Леанід Дранько-Майсюк: Над пляцам

Вечар намотвае шэрыя клубкі
Ранняга прыцемку
На ражкі штакетніку.
Кот завіс па прымніцы,
Як яшчэ адзін шэры клубок,
Але больш выразны.
Кот глядзіць на вільчык грушы —
Там шпакоўня.

— Няможна трусіць,— кажа маці.
— Утрымаецца, сам прымотваў...

Дым ад цыгаркі завіваецца
У празрыстыя халодныя лейкі,
Цягпецца да высокай шпакоўні.
Хмаркі выбаўляюцца з дрыготкіх плямаў дня
I шукаюць для сваіх лапак
Вячэрняга седала.

— Няможна, хоць і прымотваў.
— Здыму, калі буду трусіць.
— Нельга здымаць...

Бацька падымае сасновую трэску,
Пужае ката.
Груша ўдзень маўклівая,
Бо адкрытая ўсяму свету.
На змярканні пачынае гаманіць,
Бо сумуе праз адзіноту цемры.
Так заўгодна чалавеку,
Што на зямлі няма вясёлых дрэў,
Што дрэвы заўсёды сумныя.
Калі чалавек смуткуе —
Ягоная радасць ідзе да другога чалавека,
Калі ж радуецца —
Смутак,
Што саступіў радасці,
Ідзе да дрэва.
I трэба тое ведаць,
Што другога чалавека ён не шукае.

Я заходжу ў двор
I апускаю чамадан на зямлю.
На сходах перад грушай сядзяць бацькі.
У паглыбеўшым вечары яна як прывід —
Велічны і рахманы.
Шпакоўня, напэўна, пахне жывіцай,
Бо пад маімі нагамі
Ажываюць хрусткія смаловыя трэскі.
— Трэба было прыбраць,—
Кажа маці і не бачыць мяне.
— Заўтра, будзе час, прыбяру,—
Кажа бацька.
Цыгарка зыркай кропляй
Патанае ў яго далоні.

Богам створаная проза,
Д'яблам высненыя вершы —
Я стаміўся. Над парогам
Пчолы кружацца і шэршні.

На іржавыя завесы
I на звяглівую клямку
Пазірае цыган з лесу,
Да майго шыбуе ганку.

А ў парозе плешча мора,
Голад кінецца на дзверы.
Самы моцны у прасторы
Смак сялянскае вячэры.

А ўсё таму, што мала я кахаю,
А ўсё таму, што надта я люблю
Даверыцца раптоўнаму дыханню
Пяшчоты і раптоўнаму цяплу.

Мой неспакой нікчэмны, і, здаецца,
Што ён знарок, але скажыце мне,
Куды ад гэтай радасці падзецца,
Што ўбачана ў тралейбусным акне?

Мой неспакой і драбяза адчаю,
Як сена жмак стамлёнаму валу,
А ўсё таму, што мала я кахаю,
А ўсё таму, што надта я люблю.

Куды, вандроўны дух, цябе завесці
Раптоўная спрабуе пекната?
Вісяць там дзверы на адной завесе,
I на сякеру тчэцца павута.

Нарэшце снег, літаратурна-белы,
На падваконні зазіхцелі бэры,
Што з воску злеплены,
I з нейкіх нітак шэрых,
I з лапікаў, накручаных без меры.

Ды выпаў снег, і зроку весялей
Да кожнай дробнай з'явы дакранацца.
Сняжынкамі насычаны алей,
I повен воск жартоўнага вар'яцтва.

Я сніў,
Што ў Давыд-Гарадок,
Як вечнасці позірк ласкавы,
Цукровы ляцеў галубок,
Прапахлы аерам і кавай.

Не проста паштовы які
Або фанабэрлівы дутыш —
Цукровыя хвост і бакі,
Як пеўнік на палачцы:
Купіш?

Счакаўшы начны зарапад
Пад стрэшкай гароху ці кропу,
Ён зранку імкнуўся
Па-над
Зялёнай, без пылу, Еўропай.

На беразе Рэйна пра Буг,
На Бузе аб роднай Гарыні
Ён марыў,
I воблакі пух
Яму на кубельца дарылі.
Расу выпіваў ля платоў,
Ля брамак трапляў яму пернік,
I з лапаў баварскіх катоў
Выдзёўбваў кафейнае зерне.

...Ах, сон! На вятрах-скразняках
Нясеш ты праяву якую?
Паволі ў наступных радках
Цябе разгадаць паспрабую.

Даруйце за даўні ўспамін —
Быў дзень веснавы, незабыўны.
Я ў хаце — адзіны сын,
I ўзрост у мяне прызыўны.

Назаўтра мне ў войска ісці,
Вядома ж, далёка ад дому,
А тут у праменні-трысці
Зляцеў галубок на салому.

Сусед-галубятнік:
«Пабач?! —
З веранды сваёй закрычаў нам.—
Чырвонае з белым...
Махнач!
Для вас проста голуб звычайны».

I бацька сказаў:
«Забяры,
Бо клопат мой зараз аб сыне».
Забраў...
I прыбег без пары,
Бо зноў галубок на адрыне.

Суседа няволіў здагад:
Чаму праз якую хвіліну
З ягонай веранды назад
Ляціць галубок на адрыну.

I нават да ранку трымаў.
Дарэмна паіў сырадоем,
Пад дзюбу падсоўваў дарма
I жыта, і проса рудое.

I крупы,
I ў сподачку джэм,
I сала...
Якое ж там трасцы
Яшчэ?
Галубок анідгем
Не даўся суседавай ласцы.