі хутарамі —
Не ўсе іх
За вайну звялі.
У цвеце сосны
Алтарамі
Гараць на зраненай зямлі.

Дарогі выбітай узбочча,
Дзе каўняром
Скарэла гразь,
Вядзе памалу ў вёску Цётча.
Сталярыць нешта
Дзед Барнась.

Даўно за восемдзесят дзеду,
Вайна забрала
Двух сыноў.
А ўсё ж травець
Нязвыкла следу
Да перавернутых чаўноў,

Дзе ходзіць боссю
Барнасіха
Дасюль,
Ледзь толькі сыдзе снег.
I спіцца ліху,
Покуль ціха.
Аддыхаўся
Штодзённы спех.

I нейчы дах
За іх хацінай
Ляжыць,
Нібы той конь стары
3 пераламанаю хрыбцінай,
Што ўпаў,
Не звёзшы воз з гары.

Жывёлка ёсць
Апроч ката ў іх.
I кажа,
Стоячы ў раллі,
Пра іх суседка,
Як пра даўніх
Людзей:
— Жывушчыя былі...

Двары суседскія
Трывала
Затуленыя ад вятроў.
Спагадных слоў
Ім трэба мала,
Як мала
Пад паветкай дроў.

I вечарамі
Алтарамі
Гараць сузор'і,
Нібы ўся
Зямля малітву паўтарае
За Барнасіху,
Барнася...

Світанак скрыпіць на сырой назс,
Раздзьмухвае мокрых лістоў іскрынкі.
Брылькі падымаючы па чарзе,
Паштарка корміць галодныя скрынкі.

Пасад і званняў абляціць лісцё,
I застанецца голы ствол слупка
Магільнага.
I змесціцца жыццё
У скупасці апошняга радка.
Пра што ён скажа
Чытачу жывому,
Што цягне ўсё яшчэ
Зямную стому?..

Тры чвэрткі веку —
Тры маладзічкі
Займаліся трывогамі надзеі.
Спагадна поўня вечнасці глядзела,
Як рунню прабіваліся радкі.

А дні ішлі.
Юнацтвам пах чабор.
Палілі змрок
Чырвоныя рабіны.
Лясоў наддзвінскіх
Не драмаў дазор,
I шчырасць далі блізкімі рабіла.

3 Ушаччыны —
3 крынічнай стараны —
Брыў успамін
Шляхамі баравымі.
I помніў слых
Цымбальны лад струны,
I помніў верш
Рачулкі кожнай вывіў.

Вёў горды шлях,
Азораны з вясны
Купалаўскім агністым запаветам.
I клопатам дзяліўся
Шар зямны
3 паўпрэдам мудрай радасці —
3 паэтам.

Маладзічок апошні
У вятох
Падступна перайшоў,
Ды поўня справы,
Якую ён адзін
Адолець змог,
Напоўнена святлом
Вячыстай славы.