Сяргей Грахоўскі - І радасць i боль

Мне часта шкодзіць мой язык,
Таму ўдваіх з бядой кручуся,
Што праўду гаварыць прывык,
А лгаць ніяк не навучуся.

Хлусіць вучылі i не раз
Ліхія людзі i пакуты,
Але ніяк ілжывы сказ
Не мог звязаць язык прыкуты.

Не ўсё мы ўмеем шанаваць
I бачыць яснымі вачыма.
Без праўды можна існаваць,
А жыць без праўды немагчыма.

Чыноўнік спакойна давесці умее,
Што белае чорным уявіш i ты.
«Народ,— ён тлумачыць,— не зразумее
Занадта дачаснай тваёй праматы.
Народу патрэбны інакшыя песні,
Згадзіся, а ix у цябе i няма.
Пішы, каб вясною здалося прадвесне,
А восенню — лютая наша зіма.
Пішы для народа патрэбную праўду,
А ты калупаешся ў дробнай брыдзе,
Таму нават звання дасюль не прыдбаў ты,
Таму не вядомы нікому нідзе.
Я ведаю цвёрда, што трэба народу,
На варце яго інтарэсаў стаю,
Каб укараціць крытыканаў пароду
I ўзяць на цыгундар адвагу тваю».
Даслухаў яго — i як токам затрэсла:
«Народны заступнік» абедзве рукі
Да хрусту ўвагнаў у высокае крэсла,
Каб толькі не страціць рублі i пайкі.
Не, не абаронца ты, а забаронца.
Цябе нарадзілі за праўду раней,
Гатовага Месяц закрэсліць i Сонца,
Бо лічыш сябе за усіх разумней.
Сумленне i праўду табе не закрэсліць.
Магчыма, пакруцішся трохі яшчэ
I вылеціш коркам з утульнага крэсла,
Як знізу i зверху табе прыпячэ.

А хто з нас не ашукваў сам сябе?
Хто слепа не ішоў на дапамогу
Таму, што толькі ўсё сабе грабе
I гучна паднявае дэмагогу?

Хто з нас абы-чаго не плёў,
У што i сам не вельмі верыў?
Хто з нас не падстаўляў нулёў
У зводках дзеля ўласнае кар'еры?

Хлусілі часта аднаму адзін,—
Дакладвалі, рапартавалі:
Ад рання да дванаццаці гадзін
Спакою людзям не давалі.

A паглядзіш праграму «Час»:
На ферме, фабрыцы, заводзе
Грыміць авацыя ў рабочы час,
Нібыта ўсе мы на агульным сходзе.

Яшчэ там-сям ліпяць «кіраўнікі»,—
Упартыя чыноўныя служакі,
I тузаюць па звычцы ў дзве рукі,
A кіраваць ужо няма кім.

Круцілася, як тая карусель,
На месцы тэхніка слабая,
I боўтаўся ружовенькі кісель,
Што i дасюль ніяк не расхлябаем.

Не, расхлябаем лайдакам назло,
I ўсё паправіць наша пакаленне,
Бо кожнай рэвалюцыі залог —
Адвага, Праца, Праўда i Сумленне.

Адзіны шлях выразна нам відзён,
I ўжо не перашкодзіць больш нішто нам,
I верыцца, што будзе наш закон
Для кожнага i ўсіх адным законам.

Становіцца часамі млосна,
Калі прымаюцца аднагалосна
Шматслоўныя i нават куцыя
Рашэнні або рэзалюцыі.

Няўжо ў паўтысячы галоў
Не знойдзецца сумленных слоў,
Каб выказаць дакладна думкі,
А не цягнуць, як пасак, гумкі

Або збуцвелыя вяроўкі,
Банальныя фармуліроўкі.
Мы ж па інерцыі пасуем
I механічна галасуем

Аднагалосна ўсе за аднаго,
Не ведаючы нават за каго,
А то за цэлую абойму...
А думаць хочацца па-свойму.

Гавораць: праўда вочы коле
Таму, хто не казаў ніколі
Суровай праўды проста ў вочы
I гаварыць ніяк не хоча.
Хлусню ён можа апраўдаць,
Сказаць,— нібы яму відаць
Такое, што ніхто не бачыць,
А сам ён вельмі многа значыць,
Бо знае, што забараняць,
Кагo, i як, i дзе суняць,
Каб толькі спакайней жылося,
Каб добра елася, пілося.
Не лаюць тых, хто не дазволіў,
Хадайніцтва не задаволіў,
А хто адважна даў дазвол,
Той можа страціць важны стол.
Таму да пэўнае пары,
Што думаеш, не гавары.
Чыноўнік зразумеў i ў школе,
Што праўда толькі вочы коле,
Таму ён так стаіць за коснасць
I безгалосую галоснасць,
Але даўно прыйшла пара
Для Праўды у імя дабра.

У гэтых вузкіх калідорах
Каторы год i нездарма
Сумуюць сцены па акцёрах,
Якіх ужо даўно няма.

Усе яны глядзяць з партрэтаў
З усмешкамі ў жывых вачах,
Нібы з грымёрных i буфетаў,
Яны з нябыту па начах

Пустою залаю на сцэну
Паміж запыленых куліс
Ідуць адны другім на змену,
Нібы па выкліку на біс.

Пярэчыць Ржэцкая Галіне,
Ім Глебаў падае руку.
Адна ў шырокім крыналіне,
Другая — у андараку.

I Уладамірскі безупынку
Смяецца, плача i пяе,
Пa волі Чорнага на рынку
Зноў камізэльку прадае.