Рыгор Барадулін - Босая зорка

Гневу святога віноўніца,
Вылучаная кстом,
Сохне дагэтуль смакоўніца,
Выклятая Хрыстом.
Смагу прагнаць не здолела
І не дала пладоў.
Долу ёй легчы доліла,
Каб не злічыць гадоў.
Хто запытаецца ў вечніцы,
Што за грахі ў яе,
Што яна гэтак нявечыцца —
Сохне, а не гніе.

Хрыста ўкрыжоўвалі,
І цыган
Прапанаваў і сваю паслугу.
І кінуў на дол
Неразлучную пyгу,
І ўзяў цвікі для пякучых ран.
I вочы заплюшчыла цішыня.
Цыган прыставіў цвік
I з размаху
На даланю пасадзіў авадня
Замест цвіка —
Насуперак страху.
I абараніў хоць адну руку,
Хрыстову руку
Ад болю зямнога.
І валачомнаму жабраку
He папрасілася ў Бога нічога
I ў свет падаўся
Самотны цыган,
Непрытулены,
Як апостал, босы.
I гэта быў
Ca мы шчыры спадман,
Які на вякі
Блаславілі нябёсы.

Дзень скарацеў,
Як і цень мой зямны.
Ноч падаўжэла, як вечная тая,
Што землялюбаў халодна вітае
Позіркам,
Дзе не чуваць гаманы.
Б'ецца на цурачкі сподзеў,
Я к збан.
Роспач глядзіць, як змяя-верацея
З зябкай замовы, дзе боль карацее.
Доўжыцца,
Доўжыцца,
Доўжыцца зман...

Вада на тое й тоіцца, каб ліцца,
Рыпіць ля крушні скруха:
Сон не руш...
Узгадвае пра капішча капліца —
Начлег часовы пералётных душ.
Душы хутчэй бы з зорамі пыліцца,
Ды глухне шлях ад зманнай гаманы.
І кеміць, як халодны грэх,
Капліца:
Цяжэйшы пыл нябесны ці зямны?..
Мычыць у небе зорная цяліца.
Цямнее крыж.
Як воран-чарнакрыл.
I крылаў дачакаецца капліца,
Каб паляцець i ёй за небасхіл...

Ажно маладзеюць сцены старыя,
Лягчэе з адвечнай скрухай кулёк.
Трымае сына
Дзева Марыя.
А ў немаўляці ў руцэ —
Васілёк.
У ціхай свячыцы святая праца,
Што свенціць свет
Незямным святлом.
Святло разгарыцца,
Каб мог спрачацца
Наш дух вячысты
З вачыстым злом.
Полымнакрыла б'ецца трывога
Нікім неспалоханым матыльком.
Душа беларуская йсціме
Да Бога
З нябеснаю свечкаю
З васільком.

Лондан, 1998

Ён будзе мроіцца тады,
Анёл, які на лютні грае,
Калі забытыя сляды
Згадае сцежка маладая.
Калi гады, нібы дзяды,
На прызбу стомы сядуць з краю,
Ён будзе мроіцца тады,
Анёл, які на лютні грае.
Калі не позірку бяды,
А зноў душа паверыць раю,
Ён будзе мроіцца тады,
Анёл, які на лютні грае.

Натоўп. гарачы на расправу.
На помач не падасць i кста,
Сцяною стане за Вараву
I падпіхне на крыж Хрыста.
Натоўпу боль чужы нясвежы,
Для цёмнай злосці мала джал.
Хацежы замінаюць межы.
Руйнуе ўсё аслеплы шал.
Чым болей глотак, болей права.
З грахамі доўга едзе воз.
У кожным з нас жыве Варава.
І рэдкім госцем —
Пан Хрыстос.

Босая сцежка да храма
Ногі грахамі мые.
Родная толькі мама.
Родные ўсе —
Чужыя!

Няма калі Богу хварэць —
Адзін на такую гасподу.
Бадай аратай-гаспадар
Яго зразумее дагоду.
Няма калі Богу старэць,
Бо чорт маладзее з гадамі.
Світанак — ахвярны святар
Разбудзіць ды паспагадае.
Няма калі дбаць пра сябе
Ды выгадаць нешта ў дзяльбе —
Абы перапала тварыне
Жывое Яго мілаты.
Хай Богу хоць сон залаты
Прысніцца ў нябеснай адрыне...

Над Беларуссю
Сонца марудна ўстае.
I спяшаецца за навалай навала.
Адам Міцкевіч паліць
Беларускія вершы свае,
Каб напісаў ix Янка Купала...

— Не хачу рыбыніча разуваці!
Голас крывічанкі
З надвячорка стагоддзяў
Чуецца i ў новае нашай хаце,
У якую таксама
Прышэлец заходзіў
Не раз
I, як заход,
Непрыкметна гас.
Гэтак ужо задуманы свет:
Каму палацы,
Каму палаці.
Беларусь паўтарацьме
За Рагнедаю ўслед:
— Не хачу рабыніча разуваці!..

Вада з балота можа стаць святой.
Растуць спакойна дрэвы на іконы.
I пацалунак безграхоўны той,
Якім цалуем маці й хлеб надзённы.

На Сёмуху мама на свет прыйшла,
На угодную Богу Тройцу.
Свет даў у пасаг
Маме локаць святла
I лес падшукаў закройцу.
Закройца глянуў:
Дый на хвартух
Пасагу ўсяго не хапае.
З-пад шустрых нажніцаў
Ластавак-шчабятух
Хусцінка выйшла скупая.
Хусцінка, выкраеная са святла,
I грэла й свяціла ў змроку.
Да Сёмухі з ёй гаспадыня пайшла,
Каб выцерці вочы прароку...