Рыгор Барадулін - Амплітуда смеласці [I лірыка, і гумар.]

Юнацтва прымаюць у камсамол —
Святлее
У сцішаных залах музея.
Тут
Не экспанаты спачылі наўкол —
Гісторыя подзвігу
Не бранзавее.

Штандары
3 разгневаных барыкад,
Што полымна ў цемру глухую крычалі,
3 вятрамі гамоняць,
Агністы пагляд
Агніскі паўстанцаў
Шукае начамі.

На ратную справу
Хадзіла кассё,
Ратайна шчырэла,
Каб волі дабіцца.
I словам балюча:
«Я ведаю ўсё!» —
Не сцерліся
На паліцэйскай дубінцы.

Ды ў зале адной
Я задоўга стаю,
Як сын партызанскі
Прыгадваю, мрою.
Ёсць наша!
Адразу сваю пазнаю,
Тут рад я
Убачыць савецкую зброю.
I подых трывогі
Яшчэ не змоўк.
Сігнальны агонь
Свеціць небу,
Калматы.
Гранаты,
ТТ, парашутны шоўк
I нашы куртатыя аўтаматы.

Я дзякую ў думках
Вялікай зямлі,
Што слала надзею,
Што гора прымала.
Ты, Стэфане, кажаш:
— Мы ёю жылі...
Адменная зброя!
Было яе мала...

Праходзіць варта ганаровал
Ля маўзалея Дзімітрова,
Чаканіць крок
I зрок скіроўвае
У бок,
Дзе лёг граніт сурова.

А крок
Рашучасціо агучаны,
Гайдушскі крок.
Здаецца, ў горах
Ідуць сцяжыпкаю над кручамі,
Зямлёй,
Што высахла на порах.

Нібы змаганцы з гор спусціліся,
3 прывоблачных сваіх абшараў,
Дзе бліскавіцай гневу ксціліся,
Калі ішлі на янычараў.

Відаць, ралля
Рукой парэпанай
Каранавала ўбор гайдушскі
Пяром задзірыстае птушкі,
Той,
Што да сонца кукарэкае.

А зрок
Пашанаю асвечаны.
Удзячнавока,
Хмараброва
Праходзіць край
Нашчадкам вечнасці
Ля маўзалея Дзімітрова.

Суровая сталіца хараства,
Цвярдыня духу,
Сведчаніца славы,
Калі сышла
Баянская царква
На грэшны дол,
3 якой святой выявы?

Да гэтых сцен
Гарачы лоб любы
Прыкласці след —
Астудзяць у імгненне.
Хоць храм узводзіць рукі
Для мальбы,
Але ў далоні ўелася каменне.

Бароніць чысціня сябе
Здаўна.
Трымае неба
Краска палявая.
Нібы вядро з калодзежа,
Са дна,
3 сярэднявечча
Думка
Усплывае.

Глядзяць з-пад німбаў,
Як з-пад башлыкоў
На пашы ў дождж
Спрадвечныя сяляне.
Святымі
Іх назвалі для вякоў.
Яна святая —
Праца — мазалямі.

Вячэры тайнай
Высветлены змрок.
На сціплы стол
Сышліся стравы з дому.
Як для малітвы,
Пальцы склаў часнок,
I рэпа ў кулаках
Сціскае стому.

Як сон Баяна вешчага,
Царква,
Славянства моц
Сабою ў свеце сцвердзі.
Ні лёсу гнеў,
Ні забыцця жарства
Твой воблік не сатруць
3 зямное цвердзі!

Да аблок патрэбен стог,
Каб згубіць такую голку:
Гляне колка,
Каб да золку
Звесці ты вачэй не змог.

Спалатнееш, як вятох,
I ў адчаі крыкнеш:
— Горка!
Горка — горача,
А голка —
Тая, што запаліць стог.

Сам з сабою ў барацьбе
Страціш сілы,
Збіты з толку,
Папрасіць захочаш голку,
Каб прышыла да сябе!

Мы ўсмак наеліся эрзацу
I наслужыліся панам,
На мове роднай
Агрызацца —
Адно,
Што засталося нам!

Замыкаюць замок
На жалезным пуце,
Маладзён каб не ўцёк.
Ён і рад пакуце.

У руцэ ў маладой
А са стужак пуга —
Пад сямейнай дугой
Клопат ведай туга!

А калёраў усіх
Весялушкі-стужкі,
Каб не выкнуў жаніх
Дужа да падушкі.

Віўкі, што пугаўё,
Стан у маладухі.
Як упусціш сваё,
Будзеш аблавухі.

Зойдзе ў пяткі душа,
Як заходзіць пужка.
Замест капелюша
Будзе аблавушка.

3 куфля дзьмуць халады,
А з куфэрка — вецер.
3 маладой малады,
Як з цяцеркай цецер.

Роем ля маладой,
Мёд пачуўшы,
Восы.
Стаў зялёнай вадой
Засланяе вочы.

Прагне музыкі гмах
Ад байніц да клямак.
На самоту замах
Бласлаўляе замак.