Леанід Дранько-Майсюк - Над пляцам

Каб не цякла, не лішне
Набоічам наўскос
У шчыліну на днішчы
Утрамбаваць рагоз.

У шчыліну-разору...
I днішча наўскасы
Прыладжваў у атору
На доўгія часы.

Сцякала стома з цягляў
На тванныя карчы.
Нацягічам нацягваў
Тугія абручы.

Па абручах, па новых,
Як глухаваты гром,—
Набоічам кляновым,
Драўляным малатком!

Усё рабіў, як цацку
На продаж ці ў музей,—
Максімавіч па бацьку,
Па імю Аляксей.

Праз чэрвеньскія травы
Салдацкаю ступой
Дайшоў да пераправы
На чорны бераг той...

I жалю цень пярэсты
Паслаўся ў дол яму:
«Каму сваё майстэрства
Ты перадаў, каму?»

I чулася: «Нікому...
Вайна так неўспадзеў...
Ні хлопчыку малому,
Ні дзеду не паспеў».

Амерычкі, еўропкі...
Вайна так неўспадзеў...
На згубленыя клёпкі
Цень атаму асеў.

Ужо выразным край стаў
Бяды, таму крычы,
Каб нейкі новы майстар
Сцяў клёпкі ў абручы.

Крычы, каб паяднацца
У шчыльныя рады
З бунтоўнасцю юнацкай
Супроць тае бяды.

Такому верны бунту
I ўсёй зямной красе
Мой дзед, палескі бондар
I воін — Аляксей.

Згорнутыя пялёсткі шольсіі
Нагадваюць жоўты сцяжок чыгуначніка.
Гэта з маіх назіранняў,
З таго часу, калі,
Прыехаўшы з Масквы,
Я ішоў да маці ў гарод
Паглядзець на краскі,
На спелыя струкі белага бобу,
Які маці абрывала ў запінку.

Мне патрэбны былі параўнанні,
Бо так нас вучылі
Ў Літаратурным інстытуце.
I я параўноўваў краскі з тымі рэчамі,
Што былі ў двары
Або за нашым плотам.

I параўнанняў было багата,
Столькі ж —
Колькі красак у давыд-гарадоцкіх
Гародах.
А засталося з пары вучнёўства
Толькі тое,
Што ў братак —
Злыя пыскі кацянят,
А жоўтыя пялёсткі шольсіі —
Згорнуты сцяжок чыгуначніка.
I параўнанне гэтае
Мяне заўсёды супакойвае
Перад кожнай дарогай.

За хатай шольсія цвіце,
I кружыцца пяро ля долу.
У правай матчынай руцэ
Хвост надзімае дзікі голуб.

А ў левай коршак малады
Пагрозна шыю выгінае...
Пяро зляцела да грады —
Чыё яно?
Ніхто не знае.

Дурненькі коршак малады
I дзікі голуб дурнаваты,
Два ворагі і два браты,
Якой чакаеце вы раты?

Вас маці выпусціць.
Пасля —
Па тым, чыё пяро,
Спазнае,
Што у сыну больш:
Дабра ці зла?
I слёзы ў шольсію схавае.

Мамачка,
Давай мы пагаворым
I пра тое, як раней было,
I пра тое, як глядзелі зоры
На акуты куфар і вясло.

Я вяслую,
Ты глядзіш на бацьку...
Цемра адбягае ад вясла,
I тужлівай робіцца знянацку
Ноч вады, жыцця і хараства.

Ноч зайцоў і вучаных мядзведзяў,
Бубны хочуць з бору уцячы,
I цыганскі месячык угледзеў,
Што вязём мы куфар уначы.
Мамачка,
Дзе твой настрой вясёлы,
Вось і лодка ціха прыстае,
I скрыгочуць куфравыя колы
Па пяску, ламаччы і траве.
Вось і ён,
Начны і неабжыты,
За ракою,
Як за лёсам, дом,
Але ж нешта гэты дом набыты
Думкі твае студзіць скразняком.

А ў старой хаціне абымшэлай,
Да якой няма звароту нам,
На ўвесь свет
І на Сусвет весь белы
Весела жывецца цыганам.

Каля нашага плота рака.
Абсыпаецца бераг паціху.
Грукат ранішняга цягніка
Настрахаў на бярозе бусліху.

Час такі — трэба дом пакідаць.
Не ўратуе бярозу карэнне,
Бо не надта глыбока, відаць,
Дол свідруе ці стомлена дрэмле.

Будзе доўга сівая страха
Мроіць даўнія забабоны.
Па-грабарску працуе рака,
Глей дакідваючы да перона.

Праваднік пажартуе на лёс:
«Цяжка з ім, як з білетам на поўдзень»...
Вось бусліха ўзляціць да нябёс!
Паглядзім і ў купэ сваё пойдзем.

Маці сустрэў па гары,
Збіраючыся да лагчыны,
Дзе стомленыя ганчары
Дакопваліся да гліны.

На кожны вымах рукі
Уздрыгвалі дамавіны,
I цень крумкача цяжкі
На голыя клаўся спіны,—

I палымнелі яны
Пад сонцам, як хвалі патопу.
I весляроў ганчары
Нагадвалі і далакопаў.

З могілкавай гары,
Гледзячы прыцьма на гліну,
Маці прамовіла: «Сыну,
У кошык яе набяры».