Рыгор Барадулін - Евангелле ад Мамы

Нам не зашкодзіць паганяты —
Мы па натуры лайдакі.
І нашы думкі —
Цыганяты,
Ім нешта б выпрасіць з рукі.

І ўсе цацанкі-абяцанкі
Крычаць, як рыба на пяску.
Надзеі ходзяць,
Як цыганкі,
І просяць залаціць руку.

Страсае светлякоў з цыгаркі
На росы прыцемак-хвалько.
У песню едзе рэй цыганскі?
У цыганкі хвартух новы,
А ў цыгана кій дубовы…
Ты чуеш смех вазоў,
Вальдко?

Павук, як іншапланецянін,
На павуцінні за акном
Павіс.
І вечар ціха цяміць,
Хто ўніз чалом,
Хто ўгору дном?

Усё адносна ў гэтым свеце
І, думаецца, ў свеце тым.
З хвастом падпаленым
Камеце
Няма як думаць пра інтым.

Павіс павук ці павучыца?
А можа, не павіс —
Плыве
Ці проста хоча павучыцца
У нас
Хадзіць на галаве?..

Ты ад маці, ты матчына,
Беларуская мова.
Зорамі растлумачана
Сэрцу кожнае слова.

Ты, як раніца, шчырая,
Маеш цёплыя рукі.
І вяртаюцца выраі —
Толькі б чуць твае гукі.

Там, дзе ёсць ты, — пагодліва,
Дзе няма — там зімова.
Будзь для ўдзячных паходняю,
Беларуская мова!

Гэта Травень купіў у інкубатары
Маленькіх пісклянятак,
І нёс іх у карабку з-пад абутку,
Пабіўшы порыўку ў дзіркі,
Каб не затохліся камячкі жывыя.
Нёс у вёску, вядома,
Ды на першай прызбе прысеў
І выпусціў куранятак жаўтлявых
Папасвіцца на маладой траве.
Задрамаў Травень,
Бо дух травяны размарыў,
А піскляняткі разбегліся,
Дзе толькі льга.
Прахапіўся Травень
І да таго разгубіўся,
Ажно ўваччу пажаўцела…

Лета тлела даўгое й душнае,
І пакуль сцюжы не зараўлі,
Сонны дождж
Марасіста датушвае
Галавешкі варон на раллі.
Прычынацца лянуецца раніца,
Пазяхае,
Праспаўшы пру.
Восень хітра ў душу занураецца,
Як лісіца ў глухую нару.

Чолаў задумлівых гаспадары,
Капелюшы кіньце долу, панове!
Зноў Белавежа ў пулятай панёве
Восені шэпча:
— Тугу паўтары.

У Белавежы багаты пасаг.
Доўга мароз не наважыцца ў сваты.
Сыпле наўзваж маладуха дукаты
Ў цераме, мшоным
Вятрамі ў пазах.

Рэха, як заяц, імчыцца наўскач.
Стынуць сукоў ззелянелыя змеі.
Гэта бяду чарнатой разумее —
Аж надрываецца ў небе крумкач.

Ліставейны лівень Белаввежы,
Цёплы град зрудзелых жалудоў.
Зубрант вятрыстае начлежжа.
Ціхі смех няпуджаных слядоў.
Мох, расчулены баравікамі.
Мокрыя бабровыя хлуды.

Гэта мусіць доўжыцца гадамі,
Успамінам грэць у халады.

Журавы пасуцца на балоце,
Грэюцца ў дарогу журавінамі.
А туга стаілася на ўзлёце,
Каб знікаць сваімі пуцявінамі.

Журавы падымуцца ў нябёсы
Даганяць тугу далёка ў выраі.
Восеньскі настрой перапялёсы
Зябкавата пер’е натапырвае.

У ставок вада цішэй сцякае.
А над чаратамі,
Па-над пушчаю
З туманом плыве і не сціхае —
Як пачуць —
Курлыканне скрыпучае…

Тураў рог
І паляўнічы рог
Ладзілі ймяніны баравіне.
Сам паганскі дух яе сцярог,
Лёгкую ў аблокаў на паміне.

Не адзін віхор
Зламаў язык,
А Турлюй не вымавіў з разгону.
На імхі
Пад закіпелы рык
Лось губляе
Галаву й карону.

Дзяцел ісціну даводзіць дзюбай,
Толькі пра сваё шуміць сасна.
У сасны з вясны дума адна —
Высіцца й не гнуцца перад згубай.
Беразняк
Усмешкай белазубай
Так і прасмяецца давідна.
На хвасце ў сарокі пер’іна
Пераважыць ісціну рахубай.
Біся лобам
Ці сякерай дзюбай —
Не памірыцца з маной віна.
І лясная знае даўніна —
Цяжка
Ісціну даводзіць дзюбай.

Сцішаю свой спех і з пашанай
У шуму спагады прашу.
Тут правіць
У світцы імшанай
Лясун па спакоі імшу.

У пнёўе ўпіраюцца пяты.
На шыі дарогі пятля.
Дажджамі абмыты,
Працяты
Вятрамі,
Нябожчык каля

Магілы свае спачывае.
А грукат балюе смялей.
І ў лесу душа як чужая.
Хоць ёй на смаляк усмалей.