Рыгор Барадулін - Амплітуда смеласці [I лірыка, і гумар.]

А следам за таўстушкаю
У скоках смех з частушкаю.
Ад смеху ледзь трымаецца
Частуха-ўсётрываліца:
— Няма чаго маліцца,
Калі з запазухі валіцца.

Пяюць частушкі не такія,
А мне пачулася з Ушач
Свая.
Яе, прабач, чытач,
Заглушаць ногі тупаткія.
Сабе не давяраюць рухі.
Смяецца танец, плача спеў.
Сусед прыцішыць не паспеў
Славянскі голас, вочы, рукі.

Пра тое, як перадыхнуць бы,
Запалу думаць не з рукі —
Ён паўтарае праз вякі:
Не замаўкай у сэрцы, гудзьба!

Куды так,
Гледзячы на ноч,
Бягуць трамваі ў небе недзе
I дугамі з бязважкай медзі
Зіхцяць,
Сустрэўшыся наўскоч?

У Вашых вуснах
чэшская мова
Гучыць, як малітва,
Якую
Пачуе Усявышні абавязкова
I ў смутку па Вас
Звякуе.

I столь паслухарні [ 2 2 Poslucharna — аўдыторыя (чэшск.) ],
Нібы скляпенне
Касцёла,
I ў светлым парыве
Захоча выгукнуць захапленне
Узнёслае AVE MARIA!

Хоць з ходу за парог,
Зірyеш — аж кіне ў сцюжу:
Кусціцца столькі рог,
Не давядзі, бог, мужу!

Музейна па гадах
Галінка калючэе.
Адзін
Алень-манах
Складае выключэнне.

На вузлаватым пні
I позірк самы строгі
Не разбярэ ані,
Ці кукішы,
Ці рогі

Нясе на галаве,
Нібы запас,
Манах той?
Халодны пал плыве
Жывым бруйком пад нафтай.

Як рогі,
Дык тады
На паядынак весні
Праз нетры,
Праз гады
Яму няма што несці.

У заглуш па ламу
Заб'ецца, як прапажа.
А кукішы каму
Апроч сябе пакажа?

У Інджыхоўскім Градцы
Ёсць партрэт
У замку на сцяне,
Як цень ад славы.
Штурхае рыфма
Расказаць сакрэт,
Які сюжэт
Даў думцы ход рухавы.

За гаспадыню
Хмуры замак меў
Калісьці паню
Жудасную, злую.
Даў мастаку заказ
Капрызны гнеў —
Хай добрую, прыгожую малюе!

Партрэт узнёслы
Звыявіў мастак.
На крэсле побач
Сучка з тварам пані.
Падчас мастак
Гаворыць праўду так,
Што праз вякі
Над пыхай кпіць устане!

Як вулейчык да вулейчка,
Стаяць дамы.
Пытае Злата вулічка,
Адкуль здалёку мы.

Са стараны Скарынавай,
3 даўгой зімы
Да старыны
Сябрынаю
Прыйшлі дзівіцца мы,

Тут кніжнікі і схімнікі
Жылі,
Калі
Бяссоннікі алхімікі
Падлік-разлік вялі,
Над золатам вядзьмарылі
Адны ўначы,
Хаваючы за хмарамі
Ад кутых скрынь ключы.

Ключамі тымі звонячы,
Кульгавы гром
Спускаецца апоўначы
Дасюль са стром.
Размотваецца шпулечка
Сцяжын-шляхоў.
Нікому
Злата вулічка
Не выдасць даўні схоў.

Частуе півам, каўкаю
I тлуматой,
Яшчэ знаёміць з Кафкаю —
Ён жыў на залатой.

Навала адусюлечы
Ішла слатой.
Як ты ўцалела, вулічка,
3 душою залатой?!

Пасля сябе пакінулі даўгі
Адны,
Пражыўшы ўсе скупыя сродкі.
Людской душы
Адроўі, берагі
Прайшлі сваім радком
За век кароткі.

Другія залаты запас душы
Разменьвалі
На зябкі звон металу
Высакароднага,
Калі памалу
У свой агонь
Кідалі ледзяшы.

Не для сябе
I не для сваякоў
Жыве паэт
I на вачах згарае,
Каб з годнасцю
Пакінуць для вякоў
Энцыклапедыю святога краю.

Машэкі,
Рогвалды,
Паліфемы,
Суседзі, крэўнікі, землякі —
Мае разгубленыя паэмы,
Мае нязнойдзеныя радкі

Зямлёю сталі,
Ідуць травою,
Аддаўшы соснам сваю тугу.
Пакуль трывогу
Паю крывёю,
Я перад імі буду ў даўгу.

Адны пазычылі
Смагу слову.
Другія сказалі,
Як зваць траву,
Даверылі мову,
Нібы дуброву,
Дзе ў родным шуме
Душой жыву.

А чым сплаціць мне,
А чым аддзячыць
За ласку іхнюю, за бяду?
Яны ўсё бачаць
I не прабачаць,
Як са сцяжыны я ўбок сыду,
3 той, што праз цемру
Яны прабілі,
Час пазычалі яшчэіў начэй.
Цяжкое
Самі ўсё парабілі.
А мне лягчэйшае не лягчэй.

Дасюль тут узаемна крыўдзяцца
I ноч на дзень,
I дзень на ноч.
Маўчыць пакута.
Лідзіцэ.
Цень хмары, збоч!

Сюды на споведзь
Мусіць люд ісці,
Каб злосці вынесці прысуд.
Ці літасці,
Ці лютасці
Вучыцца тут?