Сяргей Грахоўскі - І радасць i боль

Надзейнай будзем змену гадаваць,
I кожнага гаспадаром выхоўваць,
I так свой дом агульны будаваць,
Каб больш ніколі не перабудоўваць.

Мы ўпэўненыя ў нашай праваце,
Ніколі нас ніхто назад не верне,
I буйным ураджаем прарасце
Адвагаю пасеянае зерне.

Шчаслівы, што дажыў да гэтых дзён,
Што ў заўтрае з надзеяю глядзеў я,
I хоць выразна мой рубеж відзён,
Ад спадзяванняў сэрца маладзее.

Дзве родныя мовы, як два ручаі,
Зліліся i сталі крыніцай жывою.
Мне курскія ў Глуску пяюць салаўі,
I кружацца нашы буслы над Нявою.

Я з першага класа усё разумеў:
«Плакала Саша, как лес вырубали...»
Пад гукі цымбалаў ад шчасця нямеў,
Калі за ракой датлявала купалле.

Купала i Колас адкрылі мне зрок,
Душу зачароўвалі матчыны песні,
A пушкінскі вечна крылаты «Прарок»
I ў познюю восень прыносіць прадвесне.

Я ў ленінскім слове знаходжу заўжды
Падтрымку, адказ i параду,
I мне, як i ў даўнія тыя гады,
Не трэба зусім перакладу.

Заўсёды адданы праўдзіваму слову,
Я сэрцам знаёмыя гукі лаўлю,—
Люблю неўміручую рускую мову
I роднае слова, як маці, люблю.

— Скажыце, вы не ветеран вайны?
— Я — ветэран пакутаў без віны,
I стаж мой — два дзесяцігоддзі,
Пакуль нарэшце не сказалі: «Годзе.
Ты зарабіў ударнай працаю
На волю «дэмабілізацыю».
Хоць i прапах салёным потам
I дымам за калючым дротам,
Не ный i паслухмяны будзь,
А што было, пра ўсё забудзь,
Дзе быў, не гавары ні слова,
Бо трапіш зноў сюды нанова».
I мне адразу мову заняло.
Няўжо забудзеш тое, што было?
Пазлазілі з далоняў мазалі,
А на чале разоры праляглі,
Загоіліся раны на плячах,
Але душа галосіць па начах,
Баліць душа, калі бяссільных б'юць
I ні стагнаць, ні плакаць не даюць.
Даўно рубец на целе не баліць,
А вось душу ніяк не загаіць.
Было б збавеннем не прыйсці з вайны,
Чым зведаць столькі гора без віны,
Ды i цяпер смыліць у горле ком,
Як хто плявузгае атрутным языком.

Я, нізавошта пакараны,
Даўно прымушаны маўчаць,
Залізваю дагэтуль раны,
Што ўсё яшчэ кроватачаць.

Прыйшла пара сапраўднай праўды,
Якой з маленства даражу.
Язык мой, столькі год маўчаў ты.
Цябе я ўрэшце развяжу.

Я пасталеў занадта рана,
Быў актывіст i гаварун,
Агітаваў i быў адданы
Любому лозунгу з трыбун.

Насіў юнгштурмаўку i боты,
Лічыў сябе мудрэй за ўсіх,
Ды шальмавалі абармоты
Мяне i родзічаў маіх.

Я за пракосам гнаў пракосы,
Цягаў лясіны па спіне,
А нехта ўжо страчыў даносы
I весела ўсміхаўся мне.

Відаць, я замінаў нямала
Сваёю вераю святой,
Ды ўдарыў гром: пара настала
Мяне прыціснуць пад пятой.

Усё здавалася трызнёю,
Кашмарным i часовым сном,
Неспадзяванай валтузнёю,
I ўсё ж хлусні зрявіўся том.

Круціўся дзень i ноч канвеер,
Хоць i не верыў зрок i слых,
Што нізашто вышэйшай мерай
Караў бяздумна свой сваіх.

Адбедаваў i больш не плачу
Hi па сабе, ні па сябрах.
Мне лёс наканаваў удачу,
Сябры ж развеяліся ў прах.

А я дасюль у снежным шале
Ўсё бачу змучаных калек,
Што маладымі паміралі
На гразкіх сцежках лесасек,

Што на пагрузцы падстаўлялі
Пад шпальнік сцёртыя маслы,
Што курчыліся на павале
Пад свіст лучковае пілы.

Мае сябры, я вас пайменна
Збярог у памяці сваёй.
Я — сведка ваш, я — ваша змена,
Мы доляй скутыя адной.

Не знойдзе самы клапатлівы,
Дзе ваш прапаў апошні след,
Хоць толькі знікнеце тады вы,
Як я пакіну гэты свет.

Лірычных адступленняў годзе.
Пакуль відзён былога цень,
Я з клятага дзесяцігоддзя
Хачу адзін прыпомніць дзень.

Быў i тры тысячы шэсцьсоты,
За ім найшоў паўторны круг...
А я прыпомніў, як з работы
На вахту не вярнуўся друг.

Яго няма. Па ім бядую,—
У сэрцы ён i у вачах,
Хоць сорак тры зімы зімую
Я без таго «уцекача».

Я быў i дужы, i здаровы,
Худы, галодны, малады.
I да знямогі рэзаў дровы
У незабыўныя гады.

Калі лучковаю пілою
Крамсаў бярозы дзень у дзень,
Ад пайкі поснай i малое
Рабіўся доўгі, нібы цень.