Леанід Дранько-Майсюк - Над пляцам

Ад песень колішніх і ад балад
Яно, чаканае —
I дзень прайшоў марудны.
Асыпаў лісце сакавіцкі сад
Калянае ў парожнія аруды.

Яно ад красак родных і ракі,
Пісьмо ад маці —
Там навіны, просьбы...
Я адшукаў раптоўныя радкі
I сум адчуў, які цяжэй за роспач.

«...вярнулася ад вас,
а ў хаце ўсё на месці,
бульбы наварыла,
каб з бацькам паесці».

Нібыта ў сад убегла навальніца,
Затрэсла плот і паваліла ніцма.

I я не чуў, зусім не разумеў,
З якіх часоў той векапомны спеў
Аб хаце, бульбе, зрушанай Гарыні,
Аб крыгах, па якіх кашы і скрыні...
Вада ля печы, лямант гаспадыні,
Вада праз вокны, крык гаспадара,
Па даху певень ходзіць на адрыне,
Прамоклы да апошняга пяра.
Адкуль яно,
Мо з гэтага пісьма?
I мне ніякай пэўнасці няма,
Што гэты спеў працягнецца далей,
Што будзе несці з лета і да лета
Радкі з пісьма —
Яны былі раней
За хараство і за вар'яцтвы свету.

Ясікі сушацца на сталюгах
У папяловым двары.
Дровы ляжаць па-над жоўтай калюгай
Шчыльна ў доўгім кастры.

Спалена смецце,
I жоўтая хмара
Рэкі стварае, бары.
Па-над калюгай кудзеліцца пара
З пахам альховай кары.

Ясікі колішнія, рудыя,
Да вашай аздобы жывой
Цягнецца попелу цёплая шыя
З мяккай, пустой галавой.

Васіль, ідзі да Любы,
У Любы клопат спорны —
Дзярэ ў адрыне крупы
У берастовых жорнах.

Ідзі, і сыдуць крыўды
Усе, і клопат сыдзе,
I жорны, што зрабіў ты,
Абчохрацца за тыдзень.

Спачатку прагнуць крупаў
Няўробленыя жорны,
I млёну, пэўна, рупіць
Кружыць да ночы зорнай.

Спачатку прагнуць жыта
На вобмешку худобе,
Са скрыні ды ў карыта —
Памол яшчэ не добры.

За тыдзень у адрыне
Абчохрацца імкліва,
I набярэцца ў скрыні
Чысцей за вока — мліва.
За сонца, што ў зеніце,
Ярчэй...
I вось нарэшце
Прасеецца на сіце,
Каб рашчыніцца ў дзежцы.

На высеўках замесяць
Той хлеб, адвеку чорны...
I не здзічэе месца,
Дзе працавалі жорны.

Васіль, табе раўнёю
Той клопат незамглёны,
Краніся даланёю
Бярозавага млёну.

Наждачнаю паперай
Яго ты ўкручваў шчыльна
I непакорны бераст
На камяні распільваў.

Хваліў ты на паўсвета
Той бераст непакорны,
Таму, што дрэва гэта
Прыдатнае на жорны.
I чорту рогі зверне...
Ты падбіваў клінкамі
Адзін абруч на верхні
I два — па сподні камень.

Чыгун з чарэнным духам
На дробную палову
Ты разбіваў абухам
На рэйцы каляёвай.

Адкідваў чуба стрэшку,
Паплёўваў па далоні
I чыгуновы рэшткі
У камяні загоньваў.

Прыжмурваўся жартоўна —
Маўляў, тае няўгоды,
Што ў берастовых жорнах
Памол буйны заўсёды.

Што ў жорнах у каменных
Памол драбнейшы значна,
I выраб найадменны
I грэцкіх круп, і ячных.

Але ж вялася звычка,
Спавітая вякамі,
Для зручнасці практычнай
Мяняць на дрэва камень.

Дзеля цябе, нястомнасць,
Што працай апавіта
Пад небам векапомным
У Гарадку Давыда.

Патрэбу тую, мусіць,
Не вызнаеш дарэшты,
Хоць роднай Беларусі
Усе абыдзеш сцежкі?

Яна, як сон нядрэмны
Паэзіі, кахання —
Таму адказ дарэмны
На гэтае пытанне.

Памроіш, паварожыш
I з паэтычным шалам
Згадаеш падарожжа
Да слыннага Байкала.

Згадай у мроі чыстай
I жорны, што ў музеі,
З лістоўніцы сібірскай
З папрысыханым зернем.

Хоць камянёў як лёду
На беразе байкальскім,
Ды з дрэвам мелі згоду
I тут па-гаспадарску.

Ты з думкай гэтай любай
Хадзіў, спакою поўны...
I Васіля, і Любу —
Бацькоў сваіх успомніў.

Васіль, ідзі да Любы,
У Любы клопат спорны -
Дзярэ ў адрыне крупы
У берастовых жорнах.

Ад неспазнанай волі
Сляза схавае вочы.
«Лявон, ідзі да Вольгі»,-
Хай сын гукне аднойчы.

Груша падобная да высознай елкі —
Зграбная, святочная,
З гострым голлем.
З ганка яны глядзяць на яе,
Як на сваё дзіця.
Цвету на грушы багата,
I збоку дрэва ціхмянае,
Нібы саромеецца сваёй аздобы.

— Уродзіць,— кажа маці і шкадуе,—
Зверху грушы прападуць.
— Можна будзе струсіць,— кажа бацька.
— А хіба струсіш?
— З долу не, а з гары можна...
Онь на тую галіну стаць і трахануць.