Леанід Лаўрэш - Працэс Сялянска-Работніцкае Грамады

Урэшце, 16 сакавіка падае ад кулі забойцы. Забойства аплятае цэлая сець загадкаў і легэндаў. Сьледзтва і суд выясьняць праўдзівае падложжа забойства.

Адно пэўнае, што забіты Гурын унёс у магілу выясьненьне свайго ўдзелу ў раскансьпіраваньні "Грамады", бо толькі ў красавіку меў стануць перад людзкім судом. Лёс яго паклікаў хутчэй перад вочы Найвышэйшага Суда.

А так сама пэўна тое, што тая цёмная сіла, якая пакіравала рукой забойцы, не пазволіла Гурыну выясьніць сваіх адносін да працэсу "Грамады" і да пасаджаных на лаве абвінавачаньня.

Відаць, гэтая сіла баялася выяўленьня праўды, у сьвятле якой мо' развеяўся-б орэоль камуністычных дабрадзействаў для беларускага народу.

Гэтая-ж цёмная сіла абцяжыла палажэньне падсудных, а ёй толькі аб тое і ходзіць, каб мець магчымасьць крычаць аб "тэроры" ў Польшчы.

* * *

Шмат якія газэты зьвязваюць забойства М. Гурына з працэсам Грамады. Паміж іншымі, "Kurjer Wileński" з дня 21 сакавіка піша: "У працэсе "Грамады" Гурын меў быць дапрошаны ў красавіку. Яго паказаньні, надта абвінавачваючыя грамадаўцаў, маюць вялікае значэньне для справы, дзеля гэтага, людзі, каторыя жадалі апраўданьня грамадаўцаў, былі вельмі зацікаўлены ў тым, каб ня даць Гурыну магчымасьці паказваць перад судом".

Згаджаючыся з тым, што забойства Гурына знаходзіцца ў арганічнай сувязі з працэсам Грамады, лічым адначасна вялікай памылкай пагляд, быццам забойца быў аружжам у руках людзей, каторыя рупіліся аб апраўданьні падсудных ў справе Грамады, альбо аб стварэньні варункаў для магчыма лёгкага прыгавару.

Нам невядома, якія паказаньні даваў на сьледзтве нябожчык М. Гурын. Але калі праўда тое, што ён зьяўляецца галоўным сьведкай пракуратуры ў гэтай справе, то паказаньні яго недзе запісаны чорным на белым і факт забойства яго ня толькі гэных паказаньняў яго ня выкрэсьлівае, але наадварот — можа надаць ім павагу амаль ня бясспрэчнай праўды. I калі паказаньні яго сапраўды зьяўляюцца гэтак цяжкімі для падсудных, то ўзмацаваньне іх не магло ляжаць у інтарэсах абароны. Якая цёмная сіла кіравала рукою забойцы — сьледзтва павінна выявіць; адно толькі можна цяпер сказаць напэўна, што забойства М. Гурына не магло мець на мэце стварэньня варункаў для апраўданьня падсудных у справе Грамады.

Універсітэт Стэфана Баторыя ў Вільне — Л.Л.