Рыгор Барадулін - Амплітуда смеласці [I лірыка, і гумар.]

Прайдзі туркі-баркі,
А клопат не састарыцца.
I соліць Мінск гуркі,
I хрэн дзярэ на тарцы.

Стаіць каля сцяны
Прымоўклая старая.
Тузе,
Як з даўніны,
У вочы пазірае.

I ў сонейка прыжмур
Халодны на заходзе.
Не грэе плечы мур
3 асенняй золлю ў згодзе.

Згубіла ўсё цяпло
Шлякастая хусціна.
Куды цяпло ўцякло?
Нядоўга тут гасціла.

На печы
Добрыя рэчы —
Прыгадвае сон старэчы.
Хоць прыказка гадам
Пагрэць гатова плечы,
Што засталася там,
У вёсцы,
Разам з печчу...

Хлеб фармавы,
Ён цагліну нагадвае,
Як новаспечаны урбаніст.
Сына ратая
Вітае над хатаю
Дрэва,
Што ў печ пасылала ліст,
Каб падтрымаў, даланісты,
Спадыспаду
Бохан яшчэ не ачахлы
Ад дыспуту
3 духам паганскім
Бога агню.
Бохан напомніць
Валун на праталінцы
Той, што ў вясновага сонца пытаецца,
Ці не забылася на цеплыню.

3 коміна дрэва расце —
I ўпіраецца
У небасхіл дымавейны сук.
Хлеб падавы.
I чаму гэта раніца
Пахне боханам
3 маміных рук?

Суровая нітка жыцця
Не лезе ў шаршатку долі.
Ад часу-краўца
Ныцця
Ніхто не пачуў ніколі.

I выюць турбот ваўкі,
I золка ў зорнай паветцы.
Гарбее кравец вякі.
Суровая нітка ірвецца...

Не знойдзеш у стозе сноў
Пранырлівую шаршатку.
I вузел завязвай —
I зноў
Усё пачынай спачатку...

Загрузлі ў травах
Сноў грузавікі,
Што везлі ў дамавінах галашэнне.
А ў партызанскім краі павукі
Дагэтуль вяжуць сеткі,
Як мішэні.

Далёка зязюля кукуе.
Чакаюць яблыні лісця.
Ігрушына цень прымярае.
Канец зімавой нудзе!
— Якую,
якую,
якую,—
3 пытаннем кнігаўка вісне,—
Мне купіну выбраць з краю?
Блакіт да твару вадзе.

У садзе яшчэ чарнарукім
Карову пасе старая.
I сам сябе трактар цягне —
I чайкі ідуць баразной.
I сіверна гукам і рухам,
I песні самотна без гаю.
Чарцям не сядзіцца ў багне —
Шавеляцца пад рабрыной.

Магільнік вачыма сухімі
3 пагорку на свет пазірае.
Кулік падсверыў калёсы
I цвеліць:
— Кулі! Кулі!
Магільнік чакае — ўздыме
Пагорка хваля сырая
Рыбацкія душы ў нябёсы
У вечных чаўнах —
Калі?

У лета свае правы,
У лета свае клапоты.
Заходзяцца паплавы
У прыцемку ад пяшчоты.

Траве
Яшчэ сакаўной
Не час у стагі вяршыцца,
Ей хочацца варушыцца,
Зялёнай стаяць сцяной.

Сланечніны вудаўё
Згінаецца пад цяжарам.
Атава возьме сваё.
Рабіна ўзгарыцца жарам.

Чуваць,
Як на цёплых гарбах
На ўзмежках змрок прарастае.
У красак адчайны пах,
Трывожны,
Як пры расстанні...

Хто з вас, каб з часу зусім не збіцца,
Каб хоць на момант з тугой расстацца,
У даўжэзных сказах
Чыгункі сібірскай
Расстаўляў рэдкія знакі прыпынкаў
Станцый?

Звыкаць абшару да фарбаў шэрых.
I хвалі ў ладкі б'юць памяркоўна.
Прымераць марыць прымоўклы бераг
На палец кладкі пярсцёнак чоўна.
А заручылі яго з затокай,
Да прорвы ў сваты ідзе ўсё роўна,
Хоць аблачыны тугой высокай
Прыемна кратаць пярсцёнак чоўна...

Граніт вуглее ў мураве,
А мужная легенда крэпасці
У ім адным
Ва ўсёй канкрэтнасці
Працягваецца і жыве.

Яго баі не адгулі.
Гады ідуць,
А ён накульгвае,
Праслухваючы чуйнай кульбачкай
Дол, як мінёр,—
Баліць зямлі.

Ніяк не пасвятлее Буг.
I міна памяці
Зацятая
Яго спакой
Дагэтуль катуе,
Што разам з выбухам
Аглух.

Усіх жывых
Клапоціць рух,
Хто цісне нацянькі,
Хто подбегам.
Спаважна
Ён ступае з подзвігам,
I вечнасць іх чакае —
Двух!

Па дарозе вёска Есяніца —
Там сваё пяе вясне сініца,
Восені там сніцца сена пах.
Нас імчыць шаша
Далей ад дому.
Чашачкі, якім усё вядома,
Як сарокі, ўсцяж на ўсіх слупах.

Свінакроп ты называеш слёзкай.
Шчырасць наша не за гэтай вёскай.
Доўгі шлях яшчэ ад «вы» да «ты».
Вудзе белы снег
I шэры ранак,
Грэх жаданы, без прыступкаў ганак,
Палыны глухія ад слаты.