Andrzej Pilipiuk - Sowie Zwierciadło

– Kilkanaście tysięcy patronów w skrzynkach – wyjaśnił chłopak. – Pierwszorzędna amunicja prosto z carskiego magazynu w Lublinie. Wiecie, jak to jest z ruskimi magazynierami. Dobrze się potargować, to karabin sprzedadzą, z którego ich towarzyszy potem w bitwie ustrzelimy... Jakby psim juchom odpowiednio zapłacić, to i ojczulka cara by nam na łańcuchu przywlekli.

Wizja takiego interesu rozbawiła ludzi.

– Zdemoralizowana to armia. – Stary pokręcił głową z naganą. – Trza uważać, bo jak się interesy z wieprzami robi, to i człowiek potem sam świnią stać się może.

– Zasadziliśmy się na nich jak trzeba, droga tam dolinką biegła, jeden oddział od przodu uderzył, dwa inne z lewej i z prawej kolumnę zasypały gradem ołowiu. Od pierwszej salwy wielu padło, reszta dzielnie odpór dała. Ze trzy godziny furgonów bronili. Ja się okazało, dwie armaty nawet mieli, szrapnelami w nas bić próbowali, ale kule za daleko niosło, więc dużej szkody nam nie czyniły. Wreszcie ich porucznik zebrał część swoich ludzi i pod naszym ogniem oddział z zasadzki jakoś wyprowadził. Bez szwanku nie uszli, wielu padło. Reszta zaś, przez dowódcę tak haniebnie opuszczona, jeszcze pro forma się broniła czas jakiś, lecz duch w nich upadł i gdy Kruk zawezwał po raz trzeci do poddania się, broń złożyli. Jeńców była masa prawdziwa, grubo ponad dwustu. Zgoniono ich do kupy. Myśleli, że wszystkich wyrezamy, ale generał Kruk kazał rannych opatrzyć, wszystkim w uznaniu ich męstwa polać po kubku wódki, a my teatrum przed nimi piękne urządziliśmy.

– Jakie znów teatrum? – zdumiał się jeden z szyjących worki.

– Owóż wyobraźcie sobie, że w wozie ostatnim córka generała Hurki wysłała do Warszawy swoją wyprawę ślubną, tedy kołdry, poduszki, poszwy haftowane, a wraz z nimi sukni balowych kilkanaście i innych kobiecych fatałaszków. A tatko jej generał wyekspediował tuzin albo więcej swoich paradnych mundurów, żeby na ślub się godnie przyodziać i na bale jesienne w stolicy. Generał Chruszczow także mundury okazją posyłał, tak więc generalskich uniformów ponad tuzin mieliśmy. Tedy kto młodszy i drobniejszy, w suknie panny się przyodział, kto tęższy, generalski mundur na grzbiet założył. U jednych skrzypce się znalazły, flecistów ze czterech chyba było, nuty panny i pulpit wyciągnęliśmy, więc na trakcie prawdziwy koncert i zarazem bal urządziliśmy, bo „damy” z kawalerami do muzyki zatańczyły, a Moskale na widok panien brodatych i takiego sponiewierania generalskich mundurów niemal apopleksji dostawali.

Wszyscy zgodnie ryknęli śmiechem.

– No ale co się stało z sukniami generalskiej córki? – zaciekawiła się służąca. – Wszystkieście potargali czy jak?

– E, zniszczyć tyle dobra to żal przecież. A co niby miało być? – Krzysztof wyszczerzył zęby. – Żydki z Puław furką na skraj lasu podjechali i całą zdobycz kupili na pniu. Nie pożałowali nam srebrnych rubelków, a sami pewnie ze znacznym zyskiem dalej puścili. Rzecz jasna, ubrać się w taką nijak, bo haft, nie daj Boże, kto by rozpoznał, ale już oni mają zręcznych krawców, więc pewnie dziś niejedna Salcia czy Ryfka w jedwabnej koszuli do łoża z mężem idzie.

Pozornie niewinna uwaga znów wywołała salwy szczerego śmiechu. Staszek też się uśmiechnął.

Na lekcjach historii żaden belfer jakoś nie mówił o tym, że bohaterscy powstańcy przebierali się w kobiece łaszki, pomyślał rozbawiony.

– Gadają, że Kruk znaczne kwoty w gotówce zdobył – zauważył ten z przepaską na oku.

