Рыгор Барадулін - Амплітуда смеласці [I лірыка, і гумар.]

Хвастоў густы вадаспад,
Грабеньчыкаў зыркі золак
Вясёлкамі ззялі ў сёлах,
Нядзелілі далягляд.

Трон хісткі
Цанілі свой
Жрацы няспыннага часу,
За раніцу і за красу
Адказвалі галавой.

Гарластай вартай двароў
У Жывалацы і ў Плеўне
Драмаць не давалі пеўні
Турботам гаспадароў.

Год пеўня,
Вазьмі сабе
У спадчыну вечны клопат.
Хай крылаў трывогі лопат
3 дарог спакой не саб'е.

3 любоўю мудрасць жані.
Хай сквапнасць не петушыцца
Пажарам дай патушыцца,
Адстоіцца цішыні!

У неба сонца малі,
Адпрэчвай грымот надрывы,
Будзі кожны дзень руплівы
Пад мірнай страхой Зямлі!

Балюча ные на снезе след.
Маўчыць палазня маладая.
У дзень,
Калі ён прыйшоў на свет,
Ён гэты свет пакідае.

...Да дня сталіцу будзіў тэлефон —
Ад весткі сцюдзёнай балесна.
Няма таго, хто вёў на паклон
Усіх
Да роднага слова з маленства.

А слова бярог
Для дарог і трывог
Рупліўцам гордагаловым.
Замоўклі вусны,
Ды ён перамог
У процістаянні са словам.

Яшчэ ідуць тэлеграмы, лісты,
Віншуючы з днём нараджэння,
Ды стыне спіна
Надмагільнай пліты
Ад смутнага нарачэння.

Балюча ные на снезе след.
Маўчыць палазня маладая.
У дзень,
Калі ён прыйшоў на свет,
Ён гэты свст пакідас.

Спынілася кола турботных дзён.
Нябёсам журботна, зімова.
Ён словам жыў,
Жыць у слове ён
Застаўся ў народзе, як мова.

Слязіна,
Бачыць не замінай,
Як ля труны пахіла
Стаяць Алеся,
Бацька Мінай
I хлопцы з Брацкаіі магілы...

Дзе тая зязюля,
Што мне вякі вешчавала?
Падавілася каласком.
Дзе шчыруха-матуля,
Што мяне сустракала?
Папярхнулася жоўтым пяском.

Дзе дарога дадому санная,
Нецярпенню доўгая самая?
Знікла з палазком,
Што спяваў баском.

Дзе сцяжынка беглая
За прымоўклым ляском?
Ногі босыя адпялегвала,
Часам сасватаная,
Цёмным асфальтавым
Падперазалася паяском.

А мне ўспаміны
Балюча паляцца,
Нібыта ў зямлі яліны
Замлела шавеляць пальцамі,
Апавітыя туманком.
Сэрца заходзіцца шаргунком.

Мы больш сваёй ахвярнасцю вядомы,
Мы, беларусы,
Мы — народ такі.
Ахвотна забываем, што мы,
Хто мы.
Згадаюць
Нашай памяці вякі!

Мы сціпласцю сваёй здаўна вядомы,
Саміх сябе хваліць нам не з рукі.
Хай слабакі
Аж падаюць ад стомы,
На плечы ўзяўшы
Пыхі мех цяжкі.

Мы ўсім сваёй гасціннасцю вядомы,
Надзейныя сябры і дружбакі.
I госць, і падарожны ў нас,
Як дома.
А злым і травы колюцца ў бакі.

Гатовы ўсё аддаць —
I тым багаты,
Мы, беларусы,
Мы — народ такі.
Што з краю небяспекі нашы хаты,
Пра гэта
Не забудуць чужакі!

Да бога збірайся, а жыта сей! —
Вучылі вякі неўміручасць вясковую.
Ты рана сейбітам стаў,
Аляксей,
Падперазаны шляхамі вайсковымі.

Была нялёгкай твая сяўня —
Адмервала помста
Зярняты свінцовыя.
Крапіла трывогу тваю да дня
Крыніц краснапольскіх
Вада свянцоная.

А іх свянцілі і гнеў круты,
I ласка дняпроўскіх бяроз
Спагадаю.
I да цябе праз усе франты
Прыходзіла і пра сябе нагадвала
Ад касьбы, ад ворыва
Смугалёўшчына,
Лютая да ворага
Вугалёўшчына,
Клопатамі ўзвышаная
Мазалёўшчына,
Вышытая вішнямі
Магілёўшчына.
Дзе на маланкавым вудаўі
Дрыжэла слова нерастлумачана,
Дзе баркалабаўскія салаўі
Ляцелі ў летапіс мовы матчынай.

Шаптала зямля:
Сівярэй, расей,
Дадому вярніся,
У змаганні выстаі
Ды роўнае праўдзе
Слова выстагні.
Хай родзіць нашчадкам,
Сей, Аляксей!

Скарылася ратніку
Слова вячыстае!

Зноў — праз пятнаццаць год —
У гэтым лесе.
Мы пастарэлі, лес памаладзеў
Падсадкаю, што смела ўгору лезе,
Не ведаючы пра нябесны гнеў.

Апошняй сакавіцкай, сакавітай
Мяцеліцы бялеюцца сляды.
Яліны ўсёй панураплечай світай
Яшчэ ідуць з багатай каляды.

Сінічка зябкай кропелькай блакітнай
Са звонам разбівае глушыню.
Чаўны пацягваюцца ля ракі той,
Якой гайдаць тугу не ўпершыню.