Рыгор Барадулін - Амплітуда смеласці [I лірыка, і гумар.]

Усё варочай дагары,
3 разгону бі,
3 нахрапу,
Пакуль яшчэ гаспадары
Кальцо не ўдзелі ў храпу.

Што бысю
Капыты мачыць,
Куды рагамі цэліцца?
3 кальцом у пысе
Бык маўчыць,
Ні мычыць,
Ні целіцца!

VII.

Тут не на раз маракаванне,
Тут трэба мець якраз меркаванне,
Ведаць,
Разведаць,
Што, як
І дзе.
Раз-
мер-
ка-
ван-
не
Ідзе!

Перад выпускам —
Не сягоння! —
Трэба лаўчыцца,
Можа ў зяцях ля Смаргоні
Пакінуць ваўчыца...
Кепскі дыплом,
I без сувязей,
Шэлег цана!

Не паможа апломб.
Мур не праб'еш ілбом,
Пойдзеш да цыгана!

Якія тут неслухі-дрыгуны
Мурашнікі перарылі?
Цікавяцца цыганы
Як прадстаўнікі перыферыі...

VIII.

Забудзь на валацуг,
Мець хочаш хоць павець —
За медзь
Скачы,
Мядзведзь,
Свой валачы ланцуг!

Лясная галава,
Не пад нараў у носе
Кальцо?
Аж цэлых два
Любая пані носіць!
Завуцца
завушніцы.
Ваўку кальцо й не сніцца!
Ды на цябе мядзведзіцы
Глядзяць і не нагледзяцца!

Хадзіў па вудыры,
Па шышкі да калод,
Цяпер павадыры
Сцыганілі прыход!

Б'е мядзяк па медзяку
Розна пажаданы:
На зязюльку —
Бедаку,
На крумкача —
Пану!

Дай, цішыня, паслухаць,
Ці не гром гручыць,
Мядзведжая паслуга
Цыгану ручыць!
Не скрыпка грае —
Цымбалы,
Не сваты едуць —
Цыганы!

3 цыганом — майсцер
Да чужых кайсцер!

IX.

— Насякаем жаронцы!
— Высцілаем под!
(Цыганскае сонца...
Цыганскі пот...)

Для цябе, дзеўка,
3-за пазухі прыпеўка:
— Цыган бацька, цыган я,
Улавілі салаўя.
Бацька ў пуню,
А я ў ток,
Бацьку ўбілі, а я ўцёк!

Загадка-свацця
I тут нос дзярэ:
— Цыганка ў хаце,
А цыцкі на дварэ (?).

А ў садзе яблыкі —
Цыганы,
Абтрасуць іх зяблікі,
Ці гані,
Ці не,—
Абтрасуць
I таму прынясуць
У чырвоным жупане,
Хто хутчэй засне...

Цыганё:
— А мне?
— Залез, паганё,—
Не спі ў гумне!
Малым пацеха!
Ад смеху
Не трэснуць ледзьве,
Дражняць мядзведзя:
— Мядзведзь, мядзведзь,
Не ўмеў сядзець,
Пакуль навучыўся,
Хадзіць забыўся...

На гора й сядун —
Дзіця.
Абы мядзведзь цыгану,
Шатун,
Хаця!

— Мядзведзь дзяліўся камаром,
Скупы падавіцца й вугром.
Сумна без навару жыць —
Ручку дай паваражыць!
Сумна, баця, жывяце:
Божкаеце, божкаеце.
А ўдалося ж сіраце,
З'ела курку ды з ножкамі —
Трапечацца ў жываце!

Банкарты
Гуляюць у карты,
А бацькавы дзеці
Ламаюць клеці.
Не тужы —
Паваражы!

Ад чаркі ў пяты
Ці ад сваркі горача.
— А дзе ж твая хата?
— Проціў ліха на ўзгорачку!

А мядзведзь упрысядкі —
Вось дык скокі!
Ну-ткі,
Лепш упрыся-ткі!
Сам бярэцца ў бокі!

Не ўтрываў смяшок,
Рогат горбіцца.
— Ажаніўся мяшок,
Узяў торбачку,
Туды-сюды павярнуў,
Цмок у мордачку.

Цыгана Таптыга — хваць
Ды зароў, зароў:
— Ты мяне па мордзе гладзь,
Не лічы зубоў!

Як туп, дык і топ,
Скокі ўсім да смаку.

— Ажаніўся залатар,
Жонку ўзяў гуляку,
Палажыўшы на лавачку...

— Даць медзвядзю маку!

Вось камедзь дык камедзь.
(Дзе бярозна —
Росна!)
Заваліўся мядзведзь,
I ўсе дуды — розна!
Счубіліся цыганкі.
(Ды не драмліце, цацаркі!)
Пан Езус пахвалёны,
Адкуль бяруцца кляцьбёны?

— Языком абмываеш і там і тут,
Каб цябе абмылі на кут!

— Каб табе сонца было не міла!
— Каб табе моль пяты пабіла!

— Каб ты хадзіла пад плотам
Калючым дротам!

— Каб учарнела ты (каб!), як саган!
— Каб спаў з табою стары цыган!

Праксэды, Аўдулі
Паразяўлялі раты.
(А ў клеці, а ў дулі
Пайшлі не каты...)
Гарэлкі ўволю:
Пяі, застолле!
Цыганка ў дарозе,
Цыган на парозе.
(Сюжэт не новы ў прозе...)
З'ела б котка рыбы шмат,
3-за лускі марока.
Не зашкодзіць сала шмат
I
Для скамароха.

X.

У кожнай эпохі
Свае блохі,
Свае сарокі,
Свае скамарохі,
Свае сурокі,
Свае зарокі,
Свае сенсацыі,
Свае прарокі,
Свае сен-сансы!
Скора і мох,
Скамарох
3 камара мог
Прадаць сем шкур,
Чур ! -
Восьмую сабе на мех,
Хай восенню сапе ў ім смех.