– Być może, bo celem głównym było przejęcie kasy i to się powiodło. Powiadali, że dwieście tysięcy rubli złotem i w papierach furgon przewoził. Fortunę tę zaufanym oficerom powierzył nasz generał i oni ją w bezpieczne miejsce zabrali. Część do Lwowa przewieziono, część na krajowe potrzeby poszła. Ja jeno z daleka widziałem skórzane woreczki monetami nabite, a choć niewielkie, to ciężkie tak, że trzy dźwignąć naraz już kłopot. Ech, zdałby mi się jeden taki – westchnął żałośnie Krzysztof. – No ale cóż, to przecież na dalszą walkę albo opatrzenie wdów i sierot po powstańcach przeznaczone. Nic mi do nich... Po bitwie jeńców przymusiliśmy, żeby na krzyż poprzysięgli nigdy więcej broni na Polaków nie podnosić. Kilku naszych w carskiej służbie od razu poprosiło, żeby ich do polskich oddziałów przyjąć.

Ledwie skończył mówić, Hela zaintonowała:

Z dymem pożarów, z kurzem krwi bratniej

Do Ciebie, Panie, bije ten głos!

Skarga to straszna, jęk to ostatni,

Od takich modłów bieleje włos.

My już bez skargi nie znamy śpiewu,

Wieniec cierniowy wrósł w naszą skroń,

Wiecznie, jak pomnik Twojego gniewu,

Sterczy ku Tobie błagalna dłoń.

A obecni zaraz podjęli:

Ileż to razy Tyś nas nie smagał,

A my nie zmyci ze świeżych ran,

Znowu wołamy: On się przebłagał,

Bo On nasz Ojciec, bo On nasz Pan!

I znów powstajem w ufności szczersi,

Lecz za Twą wolą zgniata nas wróg,

I śmiech nam rzuca, jak głaz na piersi:

„A gdzież ten Ojciec, a gdzież ten Bóg?!”.

I patrzym w niebo, czy z jego szczytu

Sto słońc nie spadnie wrogom na znak?

Cicho i cicho... pośród błękitu

Jak dawniej buja swobodny ptak.

Owóż w zwątpienia strasznej rozterce,

Nim naszą wiarę ocucim znów,

Bluźnią ci usta, choć płacze serce,

Sądź nas po sercu, nie według słów!

O Panie! Panie! ze zgrozą świata

Okropne dzieje przyniósł nam czas;

Syn zabił ojca, brat zabił brata,

Mnóstwo Kainów jest w pośród nas.

Ależ, o Panie! oni niewinni,

Choć naszą przyszłość cofnęli wstecz,

Inni szatani byli tam czynni;

O! karaj rękę, nie ślepy miecz!

Patrz! my w nieszczęściu zawsze jednacy,

Na Twoje łono, do Twoich gwiazd

Modlitwą płyniem, jak senni ptacy,

Co lecą spocząć wśród własnych gniazd.

Osłoń nas, osłoń ojcowską dłonią,

Daj nam widzenie przyszłych Twych łask;

Niech kwiat męczeński uśpi nas dłonią,

Niech nas niebiański otoczy blask!

I z Archaniołem Twoim na czele

Pójdziemy wszyscy na straszny bój,

I na drgającem szatana ciele

Zatkniemy sztandar zwycięski Twój!

Zbłąkanym braciom otworzym serca,

Winę ich zmyje wolności chrzest;

Wtenczas usłyszy podły bluźnierca

Odpowiedź naszą: „Bóg był i jest!”.

Zaraz po wybrzmieniu pieśni zaczęto składać robotę. Dzieciaki wymiotły za próg resztki pierza. Ktoś przetarł na mokro blat stołu i rozłożono obrus. Służąca wniosła tacę, a na niej miski z parującą kaszą doprawioną skwarkami i gęstym, aromatycznym sosem grzybowym. Dorośli zasiedli przy stole, dzieciaki jadły, siedząc po turecku, z miskami na kolanach. Rozdano łyżki. Stary sługa polał jeszcze po odrobinie wina. Zebrani zjedli i zaczęli się rozchodzić. Służąca zebrała gotowe worki, łapcie i woreczki z pierzem i wyniosła do komory.

Dwie roboczogodziny razy jakieś szesnaście osób, policzył Staszek. Zawsze to jakaś korzyść dla folwarku. Dziesięć nowych worków na ziarno, przerobione kilka kilogramów wełny, surowiec na pierzynki, kilka par łapci... Posiedzieli ludzie razem w cieple i przy świecach, pośpiewali, podjedli, wypili. Bardziej chyba chodziło o tę integrację niż o zysk ze wspólnej pracy... A i historii wesołej posłuchali, zawsze jakaś rozrywka, a przecież tu nie ma telewizji.