Рыгор Барадулін - Амплітуда смеласці [I лірыка, і гумар.]

XVIII.

Скамарохі.
Відовішча!
Пакажы, Валакіта
(А багдай бы ты сам умлеў!),
Як кароў ксяндзовых Мікіта
Заганяе ў свой хлеў.
Ахвяраваў быў на свенты косцел
Цялушку апошнюю й подсціл.
Ксёндз раіў думаць аб раі
I ўтаймоўваць хэньць.
«Пан Бог за адну пасылае
Двудзесьце пеньць!»
Ад гізу ксяндзовы каровы
Забеглі ў Мікітаў двор
(Стрымаў Бог слова!),
Мікіта ўсіх і запёр.
Алілую Богу й падаўне
Прыйдзецца дзесьці пець,
Якраз жа і даў мне
Двудзесьце пеньць!

Як рэзаліся ў карты
Поп з ксяндзом не на жарты (?),
Поп прысягаў, ачмурэўшы ад седні:
«Не паможа Божа —
Не служу абедні!»
Без шэлега вяртаючыся пад зару,
Падпіраючы ілбом;
Тын,
Званару

Здалёку зароў яшчэ.
«А заўтра Мартын,
Ані тром-балі-бом,
Ані дзын-дзылі-дзын,
Ані за вяровачку!..»

Пакажы, Недалужа,
Заробіш сала,
Як жонка мужа
Ды зневажала.
Павяла ў поле
Дый прывязала
Плячмі к бярозе,
А ўсім — к дарозе.
Марнее бядак.
Хто ні едзе — пытае:
— Чым гэта так
Чалавеча баўтае?..

Як дзед бабу разуваў (?),
Рот ад страху разяваў.
(Ой, бабулька, што за звер,
Я ж баюся, каб не з'еў...)
Пакажы, як плыве
Пан Хамуйла важліва,
Хоць жыве ў хляве,
А па-панску кашляе.

Пакажы,
Як разважліва
Пінчук развязвае
Свой капшук,
Як смаліць чортава зелле (?).
Стаптаўся знізу паляшук,
А зверху —
Вошы з'елі.

Пакажы,
Як прамудрыя палешукі
Як не нацёрлі сабе плешакі,
Гумны ўсе папалілі,
А вавёрку злавілі (?).
Як старцы
Пабіліся за сухарцы (?).
Забараняе поп
Упамінаць імя госпада ў Суі,
Бі ў Бачэйкаве лоб,
Старац скрозь калясуе.
Хлеб наш насушаны,
Сам ссох і нас ссушыў...

Чорт баяўся сухой ігрушыны
I медзвядзю бярлог сымшыў.
А мядзведзь у журбе
Боты сам сабе
Шыў...

Мёду потых
Чуе носам,
Мішка ў ботах,
А след — босы...

А ты,
Механоша,
Смеханоша,
Маўчыш, як святы.

Раскажы, як у ліпені
Пала пароша...

Як у сераду на масленіцу
Певень узляцеў на прасніцу,
Яечка знёс,
На паліцу ў куточак занёс,
А сляпы падглядваў,
А глухі падслухваў,
А бязрукі яечка ўкраў,
А бязногі ўдагон паджгаў,
А бязрукі ў бязногага
Яечка адабраў,
Галапузаму за пазуху паклаў...

— Ёсць з кім марыцца
Ноччу,
Ёсць з кім мірыцца

Днём! —
Рагоча
Скамарыца.—
Калі ж перадыхнём?!.

Скамарыца не ўдава,
Хай сабе дарогі:
За пнём галава,
За калодай ногі!

Лапаць —
Каб без куракоў!
Чосу дай абцасу!
Наелася буракоў,
Напілася квасу,
Манілася з хлопцам спаць —
Недабрала часу!

Нешта хмур
Дзяцюк.
Юр,
Як цюк дык цюк.
(Светла ў цёмную ночку.)
Ой, пайду з тугі-гора ўтаплюся
У салодкім мядочку.
Ой, пайду з тугі-гора заб'юся
Аб белыя падушкі.
Ой, пайду з тугі-гора задаўлюся
На шыі ў маладушкі.
Пайшоў...
— Таптыга,
Табе спарышоў з барышоў,
Як Жыцень у жыце
Кабет пераймае (?)...
Іржыце, панове, іржыце,
Хоць жываты расперажыце.
(Хто каго пераймае?)

XIX.

Па свеце ідуць скамарохі—
Пасынкі сумнай эпохі.

Што за анафемы
I пагоні
Акадэмікам са Смаргоні?

Не шкодзіла б часам
Неданоскам
I недамеркам
Сам-насам
Пабыць з люстэркам
Хоць трохі...
Смяюцца
Пасля
Скамарохі...

Медзвядзю скакаць —
Абы ранак.
I смачны і хрупаткі,
Хоць і з добрай рукі,
Кальцо
Нагадвае абаранак.
Кальцо зламанае маладзіка
Прыемней для выпускніка!

XX.

Здаецца, што й крэндзель
Паказвае кукіш...
На віскі,
На брэндзі
Таптыгу не купіш!

Дзівуецца ледзі:
— мЕдВеДи!

XXI.

Як нямаш
Камаш,
Ногі мыць дарэмна.
Кішыць кірмаш
На Рэйне.

Словы меле на пыцель
3 імем гучным
Смаргонскі вучыцель
3 вучнем.
Знойдзе Бог мужыку загану.
Як на гэтым свеце ні секлі,
А горай яму, чым пану,
I ў пекле:
Пан спакойна сядзіць у катле,
Кіпіць у смале,
А мужыку — і дровы сячы,
I пад кацёл валачы...
Хіба ж не праўда, скажэце,
Хто жыў на гэтым свеце
На ўсю шырыню,
Пад гранітам разлёгся на ўсю даўжыню,
Хіба ж я маню,
Багаты на латы
Сярэдні гаспадар з Бярэзіны,
Па баках дзве торбы,
А сам,зухаваты,—
Пасярэдзіне!
Цягне табаку ў храпу
Між пчаляром і пчалой
Пасрэднік —
Касалапы
Прыстола наследнік:
Пад сталом
I пры столе наслядзіць так,
Пакуль змяцеш —
Гальнём стане венік.
Бюргер,
Трасі кішэнік,
Цягні пятак,
Ці — хай яго спрашыц
Пфенінг!