Рыгор Барадулін - Амплітуда смеласці [I лірыка, і гумар.]

У музеі Леніна
У Празе,
Дзе пануе велічная сціпласць,
Экспанат адзін жадана ўразіў,
3 туманоў гадоў,
Як выспа, выплыў.
I настрой сваёй трывогай ранні
У абдымкі сціснуў спадналуску,
Загучала:
Predavani zbrani
Bladym paryzanum v Belorusku.
Патранташамі аперазаным
Вершам
Словы ў пушчах аддаліся.
Зброю разам з помстай
Партызанам
У музеі веры, як калісьці,
Перадаў навечна час ва ўладу
Славы,
А не ў нетравыя сховы.
А не патрабуюць перакладу
Выгукнутыя пашанай словы!

Дата —
Год сорак другі, рашучы —
Ззяе лемяхом бяды ратайна.
Успамін —
Няўбачаны лазутчык —
Сэрца ў партызанскі край вяртас.

Можа, гэта хлопцы Лабанковы
Ці Машэраўскія аднагодкі,
Лёс перахітрыўшы выпадковы,
Аж дасюль вартуюць міг кароткі?

Быццам тут да мужнасці звыкалі,
Дзе сталела праўда
3 іх бацькамі,
Каб ісці за Леніным з вякамі
Большасцю сваёй
Бальшавікамі!

Пакуль мы ўсё,
Што ўраз пусцілі прахам,
Узновім зноў
Па памяці гравюр,
Нам доўга пакланяцца
Рымам, Прагам,
Зайздросна гледзячы
На кожны мур.

Вядома, войны —
I якія войны! —
Упадабалі край наш
3 даўніны.
Але ці кожны з нас
Душой спакойны
Жыве, не адчуваючы віны?

Жытло патрэбна,
Неабходны крамы,
Дзе будзе дзённы
I надзённы хлеб.
Ды ўсё яшчэ душа
Імкнецца ў храмы.
Іх не заменіць
Дамавіты склеп.

Хоць можа стаць
Свет
Новаю Пампеяй,
Памкненне не прыпыніцца нідзе.
I кожны з нас
Жыве сваёй надзеяй,
Што светлы храм
Нарэшце ды ўзвядзе!

Мы, стрыманыя камяні,
Трываем вежы, камяніцы.
Вятры ў палях,
Нас памяніце,
Раса,
Наш цень не абміні!

Мы — стомленыя валуны,
Маршчыны зніклі з нашых шчокаў.
Мы глухнем ад нахабных крокаў,
Паны
I сведкі даўніны.

3 нас кожны
Прышлыя вякі
Трымае на плячы балючым.
Мы ўсіх дарог спатканні лучым,
Сціскаем цішу ў кулакі.

Без нас бы гарады даўно
Зрабіліся б забытым полем.
Вас молім —
Нас з тугою, з болем
Успамінайце заадно!

Цадзі вачмі чужыя гарады,
Нырай на дно адразнамоўных рэчак,
Стамляйся ад красы,
Як ад хады,
Заблытвайся ў пытаннях недарэчных.

Чужых садоў уменне латашы
За пазуху настрою, бы ў маленстве.
Ды не спустошвай
Храм сваёй душы,
Калі ў чужыя ходзіш на маленне.

Пільнуй сваёй цікаўнасці гады,
Пакуль не крыўдзіць іх абраза межаў.
Старайся іншых зразумець,
Тады
Сябе самога, можа, зразумееш.

3 рэчкай часу гамоніць чарот,
Збыльняжэлыя замкі прыгадвае.
3 лебядой
Хлеб замесіць народ
I ўсміхнецца бядзе
Са спагадаю.

Дамалочвае слоў каласы,
Засяваючы гоні былінамі,
I ў гісторыю,
Як у лясы,
Адыходзіць ліхімі хвілінамі.

На даху храма святой Барбары —
Спрыяльніцы ўсіх шахцёраў —
У дождж
Хімеры плачуць бабрамі,
Чуллівы маючы нораў.

У храме ўпоплечкі са святымі
Хто, некананізаваны,
Як здань,
У белай хламідзе стыне?
Ікона не называе.

Адна рука каганец трымае,
Бо ў пекле падземным змрочна,
Сякеру-посах другая мае,
Каб срэбра хто не сурочыў.

Хвартух скураны на спіне чарнее,
Каб хутка ў забой спускацца,
Нібы ў маленстве з горкі надзеі
Зімой,
Бо чакае праца.

I гэты храм,
I талеры тыя,
Што грэх адпусцяць без гора,
Каб стаць упоплечкі са святымі,
Рабіла ягоная змора.

У храм ішоў —
Гул пагойдвалі крокі,
Уздрыгвала Кутна Гора.
Насамі нябеснымі круцяць прарокі,
Трываючы дух шахцёра...

У гойклівым, далёкім спеве
Народ успомніць сам сябе.
Ні ў гневе,
Ані ў пахвальбе —
Ва ўпартасці надзея спее.

У нетаропкай Новай Весі
Загуў маўклівы рэстаран —
Забыты танец гонкі стан
Нясе ў замроеным акрэсе.

Па-добраму нязвыкла неяк
Глядзець на ўчэпісты загар —
Абцалаваны сонцам твар
Ва ўсіх танцорак, як у жнеек.

Усмешка параўнае зубы
Ці з жомчугам, ці з часныком?
Гавораць рукі з праснаком,
I збану з півам скокі любы.