Рыгор Барадулін - Амплітуда смеласці [I лірыка, і гумар.]

Заб'юць тут гакі-бакі.
Ах, вёска Старына!
Адтуль хітрэц сабаку
Прадаў за барана.
На сала не багаты —
Смяяўся стол за двух.
Кот
Пёр наўцёкі з хаты,
Сабачы ўчуўшы дух.
Прадаў аброць і колы —
I, сам сабе суддзя,
Спадар ужо вясёлы
Прыстаў да медзвядзя.
Заняты ён размовай —
Фатыгай разумовай.

— Ты выйшаў з пячоры
Учора.
Я сёння з бярлога,—
Нябога.
Ты гнеш перад панам
Свой карак з праклёнам,
Я з капелюхом абшарпаным
Перад табою з паклонам.
Не спяшайся ў абдоймы,
Ды звысака не глядзі:
Па-свойму
3 табою
Абое
Мы — медзвядзі.
Мы, чалавеча,
Падобны нечым.
Не смейся, рабе,
Будзе і табе!

XIII.

У Смаргоні дагаджай.
Называецца
Смаргонню
А таму так,
Што ўраджай
Родзіць
На адзін
сморг з гоні.
Медзвядзю вярста ці гоня,
Дужа розніцы тае.
Навучэнцы не ціхоні
3 Акадэміі яе.
Трапіш з лесу да Смаргоні,
Ясна, не для адпачынку.
Калі дзядзьку тут
3 морг гоні,
Неба медзвядзю —
3 аўчынку.
Хітра выдуманы роў
Для цэхмайстра —
дрэсіроўня,
Медзвядзю
раўсці ўсё роўна,
Так бы сам «прафесар» роў!
Навучэнцы не ціхоні.
I таму на ўзроўным фоне
Ва ўлюбёнцы выйшаў хутка
Ціхі медзвядзёк
Мірутка.

XIV.

Не нацешацца з Міруткі:
Трэба — гнуткі,
Трэба — пудкі,
Скажуць слухаць брэх ля будкі —
Будзе слухаць
Дзень і суткі.
Сам сабака гаўкнуў з будкі —
Не мінуе хвастакруткі!

Думкі натаваць —
Бяроста.
Хочаш —
Сцісні ў лапы проста,
Грай,
Як дзед той на дудзе.
Хочаш злапаць лёс, бясхвосты,
Драпай
Лапай,
Хто,
Што,
Дзе?!.

Хто ў гаросе,
Хто ў аўсе:
У яго на ўліку ўсе.
Берастовае дасье
Пухліцца ў Міруткі.
Фактаў з лапы сам
Дассе,
Не пашкодзяць чуткі!

Дрэсіроўшчык
Дрыхне дома:
Хто чым дыхае,—
Вядома!

На цэхмайстра войстрыць кіпаць
Розгаў трэба ўволю ўсыпаць!

Марыць драпнуць з дрэсіроўні —
Адбіваць паклоны поўні!
Спрабавалі браць за грудкі —
Не мінулі «вашапрудкі»
(Тут халодную —
Дарачай
Называюць так,
Іначай...)

Не нацешыцца з Міруткі
|Таўстаскурай «прафесуры».
Пастаяць за сябра —дудкі! —
Прудкі,
Выпрудзіцца з шкуры!
Выпуск — хто куды.
Мірутка —
Шусь у будку, й нічагутка!

Дослед
(Не на ўласнай шкуры!)
Ставіць
Пры кіпцюрантуры...

XV.

Ідуць па лесе
выпускнікамі.
Што ў голаў улезе,
Уміг знікае:
Мазгі свідруюць
Шалёныя зыкі.
Няйначай, сябруюць
3 д'яблам музыкі?
I месяць,
I месяць,
Даўбешкамі ў бубны.
А ў лесе месяц
Той самы
Шлюбны.

Цукерку ўгледзеўшы —
Да торбы ў сваты.
А недзе мядзведзішку
Невуч касматы
Вядзе пад адхоны —
Ды ў абдымоніху.
А ты,
Вучоны,
Скачы «Лявоніху»!

Заціхлі гукі
На нейкі момант.
I — цішы
гулкі
ударыў молат.

Лес за-шу-меў...
За-пах-ла ка-рэ-нне...
Прачнуўся гнеў.
Ад-дзі-ка-рэн-не
Па ўсёй навуцы
Ды пяцярнёю.
Ланцугі рвуцца —
Усё парахнёю!
Зглушылі вушы
Вар'яцкія тушы,
Павадыры,
Злыя душы,
чым не тушы?!.

Павадыр
Ці правадыр,
Правярай, ці глыбак вір!
Ціха!

Зваж, па чым ён, ліха фунт?
Бунт!
Вылятай, як з бочкі шпунт!
Бунт!
Для касцей ці мяккі грунт?
Бунт!
O, psia krew! Сабака! Hung
Бунт!

Норавазнаўцаў потым
Быў вялікі табун там.

У Акадэміі бунт употай
Называўся
Мядзведжым бунтам.
Даліся ў знакі
I зноў жа — сабакі!
Завадатаі
Не мядзведзішак сваталі.
Іх вянчалі ў дубцы ды ў вілы.
Валачы гасцей Радзівіла
У спёку ў санях —
Не цярэжыць Цярэшку ў сянях.
Сані не едуць самі,
Хоць і дарога з солі.
На збітыя лапы —
Болю даволі!

XVI.

3 тых часоў кандуіт узнік,
Каб Смаргонскае Акадэміі выпускнік
Ні карэння, ні моху не нюхаў,
Каб пошуму лесу не слухаў.

Выпускніку шкодзяць
Одумныя ўспаміны!
Яму супакаенне адзінае:
Штогадзіны,
Штодня
Траскатня,
Грукатня,
Брахня,
Толькі — не цішыня!

XVІІ.

Ахі!
Скідайце хутчэй
3 плячэй
Апранахі!
Як іскры з вачэй —
Не пішыся ў манахіі
Охі!
Здзірайце, як той падатак,
3 пятак
Панчохі!
Прэч паноў і панятак,—
Хай скачуць, як блохі!

Усе,
Усе,
Хто ссе
Піпку тугі пакрысе,
Пакідайце сховішча!