Рыгор Барадулін - Босая зорка

Вада з вадою не зліваецца,
Ліецца кожная сама.
Бяда бядою даганяецца,
Спяшаюцца, дзе іх няма.
Выгодзе веснавой выходзячы,
Вада ўцякае ў халады.
Бяда, з вады сухой выходзячы,
Губляе мокрыя сляды.
Бяда да шчасця хітра лашчыцца,
Бядзе сябе самой шкада.
Калі вадзе жывой заплачацца.
Не ўчуе мёртвая вада...

Як навалачкі на ладушках старых,
Праношваюцца на небе хмары.
З абломкаў храмаў старых
Узводзяцца новыя храмы.
З аблокаў аглухлых крыг
Разводдзе бярэ ахвяры.
На вёрсты мераюць крык,
Цярпенне важаць на грамы...

Душа прагоркне ў палыне.
Сон абначуе за барамі.
А голас мамін будзе мне
Гучаць,
Нібы малітва ў храме.
Маўчыць, як цень, мой страх.
І вір
Смяецца сінімі губамі.
Старэе дзень.
І рыдаль жвір
Не сыпле ў рот бяззубай яме.
Яшчэ пярун сябе кляне.
І рана зачыняцца браме.
А голас мамін ува мне
Гучыць, як у забытым храме...

Галоўнае — не азірнуцца,
Каб прысак не разварушыць,
Да вогнішча не прыгарнуцца,
Што змеямі агню кішыць.
Агонь спаліў мае аблокі,
Хмурынкі хмарамі зрабіў.
Мой спапяліў спакой далёкі
І ў небе позірк мой згубіў...

Быць Беларусам —
Гэта значыць,
Свайго ні гуку не забыць,
Усё чужое перайначыць,
Каб Беларусі вечнай быць!
Быць Беларусам —
Гэта значыць,
Вясёла з сумнай долі кпіць.
Да Бога сцежку верай значыць,
Нагбом з карца надзеі піць.
Быць Беларусам —
Гэта значыць,
За родны Край згараць на дым,
Па-беларуску чуць i бачыць
На гэтым свеце i на тым.

Трамвай піша сагу.
Маўчыць знямога.
Нервовыя рэйкі
Дрыжаць за аўтара.
Настрой пытае
Сябе самога:
Выходзіць
На гэтым прыпынку
Ці заўтра?

Я даўнiм стаў, як вальс,
Што быў сыграны
Аднойчы некім i не для мяне.
І сажалак зялёныя экраны
Hi мой адчай, ні сум не скалыхне.
Я ўзяты настальгіяй на парукі,
Дзе тыя рукі, ўдзячныя мальбе?
Мелодыя забылася, і гукі
Пайшлі ў нябыт,
Каб там знайсці сябе.
Ці ўзнагароджаны, ці пакараны
Тым успамінам, што жыве i ў сне?
Я стомлены, як вальс,
Што быў сыграны
Аднойчы некім.
Ды не для мяне...

Ён прадбачыў, прадказваў, прарочыў.
Ён душою крычаў. Ён маўчаў.
Ён з дарогі на сцежку не збочыў.
Ён глухім дараваў, выбачаў.
Пілнаваўся святых запаведаў:
Не рабуй!
Не няволь!
Не мані!
І гукаў прачынацца, і ведаў,
Што ў адказ палятуць камяні.
Здрада й подласць за ім цікавала,
І нянавісць ішла крок у крок.
І на ўсё ў гэтым свеце прыстала
Паглядзеў
Непачуты прарок.

Беларусь — ты мой сон вялікодны.
Сон, што сніцца анёлам вясной.
Зрок і слых мой табою галодны,
Дух жыве мой табою адной.
Гэта ведае неба ды мама —
Без цябе не бывае мяне.
I душа жыць не можа без храма,
Цяжка ёй у чужой старане.
Адусюль да цябе я імкнуся
Быць у шчасці з табой i ў бядзе.
Чысцінёю тваёй прычашчуся,
Сорам твой на мяне хай па дзе.

Калі сцямнеецца ў душы i ў хаце,
Прыходзяць вершы, як пазныя госці,
I маняцца застацца на начлег.
Я ix прашу:
Мой сум закалыхайце,
Маёй жа мне пазычце весялосці,
Якою грэўся яблыневы снег...
Саджу на чысты кут i нетаропка
За чаркай звечарэлага ўспаміну,
Як дома колісь, з імі гаманю.
Парой гамонку перапыніць кропка.
Сказ нецярпліва выпрастае спіну.
I рупіць рыфме ўкрыўдзіць цішыню...

Калі мая трывога спала,
Калі калоссе налілося
Тугой?
Сказаць я не бяруся.
Як нарадзіцца не прыпала,
Хаця б памерці давялося
У беларускай Беларусі...

Былі ваўчыныя вяселлі.
Руя халодная была.
Сябры траплялі ў пасткі,
Пселі.
На голад не хапала зла.
І неаднойчы быў жанаты.
Не звык i плесціся ў хвасце.
Былі ваўчыцы й ваўчаняты.
Канала здобыч на хрыбце.
Гаспадару зірнуць у вочы,
Чыіх авец перацягаў,
Не дазваляе гонар воўчы.
Дасюль чуваць сабачы гаў.
Поўсць пасівіў нахабны іней.
Сцяжкоў чырвоных крык замоўк.
І ў полі волю гаспадыняй
Адну прызнаў
Самотны воўк...

Падраслі ў Каліпсо сыны —
Гэта ад Адысея яны.
Плачуць вінаградныя лозы.
Дый салодкія іхнія слёзы
Не салодзяць горкай віны.
І мінае ўжо сёмы год.
Ані радуе ўтульны грот.
Каліпсо ўся ў празрыстым, срэбным.
(Дома ўсё даражэйшае ў зрэбным.)
Сум паўзе.
Як у цемры крот.
Чымся хвалі чужыя пасці,
Лепей на радзіму паўзці.
Ад самоты й гара лысее.
— Каліпсо, адпусці Адысея, —
Зеўс загадвае, —
Адпусці!
Ці сандалі з гранітных пліт,
Ці марудна ладзіцца плыт.
Ці ў дарогу грузяць замнога.
Што ж так стрымлівае сівога
Адысея
Спакойны міт?