Рыгор Барадулін - Амплітуда смеласці [I лірыка, і гумар.]

Да Рыльскага манастыра
Не проста вядзе дарога.
На дрэвах — іскры з кастра
У гонар самога бога.

Вяршыні прытуманелі.
У рэчышчах не камяні,
А хвалі акамянелі
Ад дотыку да чысціні.

У кельніцах кулакі
Пасціснулі скалы маўкліва —
Ажно пацяклі цуркі
Перахаладзелага мліва.

Ружанчыкі камянёў
Рачулка перабірае,
Ці ў памяці паўтарае
Малітвы вякоў наноў?

У буках палае абшар,
Сцякае агонь раўкамі.
Тут хочацца шорсткі жар
Зграбаць сваімі рукамі.

Здаецца, агонь яшчэ
Гарыць на вяршыні роўна,
Размова спаважна цячэ,
I думам, і зорам — ройна.

Дасюль
Для тутэйшых хмар
Вяртаюцца словы ў громе.
Унізе —
3 просьбаю цар,
3 адмовай —
Рыльскі на строме.

Спяшайся, сцяжын быстра!
Здзіўленне,
Прагнаўшы знямогу,
Шляхі ўсе звяло ў дарогу
Да Рыльскага манастыра.

Вясёлы Трыфан Заразан,
Ты не прывык вагацца,
Ты, як балгарскі партызан,
Сярод багоў паганскіх.

Пакуль пралеска з-пад снягоў
Зірне нясмелым вокам,
Ты нашчыш,
Адшукаўшы схоў,
Душу вясёлым сокам.

Ішоў ты падразаць лазу,
Спаткаў нядзелю ў полі
I нос свой
Востраму лязу
Паказытаць дазволіў.

Надрэзаны, як чаранок,
Прыняўся нос да хмелю...
Чаму ж хістае мой радок
На веснавым надзеле?

Я Юр'я нашага прашу,
Хай адмыкае росы,
Хай возьме на пастой душу
Цвярозую цвярозы.

А ты, нагнуўшы збан-пузан,
Не дужа долу гніся,
Вясёлы Трыфан Заразан —
Нашчадак Дыяніса!

— У Балгарыі глядзіце на нябёсы! —
Тэадора Ганчава параіла.
Не для рыфмы кідаў позірк я на косы,
Хай даруюць мне хмурын густых пракосы
За такое адступленне ў правіле!

Сапраўды, яны з лірычнымі вятрамі,
Непаўторныя, недасягальныя.
Ход нябесных думак, можа, паўтарае
Вечарамі зорная прагаліна.

За палётам вышыні сачыць не бойся,
Разбудзі, як страх, жаданне ранняе.
Паплыве ў цябе з-пад ног
зямля ў нябёсы
Толькі ў вочы глянь, што бачыць раілі...

У горы восень ідзе неназойліва.
Халодае ціша ад летняга прыпару.
Вакно расчыняе конік
На сонейка —
I перасохла завесы парыпваюць.

...Рука замлела за пяць вякоў —
Баішся, што зараз выпусціць скрутак.
Стаміліся вочы пялегаваць смутак,
Стапталі ногі столькі пяскоў —
Распаўся прахам святы абутак.

...На вуліцы недзе стаяць вазы,
Апосталы ў кірмашовай турбоце.
Відаць, здабывалі свой хлеб у поце
I, ўзнесеныя на абразы,
Нязвыкла чуюцца ў пазалоце.

...Чакае пакутніц галодны роў.
За два стагоддзі да апраметнай,
Што потым назвалі другой сусветнай,
Трывогу чула людская кроў.
Ён потым жудою свянціў, Асвенцім.

...Бялеецца на сцяне тэлефон —
Будзі Усявышняга просьбай людскою,
Каб на душу і на дол спакою
Не пашкадаваў хоць на момант ён,
Калі раптоўна выйдзе з пакою...

Найдане,
Ты запытаў мяне:
— Як дадому вернешся,
Адразу
Што ў маёй згадаеш старане?

Не магу і сёння даць адказу.
Ісціны, вядома, не скажу
I ніяк не пакрыўлю душою,
Як з усёй адказнасцю скажу:
Не была мне старана чужою.

Як прыгадваць тое, што ў цябе
Увайшло і стала ласкай шчырай?
Слоў маёй павагі
Сумны вырай
Зноў і зноў вяртаецца ў журбе.

Бачыць вочы,
Што ў нябёс адкралі
Глыбіню для патаемных зор,
I атараў душныя каралі
На вятрам адкрытым
Горле гор.

Рукі бабы Нэды, што ў сяло
За бусламі ўслед ляціць з Сафіі,
Каб гарод травою не ўзяло,
Каб не ўчахлі чаранкі сухія.

Чуе мову шчодрую,
Што ў ноч
Конікамі гукі рассыпае,
Як туман адчайны басанож
Па брыву абрыву ўсё ж ступае.

Не відно канца і не чутно.
Так, відаць, не адкажу да скону.
Браце мой,
Сказаць магу адно:
— Я табе зайздоршчу, як нікому